Hoe gebedsoproep grote steden én Tweede Kamer splijt

De versterkte oproep tot het islamitische gebed, de azaan, roept in de Amsterdamse en de Rotterdamse gemeentepolitiek felle weerstand op. In de hoofdstad is vrijdagmiddag ook een geluidskabel doorgeknipt om de versterkte oproep te saboteren bij de Blauwe Moskee, die de Amsterdamse primeur wilde hebben. Ook in de Tweede Kamer ging het er de afgelopen weken hard aan toe, maar sneuvelde een motie van Thierry Baudet voor een verbod op de oproep. Vier recente ontwikkelingen.

Oproep Blauwe Moskee mislukt door ‘kwajongensstreek’

Het plan voor de versterkte gebedsoproep in Amsterdam komt van Yassin Elforkani van de Blauwe Moskee in de Amsterdamse wijk Nieuw-West. De azaan helpt bij het ‘normaliseren van de islam’, zei hij vorige maand tegen De Telegraaf. ‘Veel mensen denken bij de islam aan hoofden afhakken, lijfstraffen’, aldus Elforkani. ‘Als je ergens Allahu Akbar hoort, raakt iedereen in paniek,’ vervolgt hij. Door de oproep luid in de straten te laten klinken, wil de imam laten zien dat de term, Arabisch voor ‘God is groter’ of ‘God is de grootste’, ‘ook iets moois is’.

Vrijdagmiddag 8 november is dat in elk geval niet gelukt. Tot verbazing van de in groten getale toegestroomde omwonenden was niets te horen toen de gebedsoproep begon. ‘We stonden vol spanning klaar en er waren veel mensen buiten,’ zegt woordvoerder Nourdeen Wildeman van de Blauwe Moskee. ‘Tot onze verbazing klonk er niets.’ Volgens de zegsman is een kabel van de geluidsinstallatie doorgeknipt. ‘Een heel pijnlijk moment, ik voel me heel ongemakkelijk,’ aldus Wildeman tegen de Amsterdamse nieuwszender AT5. Donderdag was de installatie nog getest, wat volgens plan verliep. De moskee gaat uit van een ‘kwajongensstreek’.

De woordvoerder denkt niet dat de kabel door kwaadwillenden is doorgeknipt. ‘We begrijpen de grap. Nu we hebben geconstateerd wat er aan de hand is, gaan we het repareren en ervoor zorgen dat het niet nog een keer gebeurt.’ Volgens Wildeman doet de Blauwe Moskee volgende week een nieuwe poging om het vrijdaggebed versterkt te laten klinken.

DENK-raadslid Sheher Khan heeft naar eigen zeggen wel een vermoeden wie deze ‘kwajongensstreek’ heeft geleverd. ‘Zal me niet verbazen als het weer een Forum-stemmer is!’ schrijft hij op Twitter in reactie op tweet van Annabel Nanninga, de Amsterdamse fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD). ‘Zo akbar is allah dus niet,’ schreef zij direct na het mislukken van de gebedsoproep. Na de aantijging van Khan reageert Nanninga op Twitter als volgt:

Amsterdamse raad tegen, ook Halsema ‘niet enthousiast’

De opmerking van DENK komt ruim een week na een discussie tussen Nanninga en Wildeman bij radioprogramma Dit is de Dag. Daar zei de FVD-politica dat vrijwel de gehele gemeenteraad kritisch is over het plan om de gebedsoproep te versterken, en vroeg ze de moskeewoordvoerder of hij ‘wil toegeven’ dat het de Blauwe Moskee gaat om het boeken van ‘terreinwinst’. Wildeman benadrukte nogmaals dat het de moskee puur gaat om ‘normalisatie’ van de islam en de term Allahu Akbar, en niet om het uitbreiden van islamitische invloed in de wijk.

Een van de grootste bezwaren bij diverse partijen in de Amsterdamse gemeenteraad, is de associatie met terreuraanslagen die de Arabische teksten bij veel Amsterdammers zou oproepen. Onder meer FVD, ChristenUnie en CDA zeiden tijdens een debat in de Stopera goed te snappen dat dit ‘angst oproept’.

Femke Roosma, voorzitter van de Amsterdamse GroenLinks-fractie, reageerde daar verbaasd op. ‘Ik ben er (…) een klein beetje van geschrokken dat in de discussie hierover, met name door partijen als ChristenUnie en CDA, de link wordt gelegd tussen islam en terreur’. Roosma vindt deze uitspraken naar eigen zeggen ‘jammer’.

De fractievoorzitter van de grootste partij in de hoofdstad vervolgde dat GroenLinks ‘er wat pragmatischer in zit’. De partij laat de discussie over het al dan niet laten horen van de islamitische gebedsoproep liever over aan buurtbewoners, omdat het een inbreuk in de openbare ruimte betreft. ‘Of dat nou geluid is van een moskee of van een draaiorgel of wat dan ook, maakt voor de GroenLinks-fractie in die zin niet uit.’

Burgemeester van Amsterdam Femke Halsema, eveneens lid van GroenLinks, zei vorige week al dat ze de versterkte oproep tot gebed ‘onnodig en niet meer van deze tijd‘ vindt, meldt dagblad Het Parool.

De oproep tot gebed is weliswaar beschermd door de Grondwet, aldus Halsema, maar dat wil volgens haar niet zeggen dat het plan daarom omarmd dient te worden: ‘Bij bijna de gehele gemeenteraad bespeur ik een zeker gebrek aan enthousiasme voor dit plan en dat deel ik.’ Wel suggereerde ze dat het mogelijk helpt om de islam te ‘normaliseren’ als de gebedsoproep in het Nederlands wordt gehouden, maar moslims, onder wie DENK-raadslid Khan, verwierpen die suggestie. De azaan moet namelijk in het Arabisch worden uitgesproken, zo schrijft de islam voor: ‘Hoe kan je bijna al je hele leven in Amsterdam wonen, Kamerlid zijn geweest en nu burgemeester, maar Islam 101 niet kennen?‘

Leefbaar-motie sneuvelt, kritiek op ‘islamofobe drek’

Ook in Rotterdam, waar de azaan net als in Utrecht, Enschede en Almelo al jaren via de luidsprekers klinkt vanuit diverse moskeeën, houdt de kwestie de gemoederen bezig. Joost Eerdmans, die vrijdag liet weten na de volgende gemeenteraadsverkiezingen te stoppen als lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam, diende donderdag samen met VVD’er Tim Versnel een motie in om de versterkte gebedsoproep te verbieden, meldt het AD.

De motie werd door de lokale DENK-leider Stephan van Baarle ‘een nieuw islamofoob dieptepunt, een zelfverzonnen probleem om een bevolkingsgroep te kleineren’ genoemd. D66, PvdA, CDA en ChristenUnie stemden ook tegen omdat zij het plan in strijd vinden met de godsdienstvrijheid. Alleen de VVD kon zich vinden in het voorstel, dat werd ‘afgezwakt’ door het woord ‘islamitische’ tussen haakjes te plaatsen (zie bovenstaande tweet). ‘Aan de ene kant is zo’n oproep inderdaad al twintig jaar te horen aan het Mathenesserplein,’ zei fractievoorzitter Vincent Karremans. ‘Aan de andere kant is het serieus de vraag of we religieuze uitingen door de stad willen laten schallen.’

De islamitische partij NIDA reageerde verontwaardigd op de steun van Karremans. ‘De islamofobe drek van Leefbaar wordt witgewassen door de VVD,’ aldus fractievoorzitter Nourdin El Ouali. ‘Een partij die blijkbaar niets snapt van het Nederlands liberalisme.’ Opmerkelijk is verder dat Maurice Meeuwissen, de enige PVV’er in de Rotterdamse gemeenteraad, tegenstemde omdat in de motie het woord islamitische tussen haakjes stond. Meeuwissen ziet het liefst dat het verbod op versterkte religieuze uitingen uitsluitend geldt voor islamitische uitingen.

DENK boos op SGP, Baudet-motie sneuvelt

Het onderwerp leidde ook in de Tweede Kamer tot een felle discussie, die werd aangezwengeld door SGP-Kamerlid Roelof Bisschop. Hij wilde duidelijke regels om te voorkomen dat in meer steden versterkte gebedsoproepen uit moskeeën zouden klinken. Bisschop is daar tegen, onder meer omdat de azaan een geloofsbelijdenis is, wat voor vluchtelingen uit islamitische landen ‘heftig’ kan zijn.

Dat leidde tot irritatie bij Selcuk Öztürk (DENK), die reageerde dat ‘gelovigen elkaar onderling moeten steunen’. Hij vreest dat Bisschop er erop uit is om gebedsoproepen vanaf moskeeën volledig te verbieden. ‘Op het moment dat iemand van de SGP kerkklokken-geluid niet als geloof wil zien en de oproep tot gebed bij moslims wil aanpakken, dan denk ik dat wij toch ver gezakt zijn als het gaat om vrijheid van godsdienst.’

De veelgemaakte vergelijking met kerkklokken is volgens de SGP’er niet op zijn plaats, omdat de klokken geen vorm van geloofsbelijdenis zouden zijn. ‘Het maakt enig verschil of de klassieke middeleeuwse klok over het dorp luidt of over de stad, of Allahu Akbar. En dat is dan nog een kreet die in een bepaalde context helemaal schrikreacties oproept.’ Daarop reageerde Öztürk fel: ‘U moet zich echt schamen dat uw achternaam Bisschop is.’ Volgens eerstgenoemde is DENK wél voorstander van het recht van christelijke en joodse gebedshuizen om in de openbare ruimte geluiden te laten horen, maar discrimineert de SGP door andere geloven ‘net als in de tijd van de kruistochten aan te vallen’.

Ook Thierry Baudet richtte zich tot vervolgens tot Bisschop. ‘Ik ben een vriend van de SGP, maar ik vind dat de heer Bisschop op dit punt te zwak is,’ aldus de FVD-lijsttrekker. ‘De SGP zou zich veel uitdrukkelijker kunnen uitspreken tegen die afschuwelijke gebedsoproep van die vervelende minaretten die veel te hoog zijn, van die veel te dominante moskeeën in onze straten in ons land.’ Baudet riep de SGP’er op ‘zich niet zo nederig en voorzichtig op te stellen’ en ‘trots [te zijn] op onze fantastische religie, de beste religie die er ooit geweest is’.

Dinsdag vroeg Baudet een hoofdelijke stemming over ‘het verbieden van islamitische gebedsoproepen in onze straten’ aan. Een ruime meerderheid van de Tweede Kamerleden stemde tegen dat voorstel. Vóór stemden naast FVD ook PVV, SGP, 50Plus en de eenmansfracties Van Haga en Kooten-Arissen. Tegen stemden VVD, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, PvdA en Partij voor de Dieren.