Hoe grof geld wordt verdiend aan lachgas-rage

Het aantal meldingen van gezondheidsklachten door het gebruik van lachgas bij dertienjarigen en ouder neemt snel toe. In 2015 waren het er nog 13, vorig jaar 54 en in de eerste helft van dit jaar al 67. Hoe moet de rage worden gestopt?

Dat meldt het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), dat onderdeel is van het UMC Utrecht, in zijn jaaroverzicht 2018. De meldingen komen van artsen, maar zij zijn niet verplicht klachten te melden bij het NVIC. Het echte aantal kan dus veel hoger zijn.

Veel voorkomende klachten zijn misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid, maar ook pijn op de borst, verminderd zicht, verwardheid en angst. Opvallend is dat vaker sprake is van langdurig gebruik en het gebruik van extreme hoeveelheden (meer dan 50 ballonnen of patronen door een persoon in bijvoorbeeld twee tot drie dagen). Het NVIC noemt de stijging van het aantal lachgasmeldingen ‘zorgelijk’.

Wat is lachgas?

Lachgas is een populaire uitgaansdrug. Van oorsprong is distikstofmonoxide (de scheikundige aanduiding is N₂O) een pijn­stillend en rustgevend middel. In de jaren negentig dook het op in het feestcircuit, om een paar jaar later geruisloos te verdwijnen. Lachgas heeft echter een enorme come­back gemaakt, vooral onder jongeren. Dat geldt ook voor jongeren die vanwege hun islamitische geloofsovertuiging geen ­alcohol drinken.

Het inademen van lachgas geeft een roes van een kleine minuut: gebruikers rapporteren een prettig gevoel, euforie en soms hallucinerende effecten. Het geeft ook tintelingen in armen en benen. Van het Amsterdamse uitgaanspubliek heeft meer dan de helft ooit lachgas geïnhaleerd, blijkt uit onderzoek in 2017 van drugsonderzoeker Ton Nabben.

Hoe schadelijk lachgas is, hangt af van de hoeveelheid die wordt gebruikt. Wie één keer per maand minder dan tien lachgasballonnen neemt, loopt geen gezondheids­gevaar, aldus het RIVM. Intensief gebruik kan echter een gebrek aan vitamine B12 veroorzaken. Dat leidt tot ­zenuwschade: gevoelloosheid in armen of benen. Het kan zelfs tot een dwarslaesie leiden.

De kans op een verslaving aan lachgas is altijd zeer klein ingeschat, maar toch zijn er mensen die naar eigen zeggen 250 ballonnen per avond gebruiken en niet kunnen stoppen. In april waarschuwden drie Nederlandse brandwondencentra voor ernstig letsel door bevriezing. Als bij het vullen van de ballonnen de gastanks tussen de benen worden geklemd, kan dat leiden tot bevriezingswonden aan de binnenkant van de bovenbenen.

Er klinkt een steeds hardere roep om een verbod, maar het kabinet onderneemt geen actie. Staatssecretaris van Volksgezondheid Paul Blokhuis laat het gezondheidsrisico van lachgas beoordelen door het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs. In november volgt een advies.

Verkoop nam vlucht door versoepeling regels

De verkoop van lachgas nam een enorme vlucht in 2016. Toen besloot het Europese Hof van Justitie dat de verkoop van lachgas niet langer valt onder de Geneesmiddelenwet, maar onder de Warenwet. Daardoor is de verkoop niet langer gebonden aan strenge regels en kan in principe elk bedrijf het verkopen.

Daardoor tiert een welige handel op internet, in de horeca – bijvoorbeeld in sishalounges – en op festivals. Een aantal ondernemers in Amsterdam verdient goed aan de lachgashandel. Politie en gemeente staan erbij en kijken ernaar.

Een goed voorbeeld is het Amsterdamse bedrijf Ufogas. Dat verkoopt ballonnen met lachgas aan het uitgaanspubliek vanuit bakfietsen met gasflessen, op het Leidseplein, het Rembrandtplein, in de Reguliersdwarsstraat en op de Wallen. De man achter Ufogas is Deniz Üresin, een 25-jarige Amsterdamse ondernemer. Op drukke dagen heeft hij veertig medewerkers in dienst. En hij heeft mazen in de wet gevonden om zonder ventvergunning lachgas op straat te kunnen verkopen.

De autoriteiten zijn er niet blij mee, maar staan machteloos. Het bedrijf opereert zeven dagen per week, van de avond tot de vroege ochtend. De omzet per avond bedraagt naar schatting tienduizenden euro’s.

Op YouTube post Üresin onder de artiestennaam Denizswest rapvideo’s met vrouwen, drugs en geld en op instagram poseert hij met wapens. ‘Onklaar gemaakt,’ zegt hij in Het Parool. ‘Sierwapens.’

In 2014 haalde hij het nieuws omdat hij het Amsterdamse PvdA-raadslid Emre Ünver fysiek had aangevallen. Ünver was bij een demonstratie tegen het beleid van de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan.

Burgemeester Femke Halsema zint op maat­regelen tegen bedrijven als Ufogas. ‘We willen tegen deze vorm van lachgasverkoop optreden,’ laat haar woordvoerder weten. Een optie om het gebruik te bestrijden, is het middel op de Opiumlijst te zetten. In dat geval worden bezit van en handel in lachgas verboden.