Een Anne Faber-zaak? ‘Hij heeft behandelaren in de luren gelegd’

02 mei 2019Leestijd: 4 minuten
Exterieur de Dr S. van Mesdagkliniek. ANP

De man die maandag is opgepakt voor de moord op de 72-jarige Gerrit Thomassen uit Lelystad blijkt de levensgevaarlijke Jan van K. (48). Van K. zat sinds 1997 vrijwel onafgebroken in een tbs-kliniek. Hij was pas recent weer vrij.

Dat meldt De Telegraaf donderdag.

Een tweede moordverdachte is de 35-jarige Michael B. uit Almere. De twee verdachten kennen elkaar van tbs-kliniek Oostvaarders in Almere. B. is hier nog steeds in behandeling en was op proefverlof. Opvallend is dat ook het slachtoffer een tijd in deze tbs-kliniek verbleef.

Gerrit Thomassen is in het weekeinde van 20 en 21 april om het leven gebracht. Hij werd dood aangetroffen in zijn huis. Waarschijnlijk betreft het een roofmoord. Van K. en B. zouden hebben gehoord dat er een grote som geld in het huis van Thomassen lag en er daarom naartoe zijn gegaan. De buit bedroeg uiteindelijk een paar duizend euro. Van K. zou na afloop een kennis hebben gebeld, die hem afraadde om het huis in brand te steken en vervolgens de politie inlichtte.

Wie is Van K.?

Het dossier van Van K. schetst een ontluisterend beeld. Al in 1993 ging hij op 22-jarige leeftijd in de fout en werd hij veroordeeld voor celstraf met tbs. Na het uitzitten van die straf ging hij 1997 naar de tbs-kliniek Dr. S. van Mesdag in Groningen.

Tijdens een proefverlof in april 2003 gaat het helemaal mis. De homoseksuele Van K. gaat tegen de regels stappen en drinken en overtuigt zijn zwakbegaafde 19-jarige neef dat die zijn eigen vriendin moet doden. Van K. is verliefd op de jongen en wil hem voor zichzelf.

De neef geeft er gehoor aan en valt zijn vriendin in haar slaap aan met een mes. Ze overleeft de aanval ternauwernood en komt ervan af met een steekwond en een klaplong. De neef verdwijnt voor vier jaar in de cel.

21 gevangenen onterecht vrij

Minister Dekker meldde in maart dat 21 gedetineerden die waren veroordeeld voor een ernstig gewelds- of zedenmisdrijf zich tot voor kort onterecht deels vrij in de maatschappij konden bewegen. In dertien gevallen ging het om veroordeelden die nog niet in de laatste fase van hun celstraf zaten. Bij acht mensen ontbrak bijvoorbeeld een inschatting van de risico’s. Van alle 21 zijn de vrijheden inmiddels opgeschort of ingetrokken.

Het Openbaar Ministerie (OM) reageert bij de zitting in 2005 verbijsterd dat Van K. op proefverlof mocht. ‘De Van Mesdagkliniek is gigantisch voor de gek gehouden. Het is zeer zorgelijk dat deze toneelspeler zijn behandelaars in de luren heeft gelegd,’ zegt een officier van justitie.

Het Hof in Leeuwarden stemt in met die conclusie en veroordeelt Van K. in juni 2005 tot acht jaar cel en opnieuw tbs. Wanneer hij precies is vrijgelaten, is niet duidelijk, maar het was volgens De Telegraaf niet lang geleden.

Sander Dekker in lastig parket

De zaak toont een aantal overeenkomsten met de moordzaak-Anne Faber. Zij werd in september 2017 om het leven gebracht door Michael P., de zedendelinquent die destijds ook op verlof was. Een belangrijk verschil is dat P. geen tbs had gekregen. Hij zat in het laatste deel van zijn straf en was bezig om stapsgewijs terug te keren in de maatschappij.

Minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker (VVD) overleefde begin april een debat over de missers in de zaak van Michael P.. Kort daarna kwam hij opnieuw onder vuur te liggen toen bleek dat een tbs’er vanuit een kliniek in vuurwapens handelde.

Feiten over tbs

  • Tbs staat voor terbeschikkingstelling en kan worden opgelegd naast een celstraf. Tbs leidt ertoe dat iemand wordt behandeld voor zijn (psychiatrische) problemen.
  • Uit onderzoeken blijkt tbs te helpen. Tbs’ers gaan veel minder vaak (een op de vijf) opnieuw in de fout dan gedetineerden zonder tbs (ruim twee op de drie).
  • Een tbs’er krijgt pas verlof als er geen direct delictsgevaar meer is en als het past binnen zijn behandeling. Per jaar worden in Nederland aan tbs-patiënten ongeveer 50.000 verloven toegekend. In 2015 kwam het drie keer voor dat een tbs’er opnieuw een strafbaar feit pleegde.

Bronnen: TBS Nederland / EFP

Partijgenoot en Tweede Kamerlid Jeroen van Wijngaarden en PvdA-Kamerlid Attje Kuiken hebben om opheldering over de moord in Lelystad gevraagd. ‘Dus ex-tbs’er die bekend stond als heel gevaarlijk en tbs’er op proefverlof als moordduo,’ schrijft Kuiken donderdag op Twitter. ‘Dit verhaal wordt steeds meer bizar. Hoe kan dit nog worden uitgelegd?’

‘Wat een land. Wat een Minister. Waarom komen al die gevaarlijke gekken ooit nog vrij,’ reageert PVV-leider Geert Wilders. ‘Om te moorden en te verkrachten. WAANZIN! #ExitDekker.’

PVV-Kamerlid Gidi Markuszower vult aan: ‘Zolang de minister de blunderende verantwoordelijken in klinieken niet ontslaat, zullen er onschuldige mensen worden vermoord.’

SP-Kamerlid Michiel van Nispen: ‘Als het waar is dat deze tbs’er nu al voor de derde keer in de fout is gegaan, dan is de grote vraag hoe dit mogelijk is. Zeker als dit de man is van wie in 2005 werd gezegd dat hij alle behandelaars om de tuin heeft weten te leiden, dan hadden alle seinen op rood moeten gaan.’