George Harinck: ‘Het christendom heeft een helende werking’

Nog steeds wordt George Harinck aangesproken op zijn reisavontuur. De hooggeleerde historicus trok een paar jaar geleden met een cameraploeg de wereld rond in de voetsporen van Abraham Kuyper (1837-1920), de predikant, theoloog, staatsman en journalist die zich opwierp als machtige voorman van de Nederlandse protestanten. Door de achtdelige tv-serie Om de oude wereldzee trad hij toe tot de categorie van EBN’ers, de Enigszins Bekende Nederlanders. Bijna wekelijks ontmoet hij mensen die zich de wereldreiziger, met steevast een hoed op het grijze haar en een sjaaltje om de nek, van de buis herinneren. ‘Het is wel leuk om herkend te worden,’ geeft hij toe. ‘Natuurlijk ben ook ik ijdel. Maar verder heb je niks aan die bekendheid.’

Door het volgen en nader bestuderen van Abraham de Geweldige nam de bewondering van Harinck voor de vroegere minister-president alleen maar toe. ‘Hij was altijd verrassend. Ik beschouw hem als een kunstenaar, een artiest. Kuyper heeft die gereformeerde wereld gecreëerd, met al die doorsneemensen. Maar zelf was hij buitengewoon buitenissig. Hij had in geen enkele gereformeerde kring gepast.’

Zeker niet in de kringen waarin Harinck opgroeide. Hij maakt deel uit van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Dit kerkgenootschap dankt zijn bestaan aan een van de talrijke scheuringen in het protestantse verleden: de Vrijmaking. In de Tweede Wereldoorlog, in 1944, scheidden, mede naar aanleiding van hoog oplopende onenigheid over de betekenis van de doop, ontevreden gereformeerden zich af. Zij vormden volgens beproefd vaderlands gebruik een zuil, met een eigen krant, het Nederlands Dagblad, en een eigen politieke partij, het in 1948 opgerichte Gereformeerd Politiek Verbond (GPV). Zij kozen voor een politiek van splendid isolation en hielden niet-vrijgemaakten flink op afstand.

Het culturele isolement vond Harinck niet altijd even aangenaam. ‘De vrijgemaakte wereld is erg intellectualistisch. Sterk op leren gericht. En ontzettend saai. De vrijgemaakte kerk is een beetje een middenstandskerk. Met allemaal nette mensen met gezinnen die nooit eens uit de band springen. Ze doen geen gekke dingen. Ze drinken nooit te veel. Ze rijden in een Volkswagen. Of in een Opel.

‘Ik weet nog hoe geweldig ik het vond om de Rolling Stones te horen. Ik werd meegezogen door hun muziek. Dat vitale, dat vormde zo’n contrast met mijn eigen milieu. Ik heb altijd de angst gehad om saai te worden. Nee, natuurlijk rijd ik geen Opel. Ik heb een oude Mercedes, daar houd ik van. En ik luister nog steeds naar de Stones.’