Tweede Kamer weigert debat over omstreden VN-migratiepact

In Europa groeit de weerstand tegen het VN-migratiepact: een wereldwijd geldend verdrag dat migratie mogelijk verheft tot mensenrecht. Opvallend is dat de Tweede Kamer niet van plan is te debatteren over de gevolgen voor Nederland van het pact.

Het VN-migratiepact, het Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration, is in juli van dit jaar door 192 van de 193 leden van de Verenigde Naties (VN) goedgekeurd. De Verenigde Staten besloten in december afgelopen jaar uit het migratieverdrag te stappen. Volgens de Amerikaanse president Donald Trump is het plan ‘onverenigbaar’ met zijn migratiebeleid.

De verantwoordelijke staatssecretaris, Mark Harbers (VVD) van Justitie en Veiligheid, zei eerder dat het migratiepact alleen ‘niet-bindende afspraken bevat’.  Toch beloofde Harbers, die namens Nederland een handtekening moet zetten in Marrakesh, Marokko, dat hij dat niet zal doen tot hij met de Tweede Kamer heeft overlegd.

Fractieleider van Forum voor Democratie Thierry Baudet zei er niet op te vertrouwen dat de gemaakte afspraken inderdaad niet-bindend zijn. Hij trok een vergelijking met de rechtszaak van klimaatactiegroep Urgenda, waarin de rechter vorige week in hoger beroep oordeelde dat de Nederlandse Staat ervoor moet zorgen dat de CO₂-uitstoot omlaag gaat: ‘In de Urgendazaak hebben we gezien dat ook niet-bindende internationale afspraken door onze activistische rechters tot bindend beleid gemaakt kunnen worden. Dus moeten we heel goed weten wat de staatssecretaris daar gaat besluiten waar hij mee gaat instemmen.’

Oproep tot debat

Baudet deed dinsdag in de Tweede Kamer een oproep om te debatteren over de gevolgen van het ondertekenen van het VN-migratiepact, maar een meerderheid van de partijen zag daar niets in. Alleen de PVV en SGP steunden de motie, de rest stemde tegen.

Namens de SGP sprak Tweede Kamerlid Chris Stoffer daarover een dag later zijn teleurstelling uit, omdat zonder een debat onduidelijk zou zijn of er ‘draagvlak in het parlement’ is om het verdrag te ondertekenen. Stoffer wil ook dat daarin wordt opgenomen dat landen worden verplicht om hun eigen onderdanen terug te nemen en migranten in de eigen regio op te vangen. Als dat niet zo is, betwijfelt de SGP of de afspraken in het belang van Nederland zijn.

Ook PVV-Kamerlid Vicky Maeijer was niet te spreken over het uitblijven van een debat en kwam in de Kamer terug op de kwestie. Toen ze Anne Mulder (VVD) en Pieter Omtzigt (CDA) vroeg naar hun mening over het pact, konden die er niet inhoudelijk op reageren. Omtzigt vond de zorgen van Maeijer – die het ‘bedroevend’ noemde dat beide Kamerleden geen antwoord hadden op haar vraag – terecht en kondigde aan voor december met een ‘uitgebreid antwoord’ te komen.

Ook premier Mark Rutte (VVD) sprak tijdens het overleg kort over de gevolgen van het pact. Tot ontsteltenis van Baudet – zelf voorstander van het zogenoemde Australische immigratiemodel – pleitte de premier voor ‘meer legale, gewenste migratie (…) maar alleen als vervanging van de irreguliere migratiestromen’. Dat moet volgens Rutte zorgen voor minder mensensmokkel, minder verdrinkingsdoden en aantallen immigranten die ‘beheersbaar’ zijn, al wilde hij geen specifieke getallen noemen.

Allerlei rechten toegekend aan migranten

PVV’er Maeijer wees op de terugtrekking van de Verenigde Staten (zie daarover hieronder meer) en op zorgen ‘over soevereiniteitsoverdracht en allerlei rechten die in dit pact worden toegekend aan migranten’ in Hongarije, Polen en Oostenrijk. ‘Deelt de premier deze zorgen niet?’ vroeg ze. Rutte beantwoordde die vraag niet direct, maar beweerde dat het akkoord juist ‘de soevereiniteit van mensen benadrukt die het ondertekenen’. Ook stipte hij net als staatssecretaris Harbers aan dat de afspraken Nederland nergens toe verplichten: ‘Het zijn intenties. Het zijn geen juridisch bindende afspraken.’

In Europa groeit de afkeer van het pact. In navolging van de Verenigde Staten stapte Hongarije er in juli uit, enkele dagen nadat het in de VN was aangenomen. Het noemde het verdrag zelfs een ‘bedreiging voor de wereld’.

‘Dit document is volledig tegen de Hongaarse veiligheidsbelangen,’ zei de minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjértó. ‘Dit pact vormt een bedreiging voor de wereld gezien het aspect dat het miljoenen [migranten] zou kunnen inspireren.’ De minister voegde daaraan toe dat het pact ‘extreem en vooringenomen is en migratie faciliteert’.

Serieuze gevolgen voor de veiligheid

‘Het belangrijkste uitgangspunt van het verdrag is dat migratie goed en een onontkoombaar fenomeen is. (…) Wij zien migratie als een slechte ontwikkeling, met zeer serieuze gevolgen voor de veiligheid.’

Volgens Szijjártó zijn tijdens het debat over het document de voorstellen van Hongarije opzijgeschoven. Ook wees hij erop dat het vooral ten gunste is van de Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse landen, oftewel de landen die emigranten leveren.

Oostenrijk liet vorige week ook weten dat het ernstige twijfels heeft over het migratiepact en overweegt om eruit te stappen. Het land maakt zich zorgen over de ‘inbreuk op zijn soevereiniteit en beslissingsvrijheid’ die het pact meebrengt. Volgens de Oostenrijkse bondskanselier Sebastian Kurz heeft Denemarken dezelfde zorgen. Ook Polen overweegt uit het verdrag te stappen.

Akkoord kritisch bekijken

‘We bekijken sommige van deze punten in dit akkoord zeer kritisch. We zullen daarom alles in werking stellen om de soevereiniteit van ons land te behouden en te verzekeren dat we als de Republiek van Oostenrijk kunnen beslissen voor onszelf over migratievraagstukken,’ zei Kurz tijdens een nieuwsconferentie.

Kurz won afgelopen jaar de parlementsverkiezingen met de belofte dat zich nooit meer een asielcrisis zou voordoen als die in 2015, toen Oostenrijk meer dan 1 procent van zijn bevolkingsaantal aan asielzoekers opnam. Onder Kurz’ leiding besloot de regering onder meer immigranten de toegang tot uitkeringen te bemoeilijken en in te zetten op veiligheid en handhaving.

‘We staan nauw in contact met landen als Zwitserland en de regering zal in de komende weken een concreet plan van aanpak vastleggen,’ zei Kurz. Ook Denemarken zou volgens hem zorgen hebben geuit over het pact.

De Zwitserse regering liet in een reactie weten dat het na een eigen analyse had vastgesteld dat het pact ‘correspondeert met de Zwitserse migratiebelangen’. Het ziet het akkoord ‘meer als politiek dan legaal bindend’.

Oostenrijk laat weten dat het dat juridische aspect onder de loep neemt. ‘Het kan niet zo zijn dat de formuleringen die zijn opgenomen zo kunnen worden geïnterpreteerd dat migratie een mensenrecht is. Dat kan en mag niet het geval zijn,’ zei vicekanselier Heinz-Christian Strache (FPÖ).