De Turkse jacht op Erdogan-beledigers: een overzicht

Het Openbaar Ministerie (OM) vervolgt een 64-jarige man uit Sittard voor het beledigen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. Zelf ontkent hij aanstootgevende mails te hebben gestuurd. Het kwam de afgelopen jaren al vaker voor dat de Turkse regering straf of censuur eiste tegen mensen die haar president beledigden.

Na berichtgeving van de lokale nieuwswebsite 1Limburg bevestigde het OM dinsdagavond dat de man, Jacobus G., inderdaad wordt vervolgd. Hij wordt er van beschuldigd dat hij in de tweede helft van 2016 beledigende mails over Erdogan naar de Turkse ambassade in Den Haag heeft gestuurd. In berichten met het onderwerp ‘Fuck Erdogan’ werd de Turkse president gelijkgesteld aan Adolf Hitler, en werd hij uitgemaakt voor goat fucker (geitenneuker) en ‘zwijn’, terwijl ook afbeeldingen waren meegestuurd met een hakenkruis erop.

G. ontkent sturen mails: ‘Mogelijk gehackt of door anderen verstuurd’

Vrijdagmiddag, tijdens de rechtszaak, ontkende G. dat. Hij verklaarde eerder bij de politie dat hij er niets van af wist, en dat hij is gehackt of dat anderen de mails mogelijk vanaf zijn computer hebben gestuurd. Zowel de verdachte als zijn als zijn advocaat liet verstek gaan, waardoor de regiezitting maar kort duurde.

Het verbod op het beledigen van bevriende staatshoofden wordt binnenkort overigens geschrapt. Het initiatiefwetsvoorstel hiertoe van D66 is in april door de Tweede Kamer aangenomen en ligt nu in de Eerste Kamer. Duitsland schafte datzelfde wetsartikel begin vorig jaar al af, na een pikante affaire rond Erdogan.

Mails verstuurd tijdens affaire-Böhmermann, die Erdogan ‘geitenneuker’ noemde

De mails aan de Turkse ambassade werden verstuurd in de maanden nadat Erdogan aandrong op de vervolging van de Duitse komiek Jan Böhmermann. Die sprak in april 2016 een gedicht uit waarin hij de Turkse president uitmaakt voor ‘geitenneuker’ en een liefhebber van kinderporno. Meer dan honderd mensen – vooral Duitse Turken – steunden Erdogan en deden aangifte tegen de cabaretier. Tot ontzetting van velen zwichtte bondskanselier Angela Merkel voor de Turkse druk en gaf ze toestemming voor een strafrechtelijk onderzoek: de rechter verbood delen van het gedicht.

Bekijk hieronder een deel van de uitzending, met het verboden gedicht, terug

In mei van dit jaar bepaalde Hamburgse hooggerechtshof in hoger beroep dat delen van het gedicht ontoelaatbaar blijven. Het gaat om de passages waarin Böhmermann zich uitlaat over de verzonnen seksuele escapades van de Turkse president. Wel mag hij in zijn gedichten kritiek hebben op de manier waarop Erdogan Turkije bestuurt. Geen van beide partijen was tevreden met dat oordeel: Böhmermann wilde de vrijheid om te dichten wat hij wilde, en Erdogan wilde het gehele gedicht laten verbieden.

De kwestie maakte ook in Nederland veel los. Zo nam Hans Teeuwen het karakteristieke wijze op voor Böhmermann: ‘Ik zit hier om een kunstbroeder te verdedigen, aldus de cabaretier. ‘Ik ken Erdogan nog uit de tijd dat hij een jongenshoertje was in een bordeel in Istanbul en ik kwam daar regelmatig, omdat ik homoseksuele stoom moet afblazen. Ik heb nog een pijpbeurt van hem tegoed.’

Hoewel het Turkse consulaat in Rotterdam Turken in Nederland eerder die week (april 2016) opriep ‘beledigers’ van president Erdogan aan te geven, werd Teeuwen niet vervolgd voor zijn uitspraken. De Nederlandse columnist Ebru Umar werd een week later wel opgepakt toen ze Turkije bezocht. Aanleiding waren haar tweets over Erdogan. Ook haalde ze in haar column uit naar het meldpunt van het Turkse consulaat, en benadrukte dat het een manier was om critici het zwijgen op te leggen. Umar bleef kort vastzitten, en mocht vervolgens het land een aantal weken niet verlaten.

Ook sociale media censureerden spotprenten en nieuws over Erdogan

Vorig jaar eiste Turkije dat een spotprent van cartoonist Ruben Oppenheimer uit 2016 – Erdogan die het blauwe Twitter-vogeltje van achteren neemt, met de tekst ‘Erdogan is geen geitenneuker’ erboven – van Twitter zou worden verwijderd. Het sociale medium verwijderde de prent, maar Oppenheimer deelde die later alsnog. In april dit jaar kreeg hij weer bericht van Twitter: diverse cartoons van zijn hand zouden illegaal zijn, deelde het sociale medium hem per mail mee.

Diezelfde dag werd opvallend genoeg ook het Facebook-account van The Post Online-hoofdredacteur Bert Brussen tijdelijk opgeschort omdat hij een bericht over de affaire-Böhmermann had gedeeld. Datzelfde overkwam Arthur van Amerongen (columnist voor HP/De Tijd en de Volkskrant), omdat hij in 2015 een foto van de Turkse president met make-up op en oorbellen op zijn profiel plaatste. Volgens Facebook waren de berichten in strijd met zijn richtlijnen. Na de ophef die ontstond als gevolg van de berichtgeving van Elsevier Weekblad, kregen die twee al na een dag weer toegang tot hun account.

Lees ook: Nederland en Turkije, overzicht van een turbulente relatie