De roep om een strengere zedenwet lijkt in Nederland onbeantwoord te blijven. Minister Ferdinand Grapperhaus (CDA) van Justitie en Veiligheid is kritisch, en ook in de Tweede Kamer kan een dergelijk voorstel rekenen op weinig bijval.
Het gaat om een wet waarmee vooraf expliciet toestemming moet worden gegeven om seks met iemand te hebben. Gebeurt dat niet, dan kan dat worden aangemerkt als verkrachting. Dergelijke wetten bestaan al in onder meer Spanje en Zweden.
Zweden koploper bij strenge sekswetten
Zweden is koploper wat dit onderwerp betreft. Eerder was het in het Scandinavische land zo dat een verbale of non-verbale weigering van seks nodig was om tot een veroordeling voor verkrachting te komen. De Zweedse regering, die zichzelf graag als ‘feministisch’ bestempelt, heeft dat omgedraaid. Toestemming van beide kanten is nodig, anders kan er sprake zijn van een strafbaar feit. Het gaat daarbij niet per se om schriftelijke toestemming: zoals de wet er nu uitziet, is ook verbale toestemming voldoende. Hoe die wet gehandhaafd gaat worden, is vooralsnog niet duidelijk.
De wet geldt bovendien voor alle seksuele relaties: of het nu om een eerste date gaat, een langdurige relatie of om groepsseks. ‘De boodschap is simpel: je moet aan de persoon met wie je seks wilt, vragen of hij of zij het ook wil. Als je er niet zeker van bent, moet je het niet doen. Seks moet altijd vrijwillig zijn,’ zei Löfven vorig jaar, toen hij het wetsvoorstel introduceerde.
Striktere zedenwetten ‘onnodig’, vindt Grapperhaus
Volgens Grapperhaus is dergelijke wetgeving in Nederland onnodig, en kan hij in de rechtszaal tot ingewikkelde discussies leiden. Volgens deskundigen uit de sociale hoek, onder meer van kenniscentrum Rutgers, zou een dergelijke wetgeving de positie van verkrachtingsslachtoffers versterken.
Maar volgens Grapperhaus zijn de regels over wat verkrachting of aanranding is of niet al duidelijk genoeg. ‘We moeten oppassen om wetgeving in te voeren die wel een oplossing lijkt, maar die het uiteindelijk bewijsrechtelijk heel wat ingewikkelder maakt in de rechtszaal,’ aldus de minister. Volgens hem ligt de oplossing eerder in een goede opvoeding. ‘Van jongs af aan moet je duidelijk zijn dat aanraken of seks hebben alleen kan als de ander dat ook wil, en dat je anders je handen thuishoudt.’
Ook regeringspartij VVD loopt niet warm voor een strengere sekswet. ‘Onze eigen zedenwetgeving is goed en wordt binnenkort weer gemoderniseerd om een antwoord te bieden op bijvoorbeeld misstanden in de digitale wereld, zoals wraakporno,’ zegt VVD-Kamerlid Foort van Oosten tegen RTL Nieuws.
Dit lost het probleem niet op, is niet te handhaven en is pure symboolpolitiek. https://t.co/OmOLbawTr2
— Dilan Yesilgoz VVD (@DilanYesilgoz) July 19, 2018
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Ook CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg is kritisch: ‘Natuurlijk mag seksueel contact alleen plaatsvinden met wederzijds goedvinden. Maar we weten nog niet goed hoe de wetgeving in Zweden en straks ook in Spanje (die wet werd woensdag in Spanje aangenomen, red.). Er gaan ook geluiden op dat het louter symboolwetgeving is, en de rechtszekerheid erdoor in gevaar komt.’
Ook advocaten kritisch over toepasbaarheid van wet
En inderdaad, in Zweden – waar de wet begin deze maand in werking trad – uitten advocaten eerder kritiek op het wetsontwerp, vooral vanwege de toepasbaarheid ervan. De wet is ‘zeer onduidelijk’ en er bestaat een risico voor rechtsonzekerheid.
Volgens advocaten is het in de praktijk nogal lastig te toetsen of er juridisch gezien wel sprake is geweest van vrijwilligheid. Ook bestaat het risico dat de bewijslast hiermee wordt omgedraaid : waar het eerder lastig te bewijzen was dat er sprake was van verkrachting, is er nu de kans dat het lastig wordt om te bewijzen dat het ging om seks met instemming.