‘Weinig aanlokkelijk is een samenleving waarin mensen zich terugtrekken.’ Dat zegt koning Willem-Alexander in zijn jaarlijkse kersttoespraak, waarin hij oproept tot gemeenschapszin. Hij sprak die uit in zijn huis in Wassenaar: villa Eikenhorst.
In de toespraak refereerde hij aan zijn vijftigste verjaardag. Willem-Alexander is dankbaar dat hij die heeft mogen vieren met vrienden. Maar, zo zegt hij, het was ook een jaar met persoonlijk leed. Hierbij verwijst hij impliciet naar het overlijden van Jorge Zorreguieta, de vader van koningin Máxima.
De ramp op Sint-Maarten is volgens de Koning een van de belangrijkste gebeurtenissen in het afgelopen jaar, omdat de levens van tienduizenden mensen overhoop werden gegooid door de orkaan Irma. Maar, zegt de Koning, daarbij is ook te zien hoe de wederopbouw van het eiland op gang komt.
Op zoek naar verbinding
Willem-Alexander roept in de kersttoespraak ook op tot verbinding. Nederlanders moeten niet zoeken ‘naar een breder ik, maar naar een groter wij.’ Dit zijn ook dagen van beschutting, aldus de Koning: ‘dagen waarop men niets aan het hoofd heeft behalve ‘Stille Nacht’ en de top2000. ‘
‘Het valt niet altijd mee om te blijven geloven in de gemeenschap die we samen vormen. Helemaal niet in een land met zoveel verscheidenheid als het onze. Een land van vrije mensen waarin het antwoord op de vraag ‘wie ben ik?’ nooit volledig samenvalt met het antwoord op de vraag ‘wie zijn wij?’.
Hoe kunnen we leven met die verschillen zonder onverschilligheid? Weinig aanlokkelijk is een samenleving waarin steeds meer mensen zich terugtrekken in een eigen kamer, zonder besef van het huis dat we samen delen.’
‘De plaatsen waar heel uiteenlopende mensen elkaar van oudsher tegenkomen – kerk, kantoor, café, sportclub, school – verliezen die verbindende functie steeds meer. Misschien is alleen het ziekenhuis nog een plek waar je in contact komt met mensen met een andere achtergrond en levensstijl.’
‘Twitter maakt soms bitter’
Ook laat Willem-Alexander weten dat hij zich zorgen maakt over de opkomst van ‘alternatieve feiten’: ‘Het is vaak lastig feiten en verzinsels van elkaar te onderscheiden. Nuance en inlevingsvermogen lijken bij voorbaat het onderspit te delven en Twitter maakt het debat soms bitter.’
In de toespraak van afgelopen jaar gaf de Koning te kennen dat hij zich zorgen maakte over de polarisatie in het land. ‘Het extreme lijkt het nieuwe normaal te worden,’ zei hij in 2016.