De initiatiefnemers voor het zogenoemde Sleepwetreferendum hebben het voor elkaar: de 300.000ste handtekening is binnen. Daarmee zijn er genoeg opgehaald om een referendum af te dwingen.
De initiatiefnemers zijn vijf studenten van de Universiteit van Amsterdam, en hadden tot 16 oktober om de 300.000 handtekeningen op te halen. Dat is hen maandag gelukt, meldt de Volkskrant.
Aftappen glasvezelkabels
Het initiatief ‘Sleepwetreferendum’ werd gelanceerd omdat de studenten in kwestie zich zorgen maken over de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), die dit jaar door de Tweede en Eerste Kamer werd aangenomen. De wet breidt de bevoegdheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten fors uit. Het referendum richt zich vooral op de voorwaarden waaronder de AIVD en MIVD bijzondere bevoegdheden – zoals het aftappen van glasvezelkabels – mogen inzetten.
De regels daarover bestaan al, maar zijn achterhaald: er wordt geen rekening gehouden met het computer- en smartphonegebruik van deze tijd. Inlichtingendiensten mogen nu bijvoorbeeld alleen communicatie onderscheppen die door de lucht gaat, maar geen kabel-gebonden communicatie. Daarmee wordt een groot deel van de communicatie, die nu vooral via de kabel in koperlijnen of glasvezels gaat, gemist.
Ongericht communicatie onderscheppen
Tegenstanders van de Wiv vrezen vooral het ‘sleepnet’ – een term die zij zelf hebben bedacht. De inlichtingen mogen vanaf 1 januari ‘ongericht’ communicatie aftappen via internetkabels. Dat betekent dat wanneer diensten op zoek gaan naar een concrete dreiging, ze eerst een verkenning mogen verrichten. De reden dat van het ‘sleepnet’ wordt gesproken, is omdat de inlichtingendiensten eerst ongericht internetverkeer kunnen bekijken, alvorens een selectie uit te voeren op specifieke verdachten.
De communicatie van overige gebruikers belandt dus in de eerste fase ook bij de inlichtingendiensten. Overigens mag deze methode alleen worden ingezet wanneer er sprake is van een zoektocht naar personen of organisaties die een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid, denk bijvoorbeeld aan terrorisme. Ook gaat de wet over het gebruiken en bewaren van dna-gegevens, de mogelijkheid om apparaten of afstand binnen te dringen, het hacken via derden, en de mogelijkheden om gegevens op te vragen die bij bijvoorbeeld clouddiensten bewaard worden.
Brede steun voor initiatief
De initiatiefnemers ontvingen brede steun op sociale media, en ook in het programma Zondag met Lubach werd opgeroepen om een handtekening voor het referendum te zetten.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het feit dat er 300.000 handtekeningen zijn verzameld, betekent overigens nog niet dat het referendum er ook daadwerkelijk komt: de handtekeningen – die digitaal werden opgehaald – moeten door de Kiesraad worden gecontroleerd. Ter vergelijking: bij het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne werden 472.849 handtekeningen opgehaald, waarvan 427.939 geldig bleken, zo’n 90 procent.
Delen van de wet zijn bovendien al begin september in werking getreden. Ook is er een bepaling in opgenomen dat de wet ook bij een naderend referendum alvast ingevoerd wordt. Toch zou dat middels een referendum – dat raadgevend is – wel weer teruggedraaid kunnen worden, als het parlement daarmee instemt.