Hoewel hij is veroordeeld tot de oppositiebankjes, voert GroenLinksvoorman Jesse Klaver het hoogste woord. ‘Uiteindelijk gaat het in een formatie om de vraag: maak je het beleid een beetje minder erg of een beetje beter? Het dreigde het eerste te worden,’ zegt Klaver twee dagen na het mislukken van de onderhandelingen in het Catshuis.
‘We willen mensen perspectief geven,’ zegt Klaver in een interview met de Volkskrant. Over de vraag of GroenLinks een eerlijke kans krijgt, antwoordt hij afwijkend: ‘Euh… ja. Maar we waren niet de gewenste combinatie, niet de gewenste partij. Het was eenzaam in die zin.’
Migratie
VVD en CDA zouden GroenLinks onder grote druk hebben gezet, met name over het afsluiten van routes over de Middellandse Zee. ‘Feitelijk willen ze de zuidgrens van Europa dichten voor vluchtelingen.’ VVD, CDA en D66 pleiten, in overeenstemming met informateur Herman Tjeenk Willink, voor de mogelijkheid om soortgelijke deals als de Turkijedeal te sluiten met Noord-Afrikaanse landen. Dit om de toestroom van migranten over de Middellandse zee terug te brengen.
‘Zelfs met Wilders als gedoogpartner hebben ze dit niet afgesproken,’ klaagt Klaver tegen de Volkskrant. De leider van GroenLinks geeft weliswaar toe dat de voorgestelde afspraken in overeenstemming zijn met internationaal recht, ‘maar het gaat om de uitwerking in de praktijk’.
Maandag mislukten de besprekingen van VVD, CDA en D66 met GroenLinks om te gaan onderhandelen over een kabinet. Het breekpunt was opnieuw het migratievraagstuk. Het besluit van GroenLinks om niet verder te gaan met de onderhandelingen, kon rekenen op flink onbegrip bij zowel andere partijen als bij de achterban.
Nieuwe ronde, nieuwe kansen?
Nu de onderhandelingen met GroenLinks zijn vastgelopen, resteren er nog drie opties voor een meerderheidskabinet met VVD, CDA en D66: met ChristenUnie, SP of PvdA. Rutte wil daarbij geen voorkeur uitspreken: ‘Alles wat ik erover zeg, helpt niet’.
Na Rutte was de beurt aan CDA-leider Sybrand Buma om naar Tjeenk Willink te gaan. Hij benadrukte eveneens dat het er niet makkelijker op is geworden om een meerderheidscoalitie te vinden. Ook hij wil geen voorkeur geven voor een vierde partij. Maar een minderheidskabinet of een gedoogconstructie, ziet Buma ook niet zitten. ‘Dan heb je ook afspraken met een partij nodig,’ aldus de CDA-leider.