GroenLinks is een van de partijen die in aanmerking komt voor deelname aan de regeringscoalitie, samen met VVD, CDA en D66. Dat de partij veel waarde hecht aan milieu en nivellering, is bekend, maar waar staat de partij verder voor? En hoe wil ze haar doelen bereiken?
GroenLinks-leider Jesse Klaver wist tijdens de verkiezingen vorige week een enorme winst te boeken: zijn partij won tien zetels, en ging van vier naar veertien zetels.
We weten dat de jonge Klaver populair is (vooral onder jongeren en vrouwen), maar wat zijn de speerpunten van zijn partij? De plannen van GroenLinks zijn ambitieus, maar bevatten nauwelijks cijfers. Zo wordt er bijvoorbeeld veel gesproken van ‘hogere lonen’, ‘meer geld’ en ‘lagere belastingen’, maar worden nergens concrete percentages genoemd.
Elsevier vat het vage partijprogramma samen in vijf punten:
-
Belastingen
GroenLinks opent in het partijprogramma de aanval op bankiers en multinationals: ‘Deze grote bedrijven leveren ons geen nieuwe banen op, maar ontduiken wel belasting – terwijl werknemers braaf hun eigen deel betalen. Een kleine ondernemer neemt risico’s met zijn eigen geld, terwijl bankiers telkens opnieuw worden gered door de overheid, met geld dat eigenlijk van ons allemaal is.’
De partij wil ‘de trend naar meer ongelijkheid keren’. Hoe? Door in te zetten op het stoppen van belastingontduiking en belastingontwijking van grote bedrijven, en door de financiële sector te saneren. ‘Multinationals gaan gewoon belasting betalen,’ aldus GroenLinks, dat vindt dat Nederland geen belastingparadijs meer mag zijn. Sterker nog: ‘In Europa wordt Nederland aanjager van de internationale aanpak van belastingontwijking.’
Daarnaast wil de partij dat lage en middeninkomens ‘gaan profiteren van globalisering en economische groei’. De partij wil een ‘nieuw sociaal akkoord met vakbonden en werkgevers over het delen van vooruitgang’. De lonen moeten omhoog, en de inkomstenbelasting voor lage en middeninkomens omlaag. Uiteraard moeten de hoogste inkomens meer bijdragen. Ook moet het toeslagensysteem worden vereenvoudigd, en moeten mensen met een minimuminkomen erop vooruitgaan. Hoeveel zij erop vooruit moeten gaan, laat de partij in het midden.
Ook ongelijkheid met betrekking tot spaargeld wil de partij aanpakken: ‘Mensen met weinig spaargeld gaan minder betalen, mensen met veel kapitaal meer.’ Mensen die diep in de schulden zitten, worden bovendien geholpen, ‘desnoods met kwijtschelding’.
-
Energie en klimaat
‘Ons land is verslaafd aan fossiele brandstoffen,’ schrijft GroenLinks. De overheid zou daaraan bijdragen: ‘Investeringen in groene innovatie, schone energie en kennis zijn veel lager dan in andere Europese landen.’ En: ‘Internationale concurrentie wordt misbruikt als argument om vernieuwing tegen te houden.’
De Nederlandse economie is volgens GroenLinks ‘niet klaar voor de toekomst’. De partij wil daarom inzetten op zonne- en windenergie en wil af van kolencentrales. De partij wil onder meer een ‘ambitieuze Klimaatwet’ invoeren, waarmee op lange termijn klimaatdoelen worden vastgelegd en jaarlijks maatregelen worden genomen om het halen van die doelen te garanderen.
Door in te zetten op windmolens, wil de partij ‘duizenden duurzame banen’ creëren. De partij hoopt met investeringen in schone energie, openbaar vervoer en energiezuinige woningen ‘een veelvoud van private investeringen los te trekken’.
-
Armoedebestrijding
‘Wie je ouders zijn, bepaalt hoe ver je kunt komen en hoe groot je mag dromen,’ schrijft de partij van Jesse Klaver. Armoedebestrijding – vooral bij kinderen – is het derde speerpunt van de partij.
De partij wil kindregelingen en toeslagen voor gezinnen met kinderen in armoede. De kinderbijslag moet inkomensafhankelijk worden en moet met het kindgebonden budget worden samengevoegd tot één regeling.
Ook wil de partij de vrijwillige ouderbijdrage in het basis- en voortgezet onderwijs beperken ‘tot een maximumbedrag dat voor iedere ouder redelijkerwijs is op te brengen’. Met die bijdrage worden onder meer digitale leermiddelen gefinancierd.
Wat betreft algehele armoedebestrijding wil de partij het volgende: gemeenten moeten meer financiële ruimte krijgen om armoedebeleid te voeren, bijvoorbeeld door uitbreiding van bijzondere bijstand. Daarnaast richt de partij zich met de armoedebestrijding expliciet op Caribisch Nederland: daar wil GroenLinks een sociaal minimum vaststellen ‘dat voldoende is om van rond te komen’. Wat die norm dan moet zijn, wordt niet vastgesteld.
-
Zorg
GroenLinks wil af van marktwerking in de zorg. Volgens de partij halen ‘bureaucratische tussenlagen, op winst beluste zorgverzekeraars en botte bezuinigingen de zorgzaamheid uit de zorg’. Geld dat ‘naar de bonussen van bestuurders’ gaat, moet naar de zorg voor patiënten, ‘net als de winst van farmaceuten en van marketingcampagnes door zorgverzekeraars’.
Eerder op Elsevier.nl
Jesse Klaver deelt linkse directes uit, maar waar staat hij voor?
De partij wil de vrije artsenkeuze behouden, en mensen die langdurig in een zorginstelling zitten moeten mogelijkheden krijgen om zelf hun zorgaanbieder te kiezen.
GroenLinks wil daarnaast onder meer wijk- en doelgroepgerichte preventieprogramma’s, om ziektes te voorkomen. Ook wil de partij dat de overheid wettelijke normen vaststelt voor het maximale gehalte aan zout, suiker en vet in producten. De hiv-preventiepil PrEP wil de partij in het basispakket, en ‘fietsen wordt een expliciet aandachtspunt in het gezondheidsbeleid’.
-
Discriminatie
De samenleving is ‘ruwer en respectlozer geworden’, vindt Groenlinks. ‘Van treiterende jongeren die zich door niemand laten corrigeren tot werkgevers die een jongen weigeren omdat hij een buitenlandse achternaam heeft of een vriendje’. Racisme ondermijnt de democratie, en de vrijheid van meningsuiting is het fundament van onze vrije samenleving, aldus GroenLinks.
De partij wil wetten die mensen gelijk behandelen en ongelijkheid bestrijden. Hoe? Door onder meer in te zetten op kunsteducatie, omdat kunst de ‘aanjager is van een open en progressieve samenleving, de creatieve tegenhanger van het efficiencydenken en de verruwing van het maatschappelijk debat’. Ook wil GroenLinks dat in artikel 1 van de Grondwet (over gelijke behandeling) ook discriminatie op grond van ‘homo- en heteroseksuele gerichtheid, genderidentiteit, leeftijd en handicap’ wordt opgenomen. In de Algemene wet gelijke behandeling moet bovendien ‘transgenderdiscriminatie en discriminatie van mensen met een intersekseconditie’ (mensen die geboren zijn in een lichaam dat niet voldoet aan de standaardnormen van ‘man’ of ‘vrouw’, red.) expliciet verboden worden.
Het Openbaar Ministerie moet van GroenLinks bovendien meer slagkracht krijgen om discriminatiezaken prioriteit te geven, en naast antisemitisme moet ook moslimdiscriminatie apart worden geregistreerd.
Over het huidige migratieprobleem rept GroenLinks maar een aantal zinnen, en die zijn gericht op het opvangen van vluchtelingen. De partij pleit voor een ‘individuele, rechtvaardige en zorgvuldige’ asielprocedure. Ook wanneer een verzoek wordt afgewezen omdat de asielzoeker in kwestie bijvoorbeeld uit een veilig land komt, moet er ‘fatsoenlijke opvang’ komen. Ook wil de partij een kinderpardon: kinderen die ‘in Nederland zijn geworteld’, mogen niet worden uitgezet.