PvdA verliest enorm in ‘rode’ noorden, PVV en SP sterk in Oost-Groningen

16 maart 2017Leestijd: 3 minuten
Asscher bezoekt aardbevingsgebied Groningen Foto: ANP

De uitslag van de verkiezingen betekent het (voorlopig) einde van het noorden als sociaal-democratisch bolwerk. De PvdA lijdt ook in Friesland, Groningen en Drenthe verpletterende verliezen. Toch weet de SP in het hart van het aardbevingsgebied – Loppersum – maar mondjesmaat te profiteren.

Wel domineren in Oost-Groningen de socialisten samen met de PVV die daar in bijna elke gemeente haar beste resultaat ooit neerzette.

stemmen-lop
Stemmen tellen op het stembureau Foto: Rob Ramaker/Elsevier

Aardbevingen als belangrijk campagnethema

‘Het is toch niet te geloven dat je in de rij moet staan?’ Hardop verbaasden bewoners van Loppersum zich woensdagavond over de rij stemmers die zich vanuit de raadskamer naar buiten slingerde. De opkomst was ook hier met ruim 82 procent flink hoger dan in 2012. In dat jaar had in het naburige Huizinge een aardbeving plaats met een kracht van 3,6. De start, zo bleek achteraf, van het protest tegen de door de gaswinning veroorzaakte bevingen en schade.

De aardbevingen waren een belangrijk campagnethema, zeker in Loppersum. Burgemeester Albert Rodenboog (CDA) ziet de impact hiervan zeker in de uitslag. Tegen de landelijke trend in groeit de SP hier met 4 procentpunten. ‘De SP heeft zich hier altijd sterk geprofileerd op het aardbevingsdossier.’ Toch is de invloed beperkt. De meeste kiezersbewegingen passen beter in het landelijke beeld. GroenLinks won fors, net als het CDA dat hier de grootste is geworden.

Veel kiezers in Loppersum bevestigden dat de bevingen meewogen in hun keuze. ‘Zeker weten,’ zegt Sander Eisinga (30), die de VVD verruilde voor D66. Hij hoorde hoe premier Mark Rutte bij Pauw & Jinek de schadeafhandeling ‘netjes’ noemde. ‘Daar denken wij anders over,’ zegt hij. Hij voelt het in ‘kopzorgen, tijd en in de portemonnee’. Eisinga verkocht zijn huis met 20 tot 25 procent verlies en kreeg slechts een deel gecompenseerd. Na de uitzending stuurde hij een mail naar de VVD, maar kreeg geen reactie. ‘Dat is prima, maar dan ben je deze stem kwijt.’

‘De kraan moet dicht’

Net als Eisinga ondervinden veel mensen die in de rij staan voor het gemeentehuis persoonlijk gevolgen van de bevingen. Ze hebben schade, hun huis moet bevingsbestendig worden gemaakt en in één geval zelfs nieuw worden gebouwd. ‘Dat kost erg veel tijd,’ zegt Anita Weistra (51). Om de scheuren in haar huis te laten repareren, kreeg ze te maken met bureaucratie, keuringen en contra-expertises. ‘Dat zijn we wel erg zat.’

Kiezers die de bevingen laten meewegen, doen dat elk op hun eigen manier. Meer mensen sloten net als Eisinga de VVD uit. Anderen stemmen voor een partij met ‘aandacht voor alternatieve energie’; dat wil zeggen: GroenLinks. Sommigen zien in de onrust een directe aanleiding PVV of SP te stemmen. Joyce Alders (27) verhuisde een jaar geleden vanuit Groningen naar Loppersum. Afgelopen zaterdag voelde ze voor het eerst een aardbeving. Het heeft haar letterlijk geschokt, en ze stemt PVV. ‘Er moet echt iets veranderen.’ Greetje Groen (58) stemt dit maal SP. Ze voelt mee met de mensen die psychologisch lijden onder de bevingen. ‘De kraan moet dicht.’

De uitslag markeert het (voorlopig) einde van de provincie Groningen als rood bolwerk. De PvdA die hier traditioneel domineert, lijdt een onthutsend verlies.

In Loppersum hebben PVV en SP slechts licht geprofiteerd van de afstraffing van de PvdA. Maar in Oost-Groningen, een regio die kampt met bevolkingskrimp en hoge werkloosheid, beleven deze partijen een verdere opmars. In bijna alle gemeentes benaderden (SP) of verbeterden (PVV) ze hun beste score ooit. En in heel Oost-Groningen, behalve Stadskanaal, is één van beide de grootste.