Donderdag kwamen de lijsttrekkers van VVD, CDA, D66 en GroenLinks bijeen voor een formatiegesprek, onder toeziend oog van verkenner Edith Schippers. Kunnen de vier – zeer verschillende – partijen tot een Regeerakkoord komen?
Verkenner Edith Schippers heeft nog vier dagen te gaan voordat ze haar verkennersverslag wil presenteren. De ideeën van GroenLinks en VVD liggen het verst uiteen. De VVD zal op een aantal punten bijval krijgen van het CDA van Sybrand Buma. GroenLinks van Jesse Klaver kan juist rekenen op steun van D66.
Groen Rechts? Nog veel te overbruggen
Volgens de jongerenvereniging van de VVD zijn de verschillen tussen de VVD en GroenLinks makkelijk te overbruggen. Rutger de Ridder, voorzitter van de JOVD, zegt dat het klimaat prioriteit moet krijgen, en roept de VVD daarom op GroenLinks op te nemen in een coalitie.
Meer over het klimaatbeleid van de partijen: dit zei Rutte in 2008 over GroenRechts
Als VVD, CDA en D66 moeten kiezen tussen ChristenUnie en GroenLinks, dan is de partij van Klaver ‘voor een échte liberale coalitie’ de enige serieuze optie, aldus De Ridder. ‘Het klimaatprobleem moet, nu de economische crisis grotendeels is opgelost, prioriteit nummer één zijn. Samenwerking met een partij die zich nadrukkelijk op duurzaamheid profileert, is dus belangrijk om kenbaar te maken aan de bevolking dat het probleem moet worden aangepakt.’
Ook VVD-coryfee Frank de Grave heeft zijn partij opgeroepen prioriteit te geven aan het klimaatbeleid. Daar ontstaan direct problemen: volgens doorrekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) zorgen alleen al de kilometer- en spitsheffing van GroenLinks voor een lastenverzwaring van 4 miljard euro, terwijl de VVD de lasten voor automobilisten juist wil verlagen met 200 miljoen euro.
De totale lastenverzwaring door de klimaatplannen van GroenLinks komt uit op 16,4 miljard euro. In de plannen van D66 kost het klimaatbeleid de belastingbetaler zo’n 9,5 miljard euro; als het aan de VVD ligt, geeft Nederland er maar 500 miljoen euro aan uit. Het CDA heeft de kosten van zijn klimaatplannen niet laten doorrekenen.
(De)nivellering?
Daarnaast willen CDA en VVD een einde maken aan het langdurige ‘nivelleringsfeestje’, terwijl het partijprogramma van GroenLinks door Klaver zelf ‘een groot aanvalsplan om ongelijkheid aan te pakken’ wordt genoemd. De partijen verschillen veel in hun ideeën over wie het meest moet profiteren van de economische groei nu de crisis voorbij is.
Als het aan de VVD en het CDA ligt, profiteren vooral werkenden en huishoudens met een middeninkomen. GroenLinks richt zich meer op de lage inkomens. Zo gaan uitkeringsontvangers er bij GroenLinks net zoveel op vooruit in koopkracht als werkenden (beiden 1,3 procent). Bij de VVD gaan werkenden erop vooruit en uitkeringsgerechtigden erop achteruit.
Ondernemers blijken helemaal niet zo laaiend over de winst van GroenLinks: ‘Plannen zijn doodsteek bedrijfsleven’
De partij van Klaver zal ook moeten inleveren bij de zorg: D66, CDA en VVD hebben aangegeven er niet nog meer in te willen investeren. GroenLinks vindt een toename van de zorgkosten minder een probleem. Ook het migratiebeleid wordt een struikelblok: van de grote linkse partijen zijn D66 en GroenLinks de enige die meer vluchtelingen willen opnemen. De VVD en het CDA zetten zich nu juist in voor een strenger migratiebeleid.