Is een boosterprik echt nodig en werkt die wel tegen omikron?

21 december 2021Leestijd: 4 minuten
Boosterprik halen in vaccinatielocatie van GGD Hollands Midden. Foto: ANP

Na een trage start is de versnelde boostercampagne inmiddels in volle gang. Ook tijdens de kerstdagen zal er worden doorgeprikt. Vier vragen en antwoorden over de boosterprikken.

1.Waarom is een boosterprik nodig?

Een boosterprik is een vaccinatie die het immuunsysteem opnieuw prikkelt met als doel om zo tot een betere afweer tegen het virus te komen. De herhaalde vaccinatie zet onder meer het afweersysteem aan tot het opnieuw aanmaken van antistoffen, die aan virusdeeltjes kunnen binden. Ook is het een ‘oppepper’, zoals demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) het noemt, voor andere delen van het immuunsysteem.

Het dubbeldikke kerstnummer van EW , vol diepgaande en verrassende interviews, achtergrondverhalen en reconstructies, ligt nu in de supermarkt!

Via onze webshop is het kerstnummer te bestellen (gratis verzending)

Een boosterprik is niks bijzonders, bij veel vaccinaties is na verloop van tijd een nieuwe prik nodig om de afweer op te krikken, in sommige gevallen zelfs meerdere keren. De verwachting bij de coronavaccins was in eerste instantie dat een derde prik pas na ongeveer zes maanden nodig zou zijn, omdat tegen die tijd de concentratie antistoffen in het bloed in grote mate lijkt te zijn afgenomen.

Maar omikron veranderde die situatie behoorlijk. De variant is besmettelijker en verspreidt zich dus sneller dan de deltavariant. Bovendien zijn de vaccins minder effectief: zonder boosterprik blijkt de effectiviteit tegen besmetting bij de omikronvariant vier tot vijf keer lager dan bij de deltavariant, zei Jaap van Dissel van het RIVM dinsdagochtend 21 december in de Tweede Kamer. Een reden om toch al versneld te gaan boosteren.

Lees verder onder de tweet

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

2.Maar de vaccins zijn dus een stuk minder effectief bij omikron. Helpt een boosterprik dan wel?

De boosterprik kan de bescherming weer ‘opplussen’, aldus Van Dissel, ook tegen de omikronvariant. Het is namelijk niet zo dat de huidige vaccins helemaal niet werken tegen deze variant. Duidelijk is vooral dat de na de eerdere vaccinatie aangemaakte antistoffen in het bloed minder goed aan omikron binden en dus minder effectief zijn.

Maar die antistoffen vormen maar één onderdeel van het immuunsysteem. Door onder meer de geheugenfunctie in het immuunsysteem zal het lichaam na infectie met de omikronvariant vermoedelijk wel snel de juiste antistoffen aanmaken, wat kan helpen ernstige ziekte te voorkomen. De verwachting is dan ook dat de vaccins nog wel bescherming bieden tegen ziekenhuisopname en sterfte door omikron, al is nog onduidelijk in welke mate. Een boosterprik helpt om dit onderdeel van de immuunreactie verder te optimaliseren.

Bovendien schiet door een extra prik het aantal antistoffen in het bloed weer omhoog. En ook al binden deze antistoffen misschien minder goed aan de omikronvariant dan aan de deltavariant, de grote hoeveelheid die na een booster ontstaat, helpt wel besmettingen (en dus verdere verspreiding) te voorkomen, zo blijkt uit de eerste onderzoeken.

3. Werkt een natuurlijk infectie met de omikronvariant niet beter?

Dat zou best wel eens kunnen. Een besmetting werkt in zekere zin net als een booster: het immuunsysteem wordt er opnieuw door geprikkeld. En bij een besmetting wordt het immuunsysteem dan geprikkeld met precies de variant van het virus waartegen nu bescherming moet worden opgebouwd.

Een groot nadeel van een natuurlijk infectie is dat nog onduidelijk is hoe zo’n infectie zal verlopen. Bovendien kan een besmet iemand het virus ook weer overdragen op anderen, wat de verspreiding dus niet stopt.

4. Is deze boostercampagne genoeg om de druk op de zorg te verminderen?

Om dat voor elkaar te krijgen, moet iedereen die zijn eerste twee prikken heeft genomen ook die derde prik halen, zo zei De Jonge tijdens de persconferentie afgelopen zaterdag. Maar het is nog maar zeer de vraag of dat gaat gebeuren. Half november kwam I&O Research in een onderzoek in opdracht van de NOS tot de conclusie dat maar 83 procent van de gevaccineerde Nederlanders zeker of waarschijnlijk een boosterprik zal nemen.

Bovendien waarschuwde Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie, ervoor dat een ‘agressieve’ boostercampagne niet per definitie de ‘gewenste uitkomst’ oplevert. In de ziekenhuizen liggen namelijk relatief veel ongevaccineerden, die vermoedelijk ook niet zomaar voor een boosterprik komen opdagen. Landen moeten meer inzetten op die ongevaccineerden, is dan ook zijn boodschap. ‘Zorg dat je ze in beeld krijgt, overtuig ze om zich te laten vaccineren.’