Het CDA-plan voor een militaire en maatschappelijke dienstplicht is onzalig. Het verzwakt juist de veiligheid en vrijheid, schrijft historicus Matthijs Tieleman op EW Podium.
Matthijs Tieleman (1990) is historicus en amerikanist. Onlangs promoveerde hij aan de University of California, Los Angeles (UCLA) en momenteel is hij postdoctoraal onderzoeker aan de Arizona State University.
EW Podium publiceert opinies van (veelal beginnende) schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. De opinies hoeven niet overeen te komen met die van de redactie.
Een jaar na de Russische inval in Oekraïne houdt de oorlog de politieke gemoederen nog flink bezig. Op het CDA-congres opende partijleider Wopke Hoekstra de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen met een opmerkelijk plan: herinvoering van de dienstplicht.
Verplicht pakweg 200.000 jongeren per jaar om te gaan werken bij defensie, stelt Hoekstra voor, of een ‘sociaal-maatschappelijke taak, zoals zorg en welzijn’ op zich te nemen. Volgens hem toont de oorlog in Oekraïne dat zo’n dienstplicht het fundament onder onze ‘vrijheid en veiligheid’ versterkt. Het probleem is alleen dat Hoekstra’s voorstel de vrijheid en veiligheid niet versterkt, maar juist verzwakt.
Tieners versterken de veiligheid niet, meer wapens wel
Tienduizenden jongeren die net uit de schoolbanken komen, leid je niet zomaar in een jaar op tot capabele vechters – als defensie daarvoor al de capaciteit heeft. Het Russische leger toont dat massa’s soldaten zonder wil, lange training of ervaring in de krijgsmacht, niet effectief zijn in moderne oorlogvoering, behalve misschien als kanonnenvoer. Om de Russische hordes te bestrijden, vraagt Oekraïne het Westen dan ook om geavanceerde wapens, zoals jachtvliegtuigen en tanks, en niet om onze jongens en meisjes uit 5 havo.
Bovendien kost het herinvoeren van de dienstplicht veel geld. Het ministerie van Defensie schat dat het in eerste instantie om zo’n 15 miljard euro gaat, en daarna om 70 miljoen euro per jaar. Daarvoor kun je een boel onderzeeboten, tanks en vliegtuigen kopen. Die zullen veel effectiever zijn als het gaat om afschrikking, en in een oorlog zeker effectiever dan onervaren en onwillige dienstplichtigen.
Niet meer vrijheid of saamhorigheid, wel meer dwang
Burgers dwingen een bepaalde taak uit te voeren, en dat voor geen of weinig geld? Dat is de definitie van onvrijheid.
En Hoekstra mag dan claimen dat de dienstplicht saamhorigheid brengt, dat is nog maar de vraag. In elk land dat de eigen burgers dwong te vechten, probeerden velen hun dienstplicht te ontduiken. De elites zijn hierin altijd beter. Zo ontweek Donald Trump zijn dienstplicht tijdens de Vietnamoorlog, door te claimen dat hij hielspoor had. Mensen uit de elite komen ook in betere militaire posities terecht dan mensen uit de lagere klassen.
Bovendien is de krijgsmacht per definitie een hiërarchisch instituut. Gehoorzaamheid aan het opperbevel staat centraal, niet saamhorigheid.
Niet iedereen past bij krijgsmacht of zorg, en gelukkig maar
Het CDA impliceert dat wie niet bij defensie of in de zorg werkt, geen sociaal-maatschappelijke taken verricht. Zijn vuilnismannen en vrouwen dan niet sociaal-maatschappelijk bezig als zij het gemeenschappelijke vuilnis opruimen? Ondermijnen politieagenten de maatschappelijke cohesie als ze onze straten veilig houden? Zijn studenten asociaal als zij de wereld om hen heen beter willen leren begrijpen? Natuurlijk niet. Niet iedereen past in de krijgsmacht of in de zorg, en dat is maar goed ook.
Noren laten zien waarom dienstplicht in Europa weer moet worden ingevoerd, schreef Jonathan Holslag
Hoekstra’s oproep is des te opmerkelijker gezien het beleidsverleden van het CDA. Onder het CDA kleedden verscheidene kabinetten de zorg uit en is de verdediging van het eigen grondgebied structureel verzwakt, eerst door bezuinigingen en later door expedities naar het Midden-Oosten, Centraal-Azië en Afrika. Wij en de Oekraïners plukken daar nu de wrange vruchten van.
Hoekstra zoekt in de verkeerde hoeken naar oplossingen
Wil Hoekstra een betere krijgsmacht? Dan moet hij moderne wapens kopen, gehanteerd en onderhouden door getrainde professionals. Wil het CDA meer zorgmedewerkers? Dan moeten de salarissen omhoog en de poorten open voor migranten met ambities in de zorg.
En wil Hoeksta meer saamhorigheid? Dan mag hij beginnen bij zijn eigen partij, die tegenwoordig niet bepaald bekendstaat om haar saamhorigheid. Maar vraag burgers niet hun tijd, geld en vrijheid op te offeren voor beleid dat de veiligheid en vrijheid niet versterkt, maar ondermijnt.