Democratische misstanden zijn aan de oostelijke grenzen van de Europese Unie aan de orde van de dag. Toch horen we er in Nederland weinig over, terwijl we wel gretig handel blijven drijven met de potentaten die er met geweld de democratie onderdrukken, schrijft Brandon Ridderhof in een artikel voor EW Podium.
Waar Nederlandse politici klagen over te weinig zendtijd bij de NPO, mogen politici in Oost-Europa van geluk spreken als zij nog vrij rondlopen. Niet alleen kijken Nederland en de Europese Unie lijdzaam toe, zij voeren zelfs handel met regimes die schaamteloos de oppositie onderdrukken en het zwijgen opleggen.
Brandon Ridderhof (20) is student bestuurskunde, debattrainer en burgerlid van de gemeenteraad in de Hoeksche Waard. Daarnaast leert hij Oekraïens en verdiept hij zich in de geschiedenis van
de Sovjet-Unie en in actuele kwesties in Oost-Europa.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
We hebben iets meegekregen van de ontwikkelingen in Rusland en Wit-Rusland, waar Vladimir Poetin en Aleksandr Loekasjenko de inzet van geweld niet schuwen tegen de critici van hun regeringen, maar ook de democratie in Oekraïne staat permanent onder druk. Afgelopen week werd daar advocaat en activist Serhiy Sternenko opgepakt en tot zeven jaar cel veroordeeld. De Oekraïense bevolking ging massaal de straat op, maar in de Nederlandse media bleef het stil.
Het Wit-Rusland van Loekasjenko
Gelukkig besteedden de media wel aandacht aan de recente onrust in Wit-Rusland, al duurde dat amper twee weken. De crisis aldaar is nog niet voorbij en is ook niet uit de lucht komen vallen. Zo zijn in een eerder stadium diverse politieke opposanten opgepakt wegens tegengeluiden tegen de zittende regering, zoals Viktar en Eduard Babaryka, Sairhei Tsikhanouski, Mikolai Statkevich, en tientallen bloggers en andere politiek actieven.
Ondanks deze repressie vond Svetlana Tichanovskaja de moed om zich voor de verkiezingen kandidaat te stellen en het op te nemen tegen zittend president Loekasjenko, die naar eigen zeggen een verkiezingszege boekte van liefst 80 procent van de stemmen. Deze twijfelachtige uitslag leidde in het hele land tot hevige protesten, waar wij in Nederlandse nieuwsmedia maar een klein deel van hebben meegekregen.
Het Rusland van Poetin
Volop aandacht hadden de Nederlandse en buitenlandse media wel voor Aleksej Navalny, die al jaren oppositie voert tegen het bewind van Vladimir Poetin en in het hele land mensen de straat op weet te krijgen. Dat mag in Rusland ronduit dapper heten: in een Duits ziekenhuis ontsnapte Navalny afgelopen jaar zelf ternauwernood aan de dood door vergiftiging, vermoedelijk uitgevoerd door een team van de Russische inlichtingen- en veiligheidsdienst FSB.
Bij zijn recente terugkeer in Rusland werd hij direct aangehouden en veroordeeld tot meer dan twee jaar strafkamp. Het arresteren van politieke tegenstrevers is Poetin niet vreemd, getuige ook de aanhoudingen van Dmitri Buchenkov, Darya Polyudova, Sergej Udaltsov, Ivan Nepomniashchikh, en zo nog heel wat critici meer. Hun arrestaties zijn amper doorgedrongen tot de Nederlandse media en ook hier doet de Nederlandse regering er in de regel het zwijgen toe.
Intussen is de realiteit dat Nederland Russische grondstoffen importeert en het Kremlin zo voorziet van inkomsten die bijdragen aan Poetins onderdrukking van de democratische oppositie.
Onrust in Oekraïne
En dan is er Oekraïne. Dat land beleefde in 2014 de Maidan Revolutie, die door haar grote militaire en (geo)politieke gevolgen zal worden herinnerd als een heftige reality check voor de Europese verhoudingen. Toch sijpelen ook de politieke ontwikkelingen in Oekraïne maar mondjesmaat door in de Nederlandse media.
Weinigen weten bijvoorbeeld dat een activist als Serhiy Sternenko na de Maidan Revolutie vanwege zijn politieke betrokkenheid mikpunt was van diverse moordaanslagen. Hij ontsprong steeds de dans, maar werd op 22 februari wel opgepakt door de Oekraïense autoriteiten en stante pede veroordeeld tot zeven jaar cel. Sympathisanten in diverse steden gingen massaal de straat op om te demonstreren tegen wat zij zien als een dubieus en oneerlijk politiek proces.
Ook deze kwestie verdient meer aandacht en reflectie. Niet in de laatste plaats omdat Nederland zich middels het omstreden Associatieverdrag uit 2014 in EU-verband onomwonden heeft gecommitteerd aan de versterking van de democratie in Oekraïne.
De Nederlandse verantwoordelijkheid
Het is ethisch niet langer te verkopen dat Nederland handel blijft drijven met landen als Wit-Rusland, Rusland en Oekraïne. Economisch gewin mag niet langer een excuus zijn om gelaten toe te zien hoe deze landen de democratische beginselen en mensenrechten blijven schenden. Dat het bureaucratische bolwerk van de EU geen passend antwoord heeft op de democratische misstanden in Oost-Europa, is al erg genoeg, maar zeker van Nederland zou je meer mogen verwachten.
Een goed begin zou zijn wanneer Nederlandse media structureel hun licht laten schijnen over de misstanden in landen aan de oostgrens van de Europese Unie. Dan kan niemand meer wegkijken en wordt de Nederlandse regering gedwongen tot een heroverweging van haar economische relaties met deze regimes.
Mijn oproep aan u is: verdiep u in de ontwikkelingen in deze landen en wees ook kritisch over hoe onze politici nu en in de toekomst reageren op deze misstanden. Want als een stevige reactie van Nederland uitblijft, beginnen de grenzen te schuiven van wat democratisch nog acceptabel is. Daarmee verloochenen we niet alleen onze eigen principes, het zal ook in Nederland zelf in de toekomst niet zonder gevolgen blijven.