Het duo Baudet-Van Haga was even opvallend als effectief, een droomhuwelijk leek het zelfs, maar al binnen twee maanden na de verkiezingen volgde de echtscheiding. Van Haga kan nu weer vrijuit Kamerlid zijn, maar Baudet zou zich op zijn plek in het parlement moeten beraden, schrijft historicus Dennis de Witte in een artikel voor EW Podium.

Het was een beetje een olijk en kunstmatig koppel: de door de VVD uitgespuugde Wybren van Haga als politieke nummer twee van Forum voor Democratie (FVD) achter voorman en allround paria Thierry Baudet. De twee leken ondanks hun duidelijk verschillende achtergronden in staat na de exodus bij de vorige scheuring van FVD een bepaald machtsevenwicht in de partij te creëren, waarbij de partij-ideoloog Baudet een groot deel van de parlementaire verantwoordelijkheid doorschoof naar de raspoliticus Van Haga. Een droomhuwelijk, zo dachten ze in de partij, tot dat huwelijk op de klippen liep. De reden? Vermoedelijk de invulling van het ambt als Tweede Kamerlid en de kritiek die Van Haga maar bleef krijgen in de politieke arena voor de buitenparlementaire fratsen van zijn partijleider.

Baudet noemde FVD in het begin al geen partij, maar een beweging

Om de scheuring tussen de twee politieke gelegenheidskompanen beter te begrijpen, is het nodig de aard van FVD te begrijpen. Oprichter Baudet noemde de partij in het begin al geen partij, maar een beweging. Dat het clubje, samenkomend in een krappe kelder, uitgroeide tot een politieke partij met een parlementaire vertegenwoordiging – en zelfs in staat bleek tijdelijk de grootste partij van Nederland te worden – had hij zelf vermoedelijk ook niet kunnen bevroeden.

Het is de gelukkige samenloop van omstandigheden die zorgde voor de lancering en neergang van de politieke carrière van Baudet. De onontkoombare Griekse tragedie van een politicus die geen politicus wil zijn en ook zijn uiterste best doet om dat van het begin af aan niet eens te proberen. Al sinds het begin van zijn Kamerlidmaatschap liet Baudet debatten schieten en was hij afwezig wanneer de media en de verantwoordelijkheden van zijn ambt daarom vroegen.

Met als steevaste reden het willen uitbouwen van zijn beweging was hij vaker te vinden in zaaltjes en bij evenementen dan in de nationale vergaderzaal. Toen al hadden we kunnen en moeten weten dat de uitkomst van de kruising van een parlementair geschoolde liberaal met de metapolitiek dromende Baudet een mislukking zou worden. Kennelijk ontbrak bij beide heren dat inzicht en was er niemand in de omgeving die dit beheersbaar kon maken.

Dat het zwarte schaap van de VVD-fractie, Wybren van Haga, na een serie incidenten door de partij werd uitgekotst en hij toenadering zocht tot Baudet, was dan ook een geschenk uit de hemel voor de vaak zichtbaar parlementair tekortschietende partijleider van Forum. Het noopte Baudet zelfs tot het inslikken van zijn woorden dat FVD geen ‘zetelrovers’ zou accepteren. Het was voor hem de kans om afstand te nemen, nadat FVD-prominenten als Joost Eerdmans en Annabel Nanninga samen met andere hooggeplaatste kandidaten de benen hadden genomen.

Baudet verschoof parlementair werk steeds meer naar Van Haga

Na de enigszins verrassende verkiezingsoverwinning nam Baudet steeds vaker afstand van het parlementaire werk en werd voor het oog van de publieke opinie steeds meer verantwoordelijkheid overgeheveld naar Van Haga. De voormalige VVD’er was al het gezicht van de partij in de coronadebatten, maar werd langzaam maar zeker steeds meer een gelijke van Baudet, in plaats van een volgeling. Het grote aantal voorkeursstemmen dat Van Haga kreeg, zal hem ongetwijfeld hebben gesterkt in zijn opvatting dat hij, niet Baudet, het parlementaire kopstuk van de partij was. En dat had Baudet moeten accepteren.

De wens van Baudet om buitenparlementair een beweging op te bouwen die zich afzet tegen de conventionele politiek en een ‘conservatief-reactionaire’ zuil vormt, valt simpelweg niet te verenigen met het ambt van een Tweede Kamerlid. De ideologische vergezichten van de FVD-partijleider klinken leuk voor eigen publiek, maar verstommen in de Kamer. Van Haga bleek een meester in het spelen van het parlementaire spel. Met veel ijver en inzet nam hij het ambt van Kamerlid serieus en wat men ook van zijn standpunten vindt, hij toonde aan dat een deel binnen Forum de politiek nog wel wil aangrijpen als instrument tot verbetering van het land. Dat hij hierbij keer op keer werd geconfronteerd met politiek domme flaters van zijn kompaan Baudet, moet hem tot op het bot hebben gefrustreerd. Het werk dat hij probeerde te verrichten in de debatten, werd op social media vernietigd door een provocerende 5 mei-poster.

Vertrek Van Haga moet Baudet aan het denken zetten

Het bleek de druppel: de duale geest van enerzijds de parlementariër Van Haga en anderzijds de metapolitieke verwerping van de partijpolitiek door Baudet bleek gespleten en gedoemd te mislukken. De komende dagen zullen veel media en politieke opponenten over elkaar heen duikelen, op zoek naar een persoonlijk conflict tussen de twee heren. Maar het lijkt mij dat dit in alle opzichten een breuk is wegens een verschil van invulling van het ambt als Kamerlid en niet door onoverkomelijke persoonlijke frustraties. Het zou Baudet aan het denken moeten zetten betreffende de continuering van zijn Kamerlidmaatschap, want met Van Haga had hij het goud in handen waarmee hij op zijn lauweren kon rusten, terwijl hij nu weer vol aan de bak zal moeten.

Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar [email protected]. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.