In augustus zwakte Rob Jetten (D66) het bericht af dat Nederlandse gezinnen de hoogste gasprijzen van heel Europa betalen. Deze week laat de minister voor Energie juist weten zich zorgen te maken. Maar van zorgen alleen gaat de gasprijs niet omlaag, schrijft Jeroen van Wensen. Het is tijd om in te grijpen.
Tot voor de energiecrisis functioneerde de Nederlandse energiemarkt goed, met veel leveranciers en relatief lage prijzen. Maar sinds de energiecrisis gaat er van alles mis. Nederlandse gezinnen, die aan het eind van het jaar in veruit de meeste gevallen met variabele gastarieven te maken hebben, betalen intussen de hoogste gasprijzen van Europa, valt deze week te lezen in EW.
Nederland boven aan in energie-index
Nederland staat al tijden op eenzame hoogte in de HEPI-index, de index die de ontwikkeling van de absolute en relatieve energieprijzen in 33 Europese landen weergeeft. Die index wordt door nogal wat partijen afgedaan als minder relevant, omdat energieleveranciers aan bestaande klanten van wie het contract afloopt (de verlengers) vaak lagere tarieven bieden dan geheel nieuwe klanten.
Die lagere prijzen vallen buiten de index, omdat die uitsluitend is gebaseerd op de tarieven die voor iedereen verkrijgbaar zijn en niet op tarieven voor bestaande klanten die verlengen.
Ook minister Rob Jetten deed eind augustus de index daardoor af als niet al te belangrijk. Want de groep die op zoek moet naar een geheel nieuwe leverancier is beperkt, volgens de minister. Maar kennelijk begint het te dagen dat er iets toch niet klopt als je op eenzame hoogte staat in de HEPI-index.
Hoge tarieven toch wel een probleem
Afgelopen maandag noemde de minister de hoge energieprijs zorgelijk. En dat is het ook. Wie weg wil bij zijn huidige leverancier, bijvoorbeeld omdat de salderingsregeling niet goed uitpakt of het verlengingstarief te hoog is, heeft lastige noten te kraken.
Kies je voor een grote leverancier zoals Eneco met torenhoge prijzen voor nieuwe klanten of ga je voor een kleine leverancier met relatief lage prijzen? Maar hoe groot is dan de kans dat een kleine leverancier omvalt en je alle voorschottermijnen kwijt bent?
Bij banken weet je: hoge spaarrente betekent waarschijnlijk een iets minder stevige bank. Maar als consument valt niet te ontwaren welke energiemaatschappijen solvabel zijn. Is een laag gastarief een teken van sterkte, of juist andersom? (Budget Energie, de nummer vier van Nederland en ook een van de goedkoopste leveranciers, kampt volgens onderzoek van de Vastelastenbond met een negatief eigen vermogen.)
Energieleveranciers zijn geen weldoeners
Energieleveranciers bieden bestaande klanten vaak lagere tarieven dan nieuwe klanten. Dat klinkt sympathiek, maar is het niet. Want de keerzijde is een torenhoog tarief voor de overstappende nieuwe klant. En zo schakelen de leveranciers de marktwerking stukje bij beetje uit.
Als per januari het prijsplafond voor de energierekening mogelijk ingaat, dan kunnen energiebedrijven eenvoudig miljarden euro’s extra aan omzet binnenhengelen door bij bestaande klanten, die zitten vastgeklonken aan hun leverancier, de tarieven op te drijven. Hoog tijd dat Jetten ingrijpt op de energiemarkt.