OpenAI blijft non-profit. Weldaad, of zit er meer achter truc van Sam Altman?

‘OpenAI is geen normaal bedrijf, en dat zal het ook nooit worden.’

Met die zin opent Sam Altman zijn memo over de nieuwe structuur van het bedrijf. Het klinkt als een mission statement — maar het is vooral een strategische zet.

Wie verdienen straks écht aan OpenAI?

Dat OpenAI een public benefit corporation wordt, betekent dat investeerders als Microsoft en SoftBank nu gewone aandelen kunnen krijgen – zonder beperking op het rendement.

De verwachting is dat nieuwe geldschieters, zoals SoftBank, daarvan gebruik gaan maken — en waarschijnlijk ook Microsoft, al blijven de exacte afspraken geheim.

OpenAI wil niet zeggen hoe groot het non-profitbelang in het nieuwe vehikel precies wordt. Daardoor blijft onduidelijk of maatschappelijke waarden nog vóór commerciële belangen komen — of er slechts naast bestaan.

Hoe Sam Altman zijn positie verstevigt via Microsoft

Op papier lijkt de nieuwe structuur van OpenAI een evenwichtige middenweg: meer financiële ruimte voor investeerders, zonder afstand te doen van de maatschappelijke missie. De non-profitstichting zou de controle behouden, de ethiek bewaakt blijven.

Maar wie beter kijkt, ziet iets anders: Altman maakt van Microsoft zijn centrale bondgenoot.

Microsoft, dat al voor bijna 14 miljard dollar in OpenAI heeft geïnvesteerd, krijgt in het nieuwe model een sleutelrol. Het bedrijf is niet zomaar een geldschieter — het levert infrastructuur, marktdistributie, contractuele macht én politieke rugdekking.

Altman zet Microsoft precies waar hij het hebben wil: in het centrum van het ecosysteem — en naast zich aan tafel.

In plaats van te worden bedreigd door Microsofts financiële macht, omarmt Altman deze. Daardoor weet hij andere betrokkenen — zoals toezichthouders, concurrenten en kritische investeerders — te marginaliseren.

Zelfs Elon Musk, mede-oprichter van OpenAI, staat buitenspel. Terwijl Musk procedeert en protesteert, onderhandelt Microsoft.

Zonder de goedkeuring van Microsoft kan de herstructurering juridisch én praktisch stranden. En dus onderhandelt Altman alleen met deze techreus. Niet met andere investeerders, niet met toezichthouders, niet met Musk.

OpenAI-structuur vereenvoudigd? In werkelijkheid wint Altman macht

Altman presenteert de structuurwijziging als ‘vereenvoudiging’. Maar in werkelijkheid verdwijnen twee belangrijke checks: het winstplafond, dat voorzichtige groei moest afdwingen, en de contractuele complexiteit die was bedoeld om macht te spreiden.

Wat overblijft, is een structuur waarin investeerders ongelimiteerd kunnen verdienen, en waarin Altman — gesteund door Microsoft — de interpretatie van de publieke missie grotendeels zelf in handen houdt.

De non-profitstichting heeft formeel de touwtjes in handen. Maar Microsoft bezit het kapitaal en de cloud. En Altman bestuurt de logica van het geheel: hij heeft de denkkaders binnen OpenAI zo ingericht, dat beslissingen vanzelf in zijn visie passen.

Sam Altman bouwt macht zonder titels — maar met allianties

Dat Sam Altman ook na deze herstructurering stevig in het zadel zit, is geen toeval. Zijn greep op OpenAI is niet gebaseerd op statuten of aandelen, maar op iets fundamentelers: zijn vermogen om macht aan te trekken, te structureren en te legitimeren.

Hij is geen ingenieur. Geen modelbouwer. Geen dataspecialist. Wat Altman uitzonderlijk goed doet, is het opbouwen van een positie die niet afhankelijk is van formele zeggenschap, maar van praktische onmisbaarheid.

Hij weet wie hij moet overtuigen, hoe hij coalities smeedt, en wanneer hij zichzelf centraal moet plaatsen — ogenschijnlijk zonder dat op te eisen.

Dat bleek al eind 2023, toen hij in vijf dagen werd ontslagen én terugkeerde als CEO van OpenAI. Terwijl Microsoft en andere investeerders machteloos toekeken, keerde hij terug met een nog sterkere positie.

Volgens persbureau Bloomberg zei zijn mentor en durfkapitalist Paul Graham toen: ‘Sam is uitzonderlijk goed in machtig worden.’

Altman kiest zijn gevechten – en zijn bondgenoten

Die vaardigheid zie je ook terug in deze herstructurering. Altman maakt ruimte voor externe macht, maar alleen als hij daar zelf beter van wordt..

Door Microsoft naar voren te schuiven als voornaamste gesprekspartner, kiest hij voor een bondgenoot die hem politiek, financieel en technisch versterkt — en die geen eigen ambities heeft om het roer over te nemen.

Andere investeerders blijven aan de zijlijn. Concurrenten van OpenAI, zoals Musks xAI, staan in de rechtszaal. En toezichthouders? Die worden bijgepraat, maar niet betrokken. Zo ontstaat een structuur waarin Altman — zonder expliciet de baas te zijn — toch alle cruciale knooppunten van het netwerk in handen houdt.

Zijn kracht ligt niet in formele dominantie. Zijn kracht is dat hij elke andere macht — van het kapitaal tot de cloud, van de missie tot het morele gezag — zo weet te positioneren dat zijn eigen macht groter wordt.

Publieke missie van OpenAI draait om één man en zijn alliantie

OpenAI blijft spreken in verheven termen. ‘We willen AI toegankelijk maken voor iedereen,’ schrijft Altman in zijn verklaring. Het bedrijf benadrukt dat het zich inzet voor mensheid en veiligheid.

De nieuwe structuur wordt gepresenteerd als een manier om ‘democratische AI’ te realiseren, met ruimte voor verantwoording en transparantie.

Maar wie bepaalt wat dat precies betekent? Wie tekent de grenzen van dat publieke belang? In theorie is dat de non-profitstichting. In de praktijk is dat een klein netwerk van insiders, met Sam Altman aan het hoofd — en Microsoft als machtigste bondgenoot.

Altman zelf is zich bewust van het spanningsveld. In interviews noemt hij zichzelf terughoudend, zelfs wantrouwig tegenover macht. ‘Je zou mij niet moeten vertrouwen,’ zei hij in 2023 tijdens een Bloomberg-conferentie. ‘Als deze technologie echt zo krachtig wordt, moet je die niet aan één persoon overlaten.’

Maar toen hij bij OpenAI werd afgezet, keerde hij terug — juist omdat van het overgrote deel van de werknemers én Microsoft niemand anders het bedrijf mocht leiden.

Wat rest, is vertrouwen op Altmans morele oordeel

De structuur van OpenAI lijkt ontworpen om checks and balances te garanderen. Maar in werkelijkheid rust veel op vertrouwen: in de missie, in de non-profitstichting, in Microsoft — en uiteindelijk in Altman zelf. Hij bepaalt hoe die missie zich vertaalt naar producten, beleid, datastrategie en platformregels.

Het publieke belang waar OpenAI over spreekt, is reëel. Kunstmatige intelligentie heeft enorme maatschappelijke gevolgen. Maar wie die gevolgen stuurt, is minder publiek dan het lijkt.

De nieuwe structuur is dan ook geen breuk met het verleden, maar een bevestiging van een strategie waarin idealen en invloed samenkomen in één persoon — omgeven door bondgenoten die zijn positie versterken, niet bevragen.

Macht, missie en de vraag naar toezicht

OpenAI is geen normaal bedrijf. En Sam Altman is geen gewone CEO. Hij vertegenwoordigt een nieuwe categorie: moreel ondernemer, publiek strateeg en stille machtsbouwer tegelijk. Zijn keuzes hebben gevolgen die reiken tot ver buiten Silicon Valley.

De vraag is niet alleen wie er aan de knoppen zit, maar wie bepaalt hoe die knoppen eruitzien — en voor wie ze werken.

Zolang die beslissingen afhangen van het oordeel van één man, hoe visionair ook, blijft de publieke missie van OpenAI vooral een particulier project. Gesteund door kapitaal. Bevestigd door macht. En gedragen door een verhaal dat iedereen wil geloven.