Hoe beroerd is het Nederlandse plastic tasje nou eigenlijk voor milieu en klimaat, ook in vergelijking met de alternatieven?
Van plastic gaat, laten we wel zijn, een slechte roep uit. Toen het nog maar nauwelijks bestond, ging het al door voor armetierig, een afleggertje in vergelijking met traditionele en duurdere materialen. Plastic is dan wel handig, maar er wordt geen waarde aan gehecht. Het is zo goedkoop, dat je het net zo goed kunt weggooien.
Het is dan ook niet zo’n verrassing dat plastic schuldig spul is geworden. Het deugt niet echt, je wilt er niet mee worden geassocieerd, vissen en vogels eten het op, worden er ziek van en krijgen geen kinderen meer, en de oceanen dreigen een soep van plastic te worden.
Even later zijn er dan de uitzendingen van Het Klokhuis, het Jeugdjournaal en Schooltv over al het onheil dat plastic aanricht onder zielige diertjes. Vervolgens stemt het Europees Parlement – altijd in voor ondoordachte, niet te handhaven symboolbestrijding – voor een snel aflopend quotum van wat de inwoners van de Europese Unie jaarlijks nog aan plastic tasjes mogen gebruiken.
Nog voor het zover was, had de staatssecretaris van Milieu, Wilma Mansveld (PvdA), volgens goed Nederlands gebruik al voor de strengste optie gekozen: per 1 januari 2016 worden alle gratis verstrekte plastic tasjes verboden. Maar weer niet als er bijvoorbeeld kip of vis, of andere lekkend voedsel in wordt verpakt. En daar begin het al.
Alle ijveraars voor het zo veel mogelijk verwijderen van het plastic tasje uit ons leven verwijzen in het kielzog van het Jeugdjournaal naar de plastic soep die zich ophoopt in de oceanen.
De grootste soepconcentratie drijft in de Noordelijke Stille Oceaan, maar ook in de Indische Oceaan worden concentraties aangetroffen. Volgens zeer onbetrouwbare schattingen is 20 procent afkomstig van schepen en de rest van het vasteland.
Bedillerig
Het is niet toevallig dat de plastic soep niet, of in mindere mate in de zeewateren in onze contreien wordt aangetroffen. Azië, Zuid-Amerika en Afrika zijn de grootste leveranciers van plastic in de oceanen. Niet omdat ze daar per se meer plastic gebruiken, maar omdat mensen en bedrijven meer geneigd zijn het afval gewoon over hun schouder weg te gooien en overheden geen deugdelijk afvalbeleid hebben. De Chinese Parelrivier voert geen parels, maar uitsluitend rotzooi naar zee.
Toch kon het plastic tasje zomaar de nieuwe gloeilamp worden: een schuldig symbool van klimaatverandering en milieuvervuiling, een eenvoudig gebruiksvoorwerp dat de burgers van Europa eens goed zal laten voelen dat het de overheid menens is met haar streven naar duurzaamheid.
Zoals er na het verbieden van de gloeilamp nog geen elektriciteitscentrale gesloten is, maar er wel meer kwikgevulde spaarlampen in het milieu belanden, zo is ook het tasjesverbod van Mansveld een bedillerige maatregel die proportioneel noch doelmatig is. Welke inspectie gaat controleren of er vis in zo’n tasje zit? De hilarische taferelen laten zich uittekenen.
Niets menselijks is mij vreemd, dus ik wil wel bekennen dat ook ik een schuldig signaaltje krijg als ik bij het verlaten van markt of supermarkt weer handen vol plastic verpakkingsmateriaal meetors. Voor dat schuldige signaal hebben de meeste Nederlanders de overheid niet nodig.
Maar hoe beroerd is het Nederlandse plastic tasje nou eigenlijk voor milieu en klimaat, ook in vergelijking met de alternatieven? Papieren tasjes zijn in elk geval niet duurzamer. Het iconische linnen tasje moet je wel tot op de draad verslijten, wil het minder milieubelastend zijn dan de plastic tasjes.
Afvalovens
Om sentiment en realiteit nog verder te scheiden: als plastic verpakkingsmateriaal eenmaal bij het vuilnis is beland, is verbranding in een van de vele, hypermoderne, schone, zuinige, maar onderbezette afvalovens die Nederland kent, zowel voor portemonnee, milieu als CO2-uitstoot de meest doelmatige manier om eraf te komen. Ook recycling kan daar niet tegenop.
Van plastic warmte maken, dat is het beste – ook al stuit dat de tot schuldigheid geneigde burger gevoelsmatig tegen de borst. Het verbieden van plastic tasjes is, voor zover ze netjes bij het afval belanden, goedkoop milieupopulisme.
Verder schiet niemand er iets mee op. Behalve misschien de winkelier die nu geld kan vragen voor wat hij eerder gratis weggaf.
Elsevier nummer 27, 4 juli 2015