‘Ons levend erfgoed,’ noemt Marius van Nieuwkerk de imposante groep Nederlandse bedrijven die ouder zijn dan honderd jaar en die hij wist te achterhalen. Elsevier verzamelt de 1.260 oudste bedrijven van Nederland in een Speciale Editie. Dit is het oudste bedrijf.
Geen adagium past het oudste bedrijf van Nederland beter dan de spreuk die al drie eeuwen op de gevel van het voormalige stadhuis van Bergen op Zoom prijkt: Mille Periculis Supersum – duizend gevaren kom ik te boven. De Draak is een overlever. Al meer dan 617 jaar komt het in de Middeleeuwen opgetrokken gebouw keer op keer rampspoed te boven.
Hoewel het exacte oprichtingsjaar onbekend is, staat vast dat de Draak in elk geval al sinds 1397 bestaat. In dat jaar legt een grote stadsbrand vrijwel alle gebouwen aan het onverharde marktplein van Bergen op Zoom, waaronder het stadhuis, in de as. Twee panden ontsnappen aan de vuurzee: de Oliphant en de Draeck. Ook de stadsarchieven vielen aan de brand ten prooi, waardoor het jaar waarin Bergen op Zoom stadsrechten verkreeg, niet meer is te achterhalen. Volgens de in 1406 nieuw aangelegde stadsarchieven heeft de Draak al vanaf het begin de functie van stadsherberg.
In 1567, een jaar voor het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog, overnacht de gevreesde Hertog van Alva in de Draak. De Spaanse generaal en landvoogd van de Nederlanden bezoekt de begrafenis van Jan IV van Glymes, markies van Bergen op Zoom. In de oorlogsjaren die volgen, slaagt de Hertog van Alva er ondanks herhaaldelijke pogingen niet in Bergen op Zoom – destijds een van de sterkste vestingsteden van Nederland – in te nemen. Zijn bewind leidt tot een verheviging van de opstand in de Nederlanden en uiteindelijk tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1588.
Wonden
Tijdens het Beleg van Bergen op Zoom in 1747 – onderdeel van de Franse veldtocht tegen de Republiek der Verenigde Nederlanden – steken Franse troepen de stad in brand en raken de voorgevel en het dak van de stadsherberg ernstig beschadigd. De Draak likt zijn wonden en begint aan de wederopbouw.
In de twintigste eeuw is het hotel drie generaties lang in bezit van de familie Oirbans. Sinds 1984 is de familie Hazen eigenaar van Grand Hotel de Draak. Directeur Frans Hazen (1951) maakt al in 1968 kennis met het hotel aan de Grote Markt. ‘Ik werkte hier als leerling-kok. Die periode vergelijk ik met een zwangerschap: toen ik na negen maanden wegging, beschouwde ik de Draak als mijn kindje. Ooit zou ik terugkeren. Ik was betoverd.’
Onder leiding van Hazen – ereburger van Bergen op Zoom – ondergaat de Draak een metamorfose. In 1994 koopt hij voor ‘bijna 1 miljoen gulden’ het tegenoverliggende pand, een voormalige pastorie, en opent het een jaar later als dependance van de Draak. Van die dependance gaat in 2005 driekwart in rook op als in een belendend Chinees restaurant brand uitbreekt. Hazen reageert relativerend op de brand: ‘Het zijn maar planken en stenen en die zijn vervangbaar.’ Vijf maanden eerder is zijn oudste dochter Dagmar van haar paard gevallen en overleden. Binnen een jaar bouwt Hazen de dependance weer op en vernoemt die naar zijn dochter: Residence Dagmara.
Sauna
De geschiedenis blijft zich herhalen wanneer er op 26 februari 2013 in de gloednieuwe sauna van het monumentale hotel brand uitbreekt. Door rook en roet gaan zestien kamers verloren en halveert de capaciteit van het hotel. De Draak kruipt door het oog van de naald. ‘Het had een haar gescheeld of de brandweer had het pand gecontroleerd moeten laten uitbranden,’ zegt Hazen. Andermaal blijkt de Draak onoverwinnelijk.
De massieve eikenhouten balken die al sinds 1397 fungeren als steunpilaren, blijken sterk genoeg en ook het vijftiende-eeuwse plafond blijft intact. Amper een jaar na de laatste brand heeft de herberg zijn vertrouwde karakter terug. De onverwoestbare Draak is als een feniks uit zijn as herrezen.