Leo Stevens: geen btw op groente en fruit is onzinnig

Steeds vaker wordt de omzetbelasting ingezet om onze bestedingen in de politiek-maatschappelijk gewenste richting bij te buigen. Zo werd op 1 januari 2023 het btw-nultarief van kracht om het installeren van zonnepanelen voor woningen te stimuleren. Tegelijkertijd werd – ter ontmoediging – het tarief voor lachgaspatronen opgehoogd tot 21 procent, met uitzondering van lachgas dat als geneesmiddel kwalificeert. Aan dit fiscale beleid ligt een brede variëteit van doelstellingen ten grondslag.

Een begrijpelijk, maar niet verstandig plan

In het Belastingplan 2023 maakte het kabinet bekend van plan te zijn vanaf 2024 het btw-nultarief ook te gaan toepassen op groente en fruit. Een begrijpelijk, maar niet verstandig plan. Het dienstbaar maken van het belastingstelsel aan specifieke beleidsplannen (fiscaliseren) steunt vaak op (partij)politieke argumenten zonder overtuigende onderbouwing van hun nut en noodzaak. De effectiviteit en uitvoerbaarheid ervan zijn veelal niet deugdelijk onderzocht. De Algemene Rekenkamer klaagt daar regelmatig over.

Buiten kijf staat dat het klimaatbeleid is gediend met het stimuleren van de consumptie van groente en fruit ten koste van vlees. De vraag is echter of we dat langs fiscale weg moeten regelen. Al decennialang worden met de beste bedoelingen vele miljarden stimulerings­euro’s via het fiscale stelsel rondgepompt, terwijl achteraf vaak blijkt dat de geboekte resultaten niet opwogen tegen de gederfde belastingen. Denk aan de vele hybride auto’s. Die reden zogenaamd op (zwaar gesubsidieerde) elektriciteit, maar feitelijk vooral op vervuilende benzine.

Ingevolge de Comptabiliteitswet worden de beoordelingskaders voor zulke plannen als bijlage toegevoegd aan het jaarlijks in te dienen belastingplan, maar de politieke gretigheid overvleugelt vaak de rationele analyse.

Belastingvereenvoudiging wordt telkens ingewisseld voor electorale scoringskansen

Hoewel het parlement tot vervelens toe aandacht vraagt voor vereenvoudiging van ons belastingstelsel, verliest elke politieke partij dit abstracte doel meestal meteen uit het oog zodra zij via de fiscale sluiproute een verkiezingsbelofte kan inlossen. Dat zal voor het btw-nultarief voor groente en fruit niet anders zijn. En zo wordt belastingvereenvoudiging telkens ingewisseld voor electorale scoringskansen.