Economenblog 20 maart-17 april

De coronacrisis heeft een grote invloed op de economie, wereldwijd en dus ook in Nederland. Wat betekent de pandemie voor ondernemers, beleggers, huizen(ver)kopers en uw spaargeld? De economieredactie van Elsevier Weekblad houdt u in dit blog op de hoogte.

Dit blog wordt niet meer geüpdatet. Zie voor de meest recente ontwikkelingen het actuele Economenblog vanaf 18 april

17 april: Hogere bonus voor KLM-topman Pieter Elbers

Door: Jeroen van Wensen

Volgens De Telegraaf staat voor de komende aandeelhoudersvergadering van LM een hogere bonus voor topman Pieter Elbers op de agenda: zijn bonus gaat, als de aandeelhouders akkoord gaan, van 75 procent naar 100 procent van het vaste salaris van 520.000 euro. Of de timing van dit voorstel ook 100 procent is, is natuurlijk de vraag. Tegen De Telegraaf zegt KLM dat de beloning van Elbers te laag is in vergelijking met het salaris van collega’s. Zo kan topman Ben Smith van Air France-KLM 24 miljoen euro per jaar verdienen.

De eerste boze politici hebben zich al via Twitter gemeld:

17 april: Bedrijfsleningen ‘junk’ door coronacrisis

Door: Marijn Jongsma

Honderden miljarden aan bedrijfsleningen krijgen dit jaar een lagere rapportcijfer van grote kredietbeoordelaars als Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch. Ze zakken terug van de meest veilige categorie (investment grade) naar de categorie riskante beleggingen, ofwel high yield – in de volksmond beter bekend als junk oftewel rommel. Veel professionele beleggers mogen daar niet in zitten, en moeten deze beleggingen – fallen angels genoemd – dus verkopen, waardoor ze minder waard worden. Uiteraard heeft een deel al verkocht voordat de degradatie daadwerkelijk plaatsheeft.

Vermogensbeheerder Fidelity schat de fallen angels in op 215 miljard voor de Verenigde Staten en 100 miljard voor Europa. Vooral de energie- en de autosector worden getroffen. ‘Het gaat in veel gevallen om schulden van bedrijven die ondanks weinig teken van leven toch overeind zijn gebleven, dankzij de lage rente van de afgelopen jaren – vandaar de term zombiebedrijven.’

De grootste risico’s liggen volgens Fidelity in de energiesector, die wordt geraakt door een lagere vraag door de coronacrisis en mede daardoor een fors lagere olieprijs. De vraag is in hoeverre de huidige malaise leidt tot een langdurig lager aanbod van olie omdat aanbieders omvallen, waardoor een herstel van de vraag tot stevige prijsstijgingen zal leiden.

17 april: Europese autoverkopen in maart met 55 procent gekrompen

Door: Jeroen van Wensen

Het aantal nieuw op kenteken gezette auto’s in de Europese Unie viel afgelopen maart 55 procent lager uit dan in maart 2019. In Italië zijn de verkopen met 85 procent ingeklapt. In Nederland met 23 procent. Deze cijfers zijn afkomstig van de Europese branchevereniging voor autofabrikanten.

17 april: Chinese economie krimpt met 6,8 procent

Door: Jeroen van Wensen

Het Chinese nationaal inkomen (bbp) is in het eerste kwartaal van dit jaar met 6,8 procent gedaald, meldt Reuters. Een forsere krimp dan verwacht. Vorig jaar bedroeg de groei in het eerste kwartaal nog 6 procent. Het is voor de eerste keer sinds 1992 – het jaar waarin China de economie begon te meten – dat de economie is geslonken.

16 april: 89 procent kan ‘anderhalvemetereconomie’ aan

Door: Joris Heijn

Het overgrote deel van de economische activiteiten kan ook door blijven gaan als werkenden anderhalve meter afstand moeten houden, zo heeft Rabobank berekend. Volgens de bank kan 89 procent van de economie omschakelen naar de anderhalvemetereconomie, bijvoorbeeld door thuiswerken. 11 procent van de economie bestaat echter uit horeca, kappers en andere bedrijvigheid waar het niet mogelijk is om afstand te houden. Ook niet met creatieve oplossingen. Het gaat daarbij in totaal om 16 procent van alle banen in Nederland die ook met een voorzichtige heropening van de economie niet zijn hand te haven.

16 april: Triodos zet spaarrente op -0,5 procent boven 100.000 euro

Door: Jeroen van Wensen

Per juli gaan spaarders fors betalen bij Triodos Bank. De rente op spaartegoeden boven de 100.000 euro gaat naar -0,5 procent. Als eerste bank van Nederland gaat Triodos kosten rekenen voor een spaarrekening. Per maand 2 euro, schrijft NRC.

15 april: Ook Booking.com zwaar in de problemen

Door: Jeroen van Wensen

Booking.com bloedt zwaar momenteel: de omzet is met 85 procent gedaald. Het hoofdkantoor in Amsterdam biedt werk aan 5.500 werknemers. Hun lonen worden deels betaald door de overheid, via de NOW-regeling, zo meldde de Volkskrant vandaag. Booking.com is dochter van het Amerikaanse Booking Holdings. Vorig jaar bedroeg de omzet 15 miljard euro en de winst 5 miljard euro. Voor nog eens 8 miljard euro zijn in 2019 eigen aandelen ingekocht. De vraag die daarom her en der op tafel ligt: is steun van de overheid nou wel echt nodig in dit geval?

15 april: Rente blijft nog heel lang heel laag

Door: Marijn Jongsma

Na aanvankelijke stijgingen zijn de rentes in landen als Duitsland en Nederland al weer aan het dalen. Toch is er de angst dat de sterk stijgende staatsschulden, misschien zelfs wel in combinatie met een hogere inflatie (hogere overheidsuitgaven en hier en daar een kleiner aanbod van arbeid en goederen door de pandemie), juist tot hogere rentes aan leiden. Daar staat een ruim monetair beleid tegenover, en consumenten hebben de neiging om in tijden van onzekerheid te gaan sparen in plaats van meer uit te geven.

Hoe pakt de coronacrisis per saldo uit voor de rente? Vermogensbeheerder Pimco denkt dat de rente nog lager zal uitvallen dan voor de crisis al het geval was, en dat voor lange tijd. Econoom Joachim Fels verwijst naar een recente studie van de Amerikaanse centrale bank, de Fed, waarin de rentebewegingen gedurende 15 grote virusuitbraken zijn onderzocht. De conclusie: de reële rente (rente gecorrigeerd voor inflatie) viel decennia lang lager uit dan voor de uitbraak. Mogelijk heeft dat te maken met een gebrek aan investeringen en een toename van de besparingen.

Fels wijst op belangrijke verschillen met het coronavirus. Eerdere uitbraken leidden tot een significante daling van de arbeidsbevolking, hetgeen nu niet wordt verwacht. Daarnaast is er dit keer sprake van veel hogere overheidsuitgaven. Toch zal ook deze pandemie de rente drukken, verwacht Pimco: net als na recente recessies gaan burgers en bedrijven meer sparen, hetgeen de geldhonger van de overheden compenseert. Daarnaast zullen centrale banken de rentes laag houden zodat overheden aan hun verplichtingen kunnen blijven voldoen zonder bezuinigingen – lang nadat de coronacrisis in humanitaire zin al bestreden is.

Lees in EW over financiële repressie als meest waarschijnlijke manier om uit de schulden te komen.

14 april: Gitzwarte prognoses IMF

De recessie als gevolg van de bestrijding van het coronavirus (de ‘Great Lockdown’) wordt de diepste in bijna een eeuw tijd, zo voorspelt het Internationaal Fonds (IMF) de nieuwe World Economic Outlook. De wereldeconomie zal dit jaar met 3 procent krimpen, zo is voorlopig de verwachting.

In januari werd nog een groei van ruim 3 procent verwacht. Tijdens de grote financiële crisis bleef de krimp voor de wereld als geheel minimaal, omdat niet alle landen even zwaar werd getroffen. Wel verwacht het IMF voor 2021 een sterk herstel van bijna 6 procent.

Dit ‘milde’ scenario is echter met veel onzekerheden omgeven: duurt de pandemie langer dan verwacht, dan krimpt de wereldeconomie dit en volgend jaar met in totaal 10 procent.

De schade voor de eurozone is ook in het milde scenario relatief groot: volgens het IMF zal de economie van de muntunie dit jaar met maar liefst 7,5 procent krimpen. Dat heeft alles te maken met het open karakter van de Europese economie. Voor Nederland geldt hetzelfde cijfer; Italië levert meer dan 9 procent in. In de Verenigde Staten blijft de schade ‘beperkt’ tot een kleine 6 procent; China en India groeien nog maar met historisch lage percentages van 1 à 2 procent.

14 april: Analisten niet onder indruk Europees noodpakket

Door: Marijn Jongsma

Volgens vermogensbeheerder Pimco is het pakket aan Europese maatregelen onvoldoende om de coronacrisis te bestrijden. ’s Werelds grootste obligatiebelegger verwacht voor dit jaar een economische krimp van 10 procent in de eurozone, een stijging van de werkloosheid met 4 procent en begrotingstekorten van 10 procent in de meeste lidstaten. Pas ergens in 2022 zou de economie weer op het pre-crisisniveau draaien.

Analist Nicolai Mai vindt de crisisaanpak in de eurozone tekort schieten: ‘In de ESM-faciliteit kunnen landen maximaal 2% van hun respectieve bbp lenen, niet een bijzonder hoog bedrag.’ Daarnaast gaat het om leningen, die bijdragen aan de toch al hoge tekorten en schulden van diverse eurolanden.

Gilles Moëc, hoofdeconoom van AXA Group, denkt dat een land als Italië grote moeite zal hebben de schuld onder controle te houden, ook nadat de pandemie is bestreden. Hij pleit daarom voor ‘trage monetarisering’ van schulden: staatsobligaties die de ECB koopt in het kader van de crisisbestrijding (het opkoopprogramma PEPP) zouden bij wijze van hoge uitzondering kunnen worden afgeschreven (zodat de betreffende overheden ze niet meer hoeven af te lossen). Tegenstanders van ‘monetaire financiering’ wijzen op het inflatierisico, maar dat is volgens Moëc in het huidige economische klimaat heel laag.

De onzekerheden rond de coronacrisis blijken duidelijk uit de sterk uiteenlopende prognoses. AXA verwacht voor dit jaar een krimp van 4,6 procent en is daarmee beduidend optimistischer dan Pimco.

14 april: aantal faillissementen valt in maart mee

Door: Nicolette van den Hout

De meeste bedrijven hebben de eerste maand van de ‘slimme lockdown’ overleefd. In maart zijn er 289 failliet verklaard, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat zijn 13 bedrijven minder als in de maand ervoor, in februari. Van alle bedrijfstakken had de handel het grootste aantal faillissementen, namelijk 61. Maar, deze bedrijfstak heeft ook de meeste bedrijven. Relatief gezien werden er in maart de meeste faillissementen uitgesproken in de horeca. Verrassend is dat niet, omdat zij per direct hun deuren moesten sluiten wegens de coronamaatregelen.

Vanwege het uitbreken van de coronacrisis houdt het CBS nu niet meer per maand, maar per week het aantal faillissementen bij. In de eerste week van april waren er 69 faillissementen. Vooralsnog is dat vergelijkbaar met andere weken van dit jaar. Ook hier is de uitschieter de horeca. In die eerste week van april gingen 15 horecabedrijven failliet. Dat is veruit het hoogste aantal faillissementen per week in deze branche tot nu toe in 2020. In de eerste 13 weken van 2020 werden gemiddeld per week 3,5 horecabedrijven failliet verklaard.

 

14 april: Corona sloopkogel voor vacatures

Door: Jeroen van Wensen

Berenschot, AFAS Software en Performa publiceren vandaag de resultaten van hun jaarlijkse HR-onderzoek. Met als enige positieve punt dat de digitalisering in een stroomversnelling terecht is gekomen. Voor de rest is het schrikken: ’35 procent van de HR-professionals heeft al de beslissing moeten maken om voorlopig niemand meer aan te nemen. Achttien procent van de respondenten verwacht dat een dergelijke stop binnen afzienbare tijd zal worden geïntroduceerd.’ Werkzoekenden zijn dus de klos. Meer resultaten in onderstaand ietwat wazige plaatje:

14 april: Banken op de rem bij hypotheekverstrekking

Door: Jeroen van Wensen

De Hypotheekshop geeft vandaag een handzaam overzicht van de wijzigingen bij de hypotheekaanvraag. Geldverstrekkers willen meer zekerheid over baan en inkomen, als gevolg van de coronacrisis:

• Alleen de meest recente loonstrook volstaat nog.
• Bij een afgegeven intentie tot een vast dienstverband wordt de werkgever gebeld.
• Als de intentie dateert van voor half maart, dan wordt een werkgeversverklaring van na die datum opgevraagd.
• Bijna alle geldverstrekkers zijn overgegaan tot de volgende aanvullende vragen aan zelfstandigen, en in sommige gevallen aan werknemers:
  • Op welke wijze wordt u of uw bedrijf getroffen door de coronacrisis?
  • Hoe gaat het bedrijf waar u voor werkt/uw bedrijf hiermee om?
  • Hoe zal dat financieel uitpakken voor u?
  • Is er overheidssteun aangevraagd door u of uw werkgever en wat is de inhoud en status hiervan?
  • Heeft u nog reserves om (verdere) tegenslagen op te vangen?

13 april: Air France-KLM verliest 25 miljoen euro per dag

Door: Jeroen van Wensen

Volgens Les Echos verliest Air France-KLM op dit moment 25 miljoen euro per dag. In dit tempo is de luchtvaartmaatschappij begin juni door de liquiditeiten heen – ondanks de staatssteun van zowel de Franse als de Nederlandse overheid om lonen te kunnen betalen. Een ander probleem is dat de duizenden passagiers van wie de vluchten zijn geannuleerd, recht hebben op terugbetaling van de ticketkosten. Een bak met geld die het bedrijf sowieso niet heeft. Ondertussen hangt een aanvullend noodpakket van nog eens 6 miljard euro van de Franse en Nederlandse overheid in de lucht – en verdwaalt de belastingbetaler verder in het luchtvaartmoeras.

13 april: Nog altijd onduidelijkheid voor de dga

Door: Jeroen van Wensen

De directeur-grootaandeelhouder (dga, de aandeelhouder en meewerkend voorman van de eigen bv) moet zichzelf een zogeheten gebruikelijk loon uitkeren. Minimaal 46.000 euro per jaar, en in veel gevallen zelfs nog hoger. Die bepaling staat niet voor niets in de wet, omdat de dga anders belasting kan ontwijken door lager belast dividend aan zichzelf uit te keren.

Slechts in een beperkt aantal gevallen mag de dga een heel laag loon uitkeren. Bijvoorbeeld bij startende ondernemingen die nog geen winst maken. Of in structureel verliesgevende situaties. Maar nu is er het coronavirus. Leidt dat tot een structureel verliesgevende situatie? Wat moet de dga van een onderneming die de omzet ziet dalen nu doen?

Daarover laat de Belastingdienst zich slechts summier uit via een nogal onduidelijk bericht op Linkedin: de dga en de bv mogen zonder overleg met de Belastingdienst het loon tijdelijk verlagen. Aan het eind van het jaar zijn de gevolgen van de coronacrisis bekend. Op dat moment bepalen de dga en de bv wat een redelijk loon over dit jaar is – en dat redelijke loon dienen zij te kunnen onderbouwen.

Coronakorting voor de auto, al wachten meeste verzekeraars af

Door: Victor Pak

Autoverzekeraar Promovendum had goed nieuws voor zijn klanten met een autoverzekering: in mei en juni krijgen zij 10 procent korting. Reden voor de korting is de coronacrisis die voor minder verkeer en dus minder schade zorgt.

Promovendum, een verzekeraar die zich op hoger opgeleiden richt, is voorlopig een van de weinigen die zo’n stap zet. Volgens een woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars hebben zij pas over een half jaar een totaal beeld van de invloed van het coronavirus op het aantal schadeclaims.

Dat niet iedere autoverzekeraar korting geeft is logisch: ‘Bij sommige verzekeraars kunnen misschien minder autoclaims binnenkomen, maar zij hebben nu extra veel aanvragen voor bijvoorbeeld rechtsbijstand of bij de evenementenverzekeringen.’

9 april: Ondernemersklimaat tijdelijk ijzig

Door: Jeroen van Wensen

Het aantal nieuwe ondernemers dat zich in de laatste twee weken van maart bij de Kamer van Koophandel heeft ingeschreven ligt 40% lager ten opzichte van dezelfde periode in 2019, schrijft ING. Maar: ‘De stijging in de laatste week van maart houdt mogelijk verband met de aankondiging van het financiële noodpakket van de overheid voor ondernemers, zoals een eenmalige uitkering van 4.000 euro en inkomensondersteuning. Om voor een van deze regelingen in aanmerking te komen moeten ondernemers zich echter voor 17 maart 2020 bij de KvK hebben ingeschreven.’ Naar (de logisch klinkende) verwachting daalt het aantal inschrijvers ook in april.

9 april: Bank of England betaalt (eventjes) coronarekeningen staat

Door: Marijn Jongsma

De Bank of England heeft een eerste bescheiden stap gezet op het pad van monetaire financiering, waarbij overheidsuitgaven direct door de centrale bank worden betaald. De Britse overheid mag meer rood staan bij de centrale bank dan eerder het geval was.

Nu is de roodstand op de ‘Ways and Means facility’ 400 miljoen pond, tijdens de kredietcrisis liep dat op naar bijna 20 miljard pond. De huidige uitbreiding van de kredietmogelijkheden wordt gecommuniceerd als een tijdelijke maatregel om de overheid extra liquiditeit te bieden gedurende de coronacrisis. De kapitaalmarkt blijft de belangrijkste financieringsbron.

De tijdelijke monetaire financiering is louter bedoeld om te voorkomen dat de Britse staat het extra benodigde geld direct moet financieren met de uitgifte van nieuwe staatsobligaties en schatkistpapier. De huidige piek in de kredietbehoefte zou de rente kunnen opdrijven. Het is de bedoeling om de schuld bij de Bank of England al eind dit jaar weer af te lossen.

CDA-coryfee en oud-minister Bert de Vries wijst er in een opiniestuk in de Volkskrant op dat de staatschuld van landen als Italië en Spanje dermate hard zullen oplopen, dat het onmogelijk wordt om de extra uitgaven tegen een ‘redelijke rente’ te lenen. ‘Voordat we het weten zitten we dan middenin een eurocrisis.’

Volgens De Vries is er een ‘eenvoudige en solidaire manier’ om dat te voorkomen: heft het verbod op monetaire financiering in de eurozone op. Zijn voorstel: laat alle lidstaten samen eenmalig 10 procent van het gezamenlijke inkomen van de eurozone op deze manier financieren – oftewel 1500 miljard euro. Geen buitensporig bedrag, aldus de CDA’er. In de huidige omstandigheden hoeft er volgens hem niet te worden gevreesd voor inflatie.

Formeel hoeft bovenstaand verbod overigens niet te worden opgeheven, zegt De Vries. Een ‘truc’ is uitgeven van zeer langlopende staatsobligaties, die indirect plaatsen bij nationale centrale banken en de (lage) rente als winst terugbetalen aan de lidstaten.

Op 6 april bepleitten de topeconomen Sony Kapoor en Willem Buiter het ‘doorbreken van taboes’ in de bestrijding van de coronacrisis. Er is volgens het tweetal nog nooit zo’n goede reden geweest om het taboe om monetaire financiering te doorbreken. Ze vrezen massa-ontslagen die de toch al lage inflatie nog verder zullen drukken, en gaan verder dan Bert de Vries: overheidsuitgaven ter grootte van 20 tot 30 procent van het nationaal inkomen zou direct door de centrale banken moeten worden betaald. Eerder pleitte hoogleraar economie Lex Hoogduin voor een beperkte monetaire financiering.

9 april: Rabobank verwacht economische krimp van 5 procent

Door: Nicolette van den Hout

De Rabobank verwacht dat de economie dit jaar met 5 procent krimpt. Daarbij is de bank er vanuit gegaan dat de coronamaatregelen tot ten minste 1 juni duren en daarna geleidelijk aan worden versoepeld. Dat is een grotere dip dan tijdens de crisis in 2009. Toen kromp de economie met 3,9 procent.

De steunmaatregelen zullen ervoor zorgen dat de meeste bedrijven de recessie zullen overleven, maar het zal niet kunnen voorkomen dat er toch bedrijven failliet gaan of te maken krijgen met grote omzetverliezen. Dit zet ook de werkgelegenheid en de inkomens van huishoudens onder druk. ‘We verwachten de komende tijd een forse stijging van de werkloosheid,’ aldus de bank. In februari waren er 274.000 werklozen en de Rabobank verwacht dat dit aantal dit jaar zal toenemen met 400.000 tot 500.000 mensen. Het daadwerkelijke verlies aan werkgelegenheid zal vermoedelijk groter zijn, bijvoorbeeld omdat niet alle zzp’ers die hun opdrachten zien teruglopen, aangeven dat ze werkloos zijn.

Door deze onzekerheid zullen consumenten en bedrijven de hand op de knip houden.

De Rabobank verwacht daarom dat de economie pas in het derde kwartaal geleidelijk op gang zal komen. ‘We verwachten dat het nog geruime tijd zal duren voordat de Nederlandse economie weer op het niveau zit van vóór de coronacrisis,’ aldus de bank.

De Rabobank heeft ook een scenario uitgewerkt waarbij de coronamaatregelen tot september van kracht zijn. Dan zou de economische krimp uitkomen op 14 procent in 2020. De economen verwachten wel dat dat wordt opgevolgd door een zeer snelle groei van 11 procent in 2021.

8 april: ‘Ook gezonde bedrijven geraakt door coronacrisis’

Door: Marijn Jongsma

Bedrijfsinformatiespecialist Graydon heeft een eigen model gemaakt dat de invloed van de bestrijding van het coronavirus op bedrijven meet.

‘De berekening van de financiële gezondheid heeft in deze uitzonderlijke tijden behoefte aan aanvulling omdat de ‘traditionele’ parameters zoals winst en solvabiliteit gebaseerd zijn op een continuerende economie,’ aldus Graydon. Er wordt onder meer gekeken naar ‘sectorkenmerken, het betaalgedrag, het (internationale) relatienetwerk, de omvang van bedrijven en actuele data van het RIVM’.

Daaruit blijkt dat bijna 7 procent van bedrijven die voor de crisis gezond waren, nu ‘bovengemiddeld lijden’ onder deze crisis. Voor de bedrijven die daarvoor al zwak waren, is dat percentage iets meer dan 10. Anders gezegd: als gezond beschouwde bedrijven worden relatief hard geraakt.

Uiteraard zijn de verschillen per sector groot. Weinig verrassend wordt de horeca het hardst geraakt, gevolgd door transport en logistiek. Landbouw en overheid ondervinden tot dusver de minste hinder.

8 april: Zo zien verdwaasde politici eruit

Door: Jeroen van Wensen

Salvini ongeveer: ‘Koop staatsobligaties “Italian Pride” 🇮🇹, met hoog rendement of met belastingvoordeel, bedoeld voor Italianen die kunnen en willen investeren in de toekomst van het land.’

 

8 april: Duitse economie krimpt dit kwartaal met 10 procent

Door: Jeroen van Wensen

De grootste daling sinds de metingen in 1970 begonnen. Het Duitse bruto binnenlands product (bbp) daalt volgens de voorspellingen met 10 procent.

8 april: Enorme daling vacatures

Door: Jeroen van Wensen

Economenhuisblad ESB vergelijkt vandaag het aantal nieuw geplaatste vacatures van de coronacrisis met de financiële crisis. De afgelopen twee weken was de daling even groot als in het eerste kwartaal van 2008. ‘Bij artsen en psychologen is de daling rond de 5 procent. De accountant en verpleegkundige kennen een daling tussen de 10 en 15 procent. Maar bij vacatures voor chauffeurs, kappers en schoonmakers ligt de daling maar liefst boven de 50 procent.’ Hele artikel op ESB.

8 april: Lokale journalistiek krijgt 11 miljoen euro

Door: Nicolette van den Hout

Sinds half maart zijn de advertentie-inkomsten bij dagbladen en bij de televisie fors teruggelopen. Tegelijkertijd groeit het bereik, vooral bij nieuwsmedia. ‘De inkomsten lopen dus terug, terwijl de vraag en kosten veelal toenemen,’ schrijft media-minister Arie Slob (ChristenUnie) in een Kamerbrief.

Vooral de huis-aan-huiskranten en lokale publieke omroepen lijden hieronder, omdat zij weinig financiële buffers hebben en direct afhankelijk zijn van deze reclame-inkomsten. ‘De continuïteit van de nieuwsvoorziening door deze organisaties komt hierdoor direct in gevaar. Dat is onwenselijk, omdat juist nu de lokale nieuwsvoorziening door deze organisaties haar toegevoegde waarde toont,’ aldus Slob.

Gemeenten probeerden de lokale media al te helpen door extra advertenties in te kopen. Het kabinet trekt nu ook de portemonnee voor 11 miljoen euro. Vanaf 11 april wordt het Tijdelijke Steunfonds voor Lokale Informatievoorziening geopend. Huis-aan-huiskranten en lokale publieke omroepen kunnen tot en met 19 april een eenmalige bijdrage aanvragen voor een periode van drie maanden.

In eerste instantie zal het gaan om een krediet. Achteraf wordt beoordeeld of het geld op een goede manier is besteed. Als dat zo is, dan wordt het omgezet in een gift.

De 11 miljoen euro was in principe al gereserveerd voor de versterking van de lokale journalistiek, maar het zou op andere manieren worden besteed. Nu gaat het totaalbedrag naar het steunfonds.

7 april: Het UWV knalt door

Door: Jeroen van Wensen

Het UWV heeft meer dan 50.000 aanvragen voor de Tijdelijke Noodmaatregelen Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW) binnen. Gisteren stond de teller nog op 35.000.

7 april: Huizenprijzen onder druk

Door: Marijn Jongsma

De coronacrisis zet een streep door de hausse op de woningmarkt, zo betoogt ABN AMRO in de nieuwste woningmarktmonitor. Als gevolg van een toenemende werkloosheid en een (verwachte) stijging van de hypotheekmarktrente zal het aantal woningverkopen terugvallen, ook waar het gaat om beleggers.

Analist Philip Bokeloh: ‘Als gevolg van de vraagterugval zal de tot voor kort nog zeer krachtige prijsstijging volgend jaar omslaan in een daling van het gemiddelde prijspeil. Met hoeveel valt op dit moment nog niet exact te zeggen.’

Over de hypotheekrente zegt hij het volgende: ‘ Zoals aangegeven doen centrale banken er alles aan om de kredietverlening op gang te houden. Banken werken hier graag aan mee. Zij willen zich na de kredietcrisis revancheren en onderdeel zijn van de oplossing. Dit neemt niet weg dat de risico’s voor banken bij een recessie toenemen. Het hogere kredietrisico is op de financiële markten al ingeprijsd. Ondanks het beleid van centrale banken zien banken zich dus geconfronteerd met hogere inleenkosten. Tegen deze achtergrond neemt het risico toe dat de hypotheekrente niet langer daalt, maar stijgt.’

Dat risico neemt volgens Bokeloh toe als de concurrentie op de bankenmarkt afneemt, bijvoorbeeld doordat buitenlandse partijen zich terugtrekken op hun thuismarkt – een verschijnsel dat zich ook tijdens de kredietcrisis voordeed. De analist benadrukt wel dat de hypotheekrente in historisch opzicht laag zal blijven.

Maar het structureel te lage aanbod aan woningen dan? ‘Woningnood hoog tot zeer hoog door bijna heel Nederland’, kopte bouwkoepel NVB eerder deze maand. Volgens de bouwers moet Nederland ‘een stad groter dan Rotterdam’ bouwen om het woningtekort op te lossen, terwijl de coronacrisis juist leidt tot een vertraging in de afgifte van bouwvergunningen.

‘Gegeven de onzekerheid over de duur van de voorzorgsmaatregelen ter beteugeling van het virus, heeft het weinig zin ramingen af te geven voor de huizenprijzen en de woningaankopen,’ schrijft ABN AMRO. Wel geeft de bank een richting aan: dit jaar een bescheiden stijging, volgend jaar een daling.

7 april: Onbegrijpelijke sommen

Door: Jeroen van Wensen

Dus zitten brave ouders thuis schoolwerk te maken met de kinderen. Maar wat als de opgaven meerdere antwoorden hebben.

(hint: vele antwoorden mogelijk, ook gratis is goed.)

7 april: Statement hypotheekverstrekkers

Door: Jeroen van Wensen

‘Onder de huidige buitengewone omstandigheden zien wij het als een gezamenlijk verantwoordelijkheid om de verwachtingen over onze maatschappelijke rol meer dan ooit waar te maken. Dit betekent dat in aanvulling op het leveren van maatwerkoplossingen wij gedurende de coronacrisis alles in werking stellen om gedwongen verkopen te voorkomen. Tot ten minste 1 juli 2020 zullen er geen gedwongen verkopen plaatsvinden. Deze periode kan, als de duur van de crisis daar aanleiding toe geeft, in goed overleg en waar nodig verlengd worden.’ Was getekend: alle banken in Nederland.

Lees het hele statement hier.

6 april: ECB houdt Italië uit de wind

Door: Jeroen van Wensen

De ECB koopt staatsobligaties in, in het kader van de opkoopprogramma’s: tegenwoordig bedoeld om de eurozone door de pandemie te helpen. Het staatje hieronder toont de relatieve meer- of minder-aankopen ten opzichte van de ECB-kapitaalsleutel (Nederland 4,7 procent, Italië 13,8 procent).

6 april: Eerste wc-rollen komen retour

Door: Jeroen van Wensen

6 april: Aandacht voor zelfstandigen

Door: Jeroen van Wensen

Wie de winkel gesloten moet houden, kan weinig werk verrichten. En dat gaat knellen: als een zelfstandige minder dan 1.225 uur per jaar in de eigen onderneming werkt, dan vervalt het recht op de zelfstandigenaftrek van ongeveer 7.000 euro per jaar. D66 stelt hierover Kamervragen.

3 april: Parijs en Den Haag helpen Air France-KLM

Door: Jeroen van Wensen

Franse kranten schrijven het, dus dan is het waar. Air France-KLM overlegt met de Franse en Nederlandse overheid over 6 miljard euro aan steun, waarvan 4 miljard euro voor de Franse en 2 miljard euro voor de Nederlandse tak. De Franse en Nederlandse staat hebben beide een aandelenbelang van 14 procent in de luchtvaartmaatschappij. Woensdag 1 april herhaalde CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën hoe belangrijk Air France-KLM is voor Schiphol, en Nederland. Meer berichtgeving op Reuters.

3 april: Niet vergeten! Zelfstandigenaftrek versoepelen

Door: Jeroen van Wensen

2 april: Zoektocht naar ‘bijstand’ en ‘uitkering’ breekt records op Google

Door: Victor Pak

In de Verenigde Staten loopt de werkloosheid rap op. Bijna tien miljoen Amerikanen verloren in twee weken tijd hun baan. In één week meldden 6,6 miljoen Amerikanen zich als werkloze. Hoe groot de impact van het coronavirus op het aantal Nederlandse werklozen wordt, is nog afwachten. Pas op 16 april brengt het Centraal Bureau voor de Statistiek nieuwe cijfers naar buiten.

Maar Google Trends toont een voorproefje van wat Nederland mogelijk te wachten staat. De zoekopdrachten naar het woord ‘uitkering’ hebben de afgelopen weken een vlucht genomen. De zoekterm steeg met 43 procent ten opzichte van de vorige piek van de zoekterm in januari 2014. Toen waren 678.000 mensen werkloos, 8,6 procent van de beroepsbevolking.

Nooit eerder werd zo vaak op de term ‘uitkering’ gezocht als op 17 maart 2020. De zoekopdracht ‘bijstand’ bereikte op 23 maart 2020 een piek in zoekopdrachten. Hoe vaak de term precies is ingevuld, wordt via Google niet duidelijk.

Zoekopdrachten naar de term ‘uitkering‘ sinds 2004:

Termen als ‘zzp uitkering aanvragen corona’ zijn volgens Google een ‘snelle stijger’ in de zoekopdrachten. De term ‘uitkering zzp aanvragen’ is in een periode van de afgelopen dertig dagen zelfs met 1.750 procent gestegen ten opzichte van de vorige periode van dertig dagen.

2 april: coronacrisis kan leiden tot verscherping handelsoorlog

Door: Marijn Jongsma

De coronacrisis zal de strijd tussen de Verenigde Staten en China verder verscherpen, verwacht Frans-Paul van der Putten, China-expert van Instituut Clingendael. Volgens hem zijn er duidelijk tekenen van toenemend Chinees zelfvertrouwen, dat zich onder meer uit in diplomatieke activiteiten en medische hulp aan derde landen.

Het handelsconflict verschuift door de coronacrisis naar medische technologie, aldus Van der Putten tijdens een door de Franse vermogensbeheerder AXA IM georganiseerde videoconferentie. ‘Hoe meer China daar een rol in gaat spelen, hoe meer de Verenigde Staten zich daartegen verzetten.’

Telecommunicatie en medische technologie komen samen in de apps die in China zijn ontwikkeld om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. De gebruikers moeten informatie geven over hun gezondheid en contacten, vervolgens worden de bewegingen gecontroleerd en zo nodig tegengegaan. Volgens de New York Times wordt de locatie rechtstreeks gedeeld met de politie. Deze privacy-aspecten maken de technologie zeer omstreden.

Volgens Britse wetenschappers is een ‘traceerapp’ echter de beste remedie om een uitbraak te bestrijden: zodra er een nieuw geval bekend is, kunnen degenen die risico lopen direct worden gealarmeerd. Dit is volgens de wetenschappers vooral een geschikt instrument als het openbare leven langzaam maar zeker weer op gang komt.

‘China heeft de technologie,’ aldus Van der Putten. ‘Maar veel landen willen niet vertrouwen op Chinese software, en ze willen ook niet te afhankelijk worden van Chinese technologie. Want die leidt uiteindelijk ook tot meer politieke invloed.’

AXA IM verwacht dat de Chinese economie in de tweede helft van het jaar weer zal aantrekken, waardoor de economische groei in heel 202o uitkomt op ruim 2 procent. Dat is fors lager dan de ruim 6 procent die eerder werd verwacht.

2 april: Just wow. Of beter: Oops.

Door: Jeroen van Wensen

 

2 april: Industrie hield in maart nog goed stand

Door: Nicolette van den Hout

De Nederlandse inkoopmanagersindex voor de industrie (PMI) was in maart 50,5, blijkt uit de inkoopmanagersindex van Nevi. De PMI geeft een actuele status van de Nederlandse productiesector. Een PMI-score ligt veelal onder of boven de 50, legt Nevi uit. Is de PMI gelijk aan 50 dan wijst dit erop dat er geen verandering heeft plaatsgevonden. Een PMI onder de 50 geeft een economische krimp aan, waarmee ook een afname van producten en activiteiten wordt geschat. Een PMI boven de 50 geeft een groeiende economie en vertrouwen aan. Hoe groter de PMI afwijkt van de 50, hoe groter ook de mate van verandering is op de economie.

Een PMI van 50,5 wijst dus op een stabiele markt. Hiermee steekt Nederland ook positief af bij het Europese gemiddelde van 44,5, wat wijst op krimp. Volgens de ING speelt hierbij mee dat de Nederlandse overheid snel met maatregelen is gekomen.

1 april: Dekkingsgraden pensioenfondsen naar dieptepunt

Door: Jeroen van Wensen

Hadden we nou maar … Dat zullen velen in de pensioensector denken. Hadden we nou maar de afgelopen tien jaar iets gedaan met alle geleerde lessen van de vorige crisis. Helaas is dat niet het geval, dus beuken dalende rentes en dalende beurskoersen keihard in op de financiële positie van de pensioenfondsen. De dekkingsgraad staat gemiddeld zo rond de 85 procent (slechts 85 euro aan bezittingen tegenover elke 100 euro aan uit te betalen pensioen). Een mooie grafiek voor de liefhebber – de donkerblauwe lijn is van belang – van pensioenconsultant AON:

 

1 april: Hema in de problemen

Door: Jeroen van Wensen

De detailhandel krijgt rake klappen. De omzet van zogeheten non-foodwinkels is gedecimeerd, zo blijkt uit pin-transacties van de ING.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de HEMA (vooral non-food) door de coronacrisis op omvallen staat: leveranciers, personeel en verhuurders zullen moeten inleveren. Geldschieters wordt nog niet om hulp gevraagd.

31 maart: Italië haalt probleemloos geld uit de markt

Door: Jeroen van Wensen

De Italiaanse staat heeft vandaag voor 8,5 miljard euro aan leningen geveild, die gretig aftrek vonden bij beleggers. De rente voor de belangrijke 10-jaars staatsobligatie schommelt zo rond 1,5 procent. Van paniek in de markt is geen sprake (logisch, want de Europese Centrale Bank stofzuigert deze leningen uiteindelijk op). De Italiaanse roep om eurobonds valt wel te begrijpen. NL betaalt -0,25 procent voor een obligatie met een looptijd van tien jaar, dus ongeveer 1,75 procentpunt minder dan de Italianen De Italiaanse staatsschuld bedraagt 2,4 biljoen euro. Nederlandse rentes zouden de Italianen dus zo’n 42 miljard euro per jaar schelen.

31 maart: Chinese consument spendeert weer

Door: Marijn Jongsma

De Chinese consument zorgt voor een lichtpuntje in de coronacrisis, schrijft vermogensbeheerder Fidelity, die constateert dat de uitgaven zich langzaam maar zeker herstellen. In de grote Chinese steden is meer dan de helft van de restaurants weer open, en acht op de tien winkels. Fidelity spreekt van een ‘bescheiden en ongelijkmatig herstel’, want grote uitgaven worden nog steeds uitgesteld. Supermarkten draaien juist beter dan vorig jaar.

De dagomzet van grote restaurants ligt nog 40 tot 50 procent onder het niveau van voor de uitbraak, aldus Ned Salter, hoofd aandelenonderzoek bij Fidelity.

‘Op basis van wat we van operators horen, schatten we dat meer dan de helft van de restaurants in grote Chinese steden weer open zijn, al hebben velen kortere openingstijden dan gebruikelijk,’ zegt Salter. ‘Fast-foodketens doen het over het algemeen beter dan luxere gelegenheden, omdat veel klanten liever voor afhaalmaaltijden kiezen om infectierisico’s te minimaliseren. Om gasten gerust te stellen, hebben restauranthouders maatregelen genomen als regelmatig desinfecteren en meer ruimte tussen de tafels.’

In

31 maart: Sterk herstel Chinese economie?

Door: Marijn Jongsma

Volgens de Zwitserse vermogensbeheerder Pictet kan het herstel van de Chinese economie wel eens net zo sterk kunnen zijn als de eerdere vertraging.

‘Afgaand op het kolenverbruik en de verkeersopstoppingsgegevens van het land, schatten we dat de economische activiteit van China is teruggekeerd naar meer dan 80 procent van het normale niveau.’ Pictet verwacht voor heel 2020 een economische groei van 2 procent, wel fors lager dan de krap 6 procent in 2019. Bovendien gaat China daarmee de doelstelling, een verdubbeling van het nationaal inkomen tussen 2010 en 2020, door de coronacrisis niet halen.

30 maart: ECB houdt nog even de 0 vast

Door: Jeroen van Wensen

Om uit te printen en in te lijsten: een PEPP van 0 euro. Maar hoelang nog? Met het Pandemic Emergency Purchase Programme heeft de ECB een cheque aan zichzelf uitgeschreven om voor 750 miljard euro aan obligaties in te slaan. Daarmee komen de opkoopprogramma’s van de centrale bank eind dit jaar ergens uit op 3,4 biljoen euro. Best een mooi bedrag, en niemand weet of het werkt of genoeg is.

Update: Reuters meldt dat voor 16 miljard euro is aangekocht.

30 maart: Rabo-econoom bepleit monetaire financiering

Door: Marijn Jongsma

Na Lex Hoogduin pleit nu ook Rabobank- econoom Wim Boonstra voor monetaire financiering, ofwel het ‘bijdrukken’ van geld om de sterk oplopende overheidsuitgaven te financieren.

Door de stijgende staatsschulden loopt de rente op, constateert Boonstra, die er op wijst dat het voor beleggers moeilijk wordt ‘om de de stortvloed aan overheidspapier in korte tijd te kunnen absorberen’. Het zou volgens de econoom daarom niet onlogisch zijn ‘als de centrale bank inspringt om deze tekorten met het aanmaken van nieuw geld te dekken’. Monetaire financiering dus, hetgeen nu niet is toegestaan in de Europese wetgeving.

Boonstra wijst erop dat al ruim 20 procent van de staatsschuld in de eurolanden is opgekocht onder de regie van de Europese Centrale Bank (ECB). ‘Het tweede wat hier van belang is, is dat de centrale banken eigendom zijn van de overheid. Vanuit monetair oogpunt vormen de centrale bank en de overheid één entiteit. Transacties tussen beide hebben dan ook een hoog vestzak-broekzakgehalte’.

‘Technisch gesproken kan de centrale bank de opgekochte schuld gewoon wegstrepen. Dan is de staatsschuld achteraf alsnog “gewoon” monetair gefinancierd. Als deze bedragen vervolgens in mindering op de staatschuld worden gebracht hebben alle landen opeens veel meer budgettaire manoeuvreerruimte onder de schuldnorm van het Stabiliteits- en groeipact.’

Het gevaar van monetaire financiering is volgens Boonstra vooral ‘het verslavende karakter’ ervan. ‘Als de geldpers eenmaal is aangezet, om een veel gebruikte beeldspraak aan te halen, doemt het gevaar op dat de begrotingsdiscipline voor eens en altijd verdwijnt. Dat kan leiden tot hogere inflatie en in extreme gevallen zelfs hyperinflatie. Iedere hyperinflatie in de geschiedenis is voorafgegaan door een overheid die haar uitgaven met de geldpers heeft gefinancierd en daarin te ver is gegaan.’

Net als Hoogduin bepleit Boonstra dan ook een gelimiteerd en dus tijdelijk gebruik van dit instrument, bedoeld om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen.

27 maart: Voorwaarden aan steun voor ondernemers gepubliceerd

Door: Jeroen van Wensen

De noodloketten voor ondernemers gaan open. Vandaag zijn de details van acht regelingen gepubliceerd, waaronder de regeling voor kleine ondernemers. Zzp’ers die hun omzet zien verdampen, kunnen aanspraak maken op bijzondere bijstand van maximaal 1.500 euro per maand (gehuwd) of 1.050 euro per maand (alleenstaand).

Alles is erop gericht om zo snel mogelijk hulp te kunnen verstrekken aan getroffen ondernemers. Twee dingen weten we pas sinds vandaag: ook ondernemers die pas dit jaar zijn gestart, kunnen aanspraak maken op deze regeling. En voor directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) geldt de regeling eveneens.

De details vindt u op de site van de Rijksoverheid.

27 maart: Minder geld voor crowdfunding

Door: Nicolette van den Hout

Terwijl banken allerlei maatregelen nemen om het mkb van geld te voorzien, haken particuliere geldschieters massaal af. Bedrijven en particulieren wisten deze week de helft minder geld op te halen via crowdfunding, dan een week eerder. Dat blijkt uit de crowdfunding top 40 van Nederlandse Crowdfunding Top 40. Deze week is er 2,1 miljoen euro opgehaald. Twee weken geleden was dat nog bijna 5 miljoen euro.

irbnb-verhuur stort in, ABN AMRO verwacht kortstondige maar diepe recessie

27 maart: Airbnb stort in, meer huizen beschikbaar in grote steden.

Door: Jeroen van Wensen

Toeristen blijven weg, dus stort de vraag naar overnachtingen via Airbnb in. Met als gevolg dat de verhuurders van Airbnb-woningen op zoek moeten naar andere huurders. Bijvoorbeeld niet de toeristische, maar de ‘gewone’ huurders, ofwel zij die op zoek zijn naar een huis. Vorige week ging onderstaande animatie over de huurmarkt in Dublin rond. Gewone huurders hebben opeens keus in overvloed, zo lijkt het.

De laatste tijd komen op de Amsterdamse huizenmarkt ‘Airbnb-woningen‘ beschikbaar. De verhuurders bieden huurcontracten aan voor bijvoorbeeld zes maanden. De maandhuur ligt fors lager dan de huur per nacht, dus dat betekent een forse aderlating voor deze verhuurders – die wel weer andere bedenkelijke voorwaarden stellen, zoals torenhoge servicekosten. In de Amsterdamse gemeenteraad zijn hierover vragen gesteld:

Onlangs verbood de rechter het verhuren van huizen via Airbnb (en vergelijkbare verhuurplatforms). Daarop zette de gemeente Den Haag een streep door de toeristische verhuur van huizen. Amsterdam gedoogt de verhuur onder voorwaarden. Verhuursite Pararius laat weten begin april met cijfers over de verhuur te komen.

27 maart: ABN AMRO verwacht kortstondige maar diepe recessie

Door: Marijn Jongsma

ABN AMRO gaat er vanuit dat de pandemie in Nederland een kortstondige, maar diepe recessie gaat veroorzaken waarin de economie dit jaar met 3,5 procent krimpt. De bankeconomen verwachten dat de totale consumptieve bestedingen met 5 procent dalen, en investeringen zelfs met 8 procent. Pas in de loop van 2021 trekt de economie weer aan, zo luidt de prognose in het basisscenario.

Het economisch bureau van ABN AMRO heeft deze inschatting gebaseerd op de aanname dat de meest verstrekkende maatregelen om het virus in te dammen (zoals de sluiting van horecagelegenheden), twee maanden duren en dus in mei weer worden opgeheven. Het Centraal Planbureau kwam donderdag 26 maart met vier scenario’s (zie ook deze blog), die ook de mogelijkheid van een langere ‘intelligente lockdown’ meenemen.

De neerwaartse risico’s in het ABN AMRO-scenario zijn groot, erkent de bank zelf: ‘Naarmate deze maatregelen langer duren wordt het moeilijker voor ondernemers om het hoofd boven water te houden en zal het aantal faillissementen snel toenemen. Daarnaast is negatief sentiment een groot gevaar. Uit onze geaggregeerde sentimentindex op basis van nieuwsartikelen blijkt dat het negatieve sentiment in de media sinds eind februari vergelijkbaar is met het sentiment tijdens de financiële crisis in 2009.’

De bank ziet twee duidelijk trends in het consumptiepatroon: van fysieke winkels naar internetbestellingen, en de verschuiving van uitgaven in de horeca naar supermarkten. ‘Het ‘hamsteren’ waarop veelvuldig wordt gewezen in de media blijkt deels een rationele substitutie van meer thuis eten dan in restaurants of bedrijfskantine.’

Niettemin worden vrijwel alle sectoren dit jaar geraakt door de coronacrisis, verwacht ABN AMRO. Het verkoopvolume van winkels daalt in het basisscenario met 8 procent, ‘leasure’ (horeca en toerisme) levert 15 procent in en industrie 10 procent.

Het economisch bureau hierover: ‘De pijn is het grootst bij de sectoren die direct afhankelijk zijn van consumenten, zoals de horeca en winkels. De plotselinge vraaguitval veroorzaakt ook een schokgolf door de hele keten. Zo heeft de sluiting van restaurants ook gevolgen voor de toeleveranciers van de horeca, de voedselverwerkers en de agrarische sector. De sluiting van horeca en winkels raakt de transportsector. De industrie merkte de gevolgen van het stilvallen van de productie in China al in een vroeg stadium, maar de beperkingen in de eurozone – de grootste handelspartner – leveren nog grotere problemen op.’

‘Voor de luchtvaart wordt 2020 het slechtste jaar ooit,’ schrijft ABN AMRO, ‘waardoor veel luchtvaartmaatschappijen op het randje van de afgrond balanceren. Dat zal vermoedelijk leiden tot een flinke duikvlucht voor de vliegtuigindustrie, wat zeer nadelig is voor toeleveranciers die in Nederland gevestigd zijn.’

De auto-industrie heeft vooral last van afhakende consumenten, waardoor Nederlandse toeleveranciers worden getroffen. ‘Dat resulteert waarschijnlijk in een scherpe daling van de industriële productie, die doet denken aan de kredietcrisis van 2008. Herstel is pas in de loop van 2021 te verwachten.’

Opvallend is dat ABN AMRO voor de vastgoedsector dit jaar nog een lichte groei verwacht, gevolgd door een krimp (-4 procent) in 2021. Prijzen van woningen en kantoren reageren relatief traag op de situatie, aldus de bank. ‘Het kantorenvastgoed wordt geraakt wanneer de economische groei terugzakt en de werkloosheid vervolgens stijgt. Ook kan de vraag naar nieuwe kantoren afnemen als gevolg van het vele thuiswerken.’

Sectoren die in theorie garen spinnen bij de ‘thuisblijfeconomie’ stellen teleur, verwacht ABN AMRO. Zo zou de IT-sector in principe moeten profiteren van het vele thuiswerken. Maar: ’De opdrachtgevers van de IT-branche gaan het moeilijk krijgen en hun eerste zorg zal zijn hun bedrijf overeind te houden. Ze zullen moeten bezuinigen en het is niet ondenkbaar dat dit ook ten koste van IT-dienstverlening gaat.’

27 maart: Consumptiepatronen veranderen

Door: Nicolette van den Hout

Het vertrouwen van consumenten in de economie is stapsgewijs flink teruggevallen in maart, schrijft de ING.

Door het dalend vertrouwen in de economie, de onzekerheid over baan en inkomen, verandert het consumptiepatroon van huishoudens, maar ook van de overheid.

Volgens de ING is de Canadese ervaring met SARS illustratief voor Nederland nu: ‘Canada was een van de Westerse economieën die relatief sterk door SARS getroffen was. Uit die ervaring blijkt bijvoorbeeld dat er in de eerste SARS-maanden (februari-maart 2003) door consumenten meer werd gekocht in supermarkten en het een behoorlijke tijd (tot mei 2003) duurde voordat mensen vanwege opgebouwde extra voorraden weer minder in de supermarkt kochten. Elektronica werd aanvankelijk snel minder gekocht, maar die consumptie lijkt later te zijn ingehaald. Kledingconsumptie daalde en werd niet volledig ingehaald, mogelijk omdat het seizoen voorbij was. Ook was er consumptie die met enige vertraging daalde, zoals de aankoop van motorvoertuigen, mogelijk als gevolg van een daling het algemene consumentenvertrouwen.’

Op basis van onder andere deze Canadese ervaring heeft de ING in kaart gebracht van welke producten de consumptie de komende maanden zal afnemen. Deze producten zijn samen goed voor 39 procent van de totale binnenlandse consumptie. De grootste daling wordt verwacht voor:

Daar staat tegenover dat andere dingen juist meer gekocht worden dan anders. Zo werd wc-papier, pasta en conserven massaal ingekocht, waardoor supermarkten het tijdelijk extra druk hebben. Producten waar een consumptiestijging wordt verwacht vertegenwoordigen 31 procent van de binnenlandse consumptie. Die positieve effecten op de consumptie zijn naar verwachting echter kleiner dan de negatieve effecten die zich in andere categorieën voordoen, schrijft de ING. De categorieën waar een grote en gemiddelde stijging wordt verwacht:

26 maart: Meest gefotografeerde beurshandelaar ziek

Door: Jeroen van Wensen

Peter Tuchman, Wall Streets meest gefotografeerde beurshandelaar, is geveld door het coronavirus. Mocht u onlangs nog een foto van hem hebben gezien, dan is dat wellicht op de foto die bovenaan dit blog prijkt.

26 maart: Coronavirus opmaat tot ander soort economie

Door: Marijn Jongsma

Volgens het Franse Amundi, Europa’s grootste vermogensbeheerder, is het coronavirus de opmaat naar een totaal ander soort economie, met overheidsuitgaven en een monetair beleid dat ‘tot voor kort voor onmogelijk werd gehouden’. Het ‘monetariseren‘ van staatsschuld kan een van de manieren worden om de recordhoge overheidsuitgaven te financieren. De centrale bank gaat dan tekorten financieren door de spreekwoordelijke geldpers aan te zetten. Ook voorziet Amundi nationalisering van bepaalde bedrijven en sectoren, het terughalen van activiteiten (deglobalisering) en een sterkere focus op lonen in plaats van bedrijfswinsten.

Dit nieuwe regime, zo stellen de economen van Amundi, zal uiteindelijk tot een hogere inflatie leiden. De visie van de vermogensbeheerder doet sterk denken aan ‘financiële repressie’, waarbij overheden hun schulden verlagen door inflatie aan te jagen terwijl de rente kunstmatig laag wordt gehouden. In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog was dat een beproefd recept om de oorlogskosten te verwerken.

Hieronder een plaatje van de ontwikkeling van de Italiaanse staatsschuld als percentage van het nationaal inkomen:

26 maart: Deze mooie cijfers gaan we voorlopig niet meer zien

Door: Jeroen van Wensen

Minister Wopke Hoekstra (CDA) van Financiën stuurt een zogeheten ‘april 2020 notificatie’ naar de Europese Commissie. Vermoedelijk zien de cijfers over de staatsschuld en het begrotingsoverschot er de komende jaren een stuk minder fraai uit. Maar vooralsnog: staatsschuld 380 miljard euro, nationaal inkomen 836 miljard euro, overschot nog steeds geraamd op 10 miljard euro. Uitprinten en inlijsten dus – klik op de afbeelding voor duidelijke weergave.

Voor de kredietcrisis, eind 2007, was de schuld met 266 miljard euro een stuk lager dan eind 2019.

26 maart: Werkloosheid in VS door het dak

Door: Jeroen van Wensen

Ondertussen loopt in de Verenigde Staten het banenverlies snel op. Afgelopen week kwamen er 3,3 miljoen nieuwe werklozen bij. Goed nieuws voor beleggers. Vroeger betekende een hogere werkloosheid lagere loonkosten. En dus meer winst. Tegenwoordig betekent het extra monetaire maatregelen van de centrale bank, en dus meer geld dat naar aandelen vloeit. Alle beurzen staan in de plus.

26 maart: CPB voorspelt recessie, schade mogelijk groter dan kredietcrisis

Door: Marijn Jongsma

Nederland belandt sowieso in een recessie door de bestrijding van het coronavirus, en mogelijk is de economische krimp groter dan tijdens de kredietcrisis. Dat blijkt uit de berekeningen die het Centraal Planbureau (CPB) vanmorgen presenteerde.

Het CPB schetst in totaal vier scenario’s. In het beste geval krimpt het nationaal inkomen dit jaar met 1,2 procent, in het slechtste geval 7,7 procent. Deze meest diepe recessie doet zich voor als de problemen overslaan naar het bankwezen en ook het buitenland fors geraakt wordt. In drie van de vier genoemde scenario’s krimpt de economie harder dan in de crisis van 2008/2009.

De scenario’s draaien vooral om de duur van de beperkingen die nodig zijn om het virus te bestrijden, zoals sluiting van horecagelegenheden en reisbeperkingen. Hoe langer, hoe dieper de recessie. Het CPB rekende scenario’s door op basis van 3 maanden, zes maanden, zes maanden waarbij de financiële sector problemen ondervindt en het buitenland ons niet uit de brand kan helpen in de vorm van exportherstel, en 12 maanden met dezelfde ‘negatieve doorwerking’. In dat laatste geval krimpt de economie ook nog in 2021, in plaats van weer te herstellen. De werkloosheid loopt dan op tot boven de 9% in 2021.

 

De rekenmeesters van het kabinet doen geen uitspraken over welk scenario het meest waarschijnlijk is. Juist omdat de schade zo moeilijk is in te schatten, hebben ze gekozen voor een scenario-analyse. In drie van de vier analyses groeit de Nederlandse economie weer in 2021 (van 2 tot 3,5 procent). Maar alleen in het scenario waarin de crisis kort duurt wordt de schade volgend jaar daadwerkelijk weer goedgemaakt.

Volgens CPB-directeur Pieter Hasekamp kan de overheid de klap slechts gedeeltelijk opvangen. Door de steunmaatregelen krijgen de staatsfinanciën vanzelfsprekend ook een tik, maar we komen volgens het Hasekamp nooit in de gevarenzone. In het meest negatieve scenario loopt de schuld op tot bijna 74 procent van het nationaal inkomen. Dat is volgens het CPB ‘op ruime afstand van niveaus die in de literatuur als risicovol worden aangemerkt.’ In de eurozone geldt 60 procent officieel als maximum, maar die regels zijn tijdelijk losgelaten (zie eerder in dit blog).

26 maart: Europese Centrale Bank grijpt de macht

Door: Jeroen van Wensen

De ECB heeft gisteravond de formele regeling opgesteld voor PEPP – de monetaire bazooka van 750 miljard euro, ofwel het pandemic emergency purchase programme. Samengevat: er zijn geen grenzen meer aan wat de ECB aan staatsobligaties mag opkopen, dus de geldpers kan op volle toeren draaien.

25 maart: Geparkeerde vliegtuigen in Parijs

Door: Jeroen van Wensen

Eind deze maand gaat de tweede luchthaven Parijs op slot. Kan het verder dienst doen als parkeerterrein voor momenteel overbodige vliegtuigen. KLM kan al zijn vliegtuigen kwijt op Schiphol (zie het bericht elders op dit blog).

25 maart: ‘Meer geld naar vitale beroepen’

Door: Marijn Jongsma

Sylvester Eijffinger, hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg, vindt dat er na de coronacrisis een ‘fundamenteel maatschappelijk debat’ op gang moet komen komt ‘over de cruciale beroepen die het kabinet zelf heeft benoemd’. Kort gezegd: ze moeten beter worden betaald.

‘Deze vitale beroepen – binnen de zorg, de politie, brandweer, onderwijs en kinderopvang – zijn uitgerekend de beroepen die vaak onderbetaald zijn. Hier moet nu iets aan veranderen, wat mij betreft maakt het corona-virus duidelijk dat we definitief korte metten moeten maken met het ‘kostendenken’. Nu zie je maar weer hoe belangrijk deze mensen zijn! We kunnen in elk geval niet op deze banen bezuinigen, eerder het omgekeerde: daar moet nog flink wat geld bij.”

Eijffinger doet zijn uitspraken in een kort interview op de site van de Tilburgse universiteit. In een gezamenlijke financiering van de crisisbestrijding door middel van eurobonds ziet de hoogleraar niets: ‘Wij hebben flink bezuinigd na de financiële crisis, moeten we dat nu naar landen overmaken die niets hebben gedaan?’

25 maart: Gaan de aandeelhoudersvergaderingen wel door?

Door: Marijn Jongsma

Wat te doen met aandeelhoudersvergaderingen in tijden van corona? De overheid staat ‘wettelijk verplichte samenkomsten’ toe, zij het dat er niet meer dan 100 personen mogen komen. Uiteraard moeten de aanwezigen anderhalve meter afstand tot elkaar houden. Maar tegelijkertijd geldt het algemene principe dat mensen – en dus ook aandeelhouders – zoveel thuis moeten blijven.

Een aantal beursfondsen heeft de vergadering al uitgesteld, al dan niet onder vermelding van een nieuwe datum. Anderen kiezen voor een soberder opzet: een beperkte bijeenkomst waarbij aandeelhouders zoveel mogelijk op afstand stemmen.

Bedrijven die populair zijn bij particuliere beleggers, zoals Ahold, trekken doorgaans gemakkelijk 200 bezoekers voor een aandeelhoudersvergadering. Hoe maak je dan de selectie?

De vereniging voor beursgenoteerde bedrijven Veuo en institutionele beleggers Eumedion hebben het kabinet daarom gevraagd om tijdelijk volledig online aandeelhoudersvergaderingen toe te staan.

‘De grote vraag is of geldige besluiten worden genomen als niet alle aandeelhouders aanwezig kunnen zijn,’ zegt Rients Abma, directeur van Eumedion tegen EW. ‘We hebben liever niet dat de rechtmatigheid van besluiten later wordt aangevochten. Om dat te voorkomen zou het goed zijn als een volledig virtuele aandeelhoudersvergadering tijdelijk is toegestaan. Zo voorkomen we ook dat er straks allemaal vergaderingen tegelijkertijd zijn. We hebben er nu al 3 die verplaatst zijn naar 30 juni.’

Eumedion is nog in overleg met het bedrijfsleven hoe online aandeelhoudervergaderingen gehouden moeten worden. Kunnen aandeelhouders hun vragen alleen van tevoren insturen, of ook live deelnemen (vragen stellen, een statement maken, toespreken, etc.) door middel van een videoverbinding?

25 maart: Bedrijfsobligaties in 80 jaar niet zo goedkoop

Door: Marijn Jongsma

Het voelt misschien als het slechtste moment om meer risico te nemen in de obligatieportefeuille, stellen de analisten van Robeco, ‘maar dat is doorgaans de beste tijd om te kopen’.

De koersen van bedrijfsobligaties zijn fors gedaald, aldus de Rotterdamse vermogensbeheerder, naar niveaus vergelijkbaar met die in september 2008 – enkele weken na het faillissement van Lehman. Obligatiebeleggers die toen instapten kregen nog enkele zeer beweeglijke kwartalen voor de kiezen, maar werden in 2009 beloond met een rendement van 16 procent voor de meest veilige bedrijfsobligaties en zelfs 60 procent voor junkbonds. Volgens Robeco waren er de afgelopen 80 jaar maar 19 maanden waarin deze obligaties even goedkoop of nog goedkoper waren.

Beleggers in de Verenigde Staten zijn de afgelopen weken massaal uit bedrijfsobligaties gestapt, zo blijkt uit onderstaande grafiek van dataleverancier EDFR, zij het dat de Fed de uitstroom lijkt te hebben afgeremd.

 

25 maart: Een instapmoment voor beleggers?

Door: Marijn Jongsma

Op Wall Street boekte de Dow Jones-index gisteren de grootste dagwinst sinds 1933. Is het tijd voor beleggers om weer in te stappen? ‘Voorlopig is het antwoord nee,’ stelt Emiel van den Heiligenberg, hoofd asset allocation bij de Britse vermogensbeheerder Legal & General Investment Management (LGIM). LGIM, dat onder meer Nederlands pensioengeld belegt, heeft het gewicht voor aandelen in de portefeuille dan ook verlaagd.

Van den Heiligenberg: ‘Wij zijn van mening dat de maatregelen om de sociale afstand te bewaren minimaal zes maanden en mogelijk veel langer moeten worden voortgezet.’ Al met al rekent LGIM op een gemiddelde winstdaling van 40 procent. ‘De markten kunnen nog verder omlaag als beleggers dit gaan beseffen.’

De econoom ziet overeenkomsten met 2008, toen de kredietcrisis losbarstte: ‘Beleidsmakers deden toen wat ze konden, maar er was bewijs nodig voor het effect daarvan voordat de markten herstelden in maart 2009.’ Om er aan toe te voegen dat het ditmaal ingewikkelder is voor centrale banken.

25 maart: Eurozone goed voor 2.000 miljard euro noodsteun

Door: Jeroen van Wensen

Onderstaand alleraardigst plaatje is afkomstig van ABN AMRO. Met daarin de steunmaatregelen in de eurozone. Die belopen bijna 2.000 miljard euro. Nederland staat ook in het overzicht en doet het in internationaal opzicht niet onaardig. Ter leesinstructie de Nederlandse bedragen toegelicht: het Nederlandse nationaal inkomen is 811 miljard euro (‘gdp’), de extra steun wordt geschat op 35 miljard euro (‘fiscal discretionary’). En er zijn automatische stabilisatoren zoals extra uitkeringen door de oplopende werkloosheid (‘cyclical’), ongeveer 20 miljard euro. Daarnaast garanderen overheden kredieten van banken aan bedrijven (Nederland: ‘liquidity’ is ongeveer 10 procent van het nationaal inkomen, dus ongeveer 80 miljard euro). De totale noodmaatregelen in de eurozone komen uit 18 procent van de euro-economie, die ongeveer 12 biljoen euro bedraagt. Maar is die steun voldoende?

25 maart: Alleen maar groene cijfers op de beurs

Door: Jeroen van Wensen

De beurzen doen het prima, in reactie op het nieuws dat de Amerikaanse overheid met een noodpakket van 2.000 miljard dollar de economie gaat ondersteunen.

24 maart: Winnaars en verliezers: het pinklassement

Door: Jeroen van Wensen

ING: ‘Het coronavirus laat zijn sporen achter in de Nederlandse economie. De kabinetsmaatregelen om het virus een halt toe te roepen hebben een flink effect op waar consumenten hun geld uitgeven. Dat blijkt uit een analyse van (geaggregeerde) ING pintransactiedata door het ING Economisch Bureau. Afgelopen donderdag lag het totaal aantal transacties 21% lager dan op dezelfde donderdag een jaar eerder.’

24 maart: Huurders en verhuurders manen tot samenwerking

Door: Marijn Jongsma

Winkeliers- en vastgoedorganisaties doen een gezamenlijke oproep ‘aan alle huurders en verhuurders van winkelruimte in Nederland’.

In een persbericht stellen ze het volgende: ‘Huurders en verhuurders moeten elkaar niet bestoken met eenzijdige en dreigende juridische brieven, maar het contact opzoeken om gezamenlijk na te gaan hoe partijen en hun organisaties in de komende weken in dialoog tot oplossingen komen, die recht doen aan elkaars belangen en waarbij de pijn verdeeld wordt. Het versturen van huurnota’s voor april 2020 of het komende kwartaal zou nu even niet de hoogste prioriteit moeten hebben.’

De organisaties komen onder meer met de volgende praktische richtlijnen:

• Geen kwartaalhuren maar maandhuren
• Uitstel van huurbetaling over de maand april tot tenminste 20/4
• Geen boete op uitgestelde huurbetalingen
• Winkels die hun omzet met minder dan 25 procent zien dalen ‘moeten voor de korte termijn buiten de discussie blijven’

De oproep is gedaan door de Nederlandse Raad Winkelcentra (NRW), de Vereniging van Institutionele Beleggers in Nederland (IVBN), Vastgoed Belang, de vereniging van particuliere beleggers in vastgoed, VastGoedOverleg en Detailhandel Nederland.

24 maart: Fed-bazooka voorkomt een depressie

Door: Marijn Jongsma

De balans van de Fed, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, kan oplopen tot wel 6.000 miljard dollar. Het vorige hoogtepunt (4.500 miljard dollar), dat werd bereikt door de opkoopacties om de grote financiële crisis van 2008 te bezweren, is inmiddels al gepasseerd. Dat verwacht vermogensbeheerder Pimco, een van de grootste obligatiebeleggers ter wereld.

De Fed maakte maandagavond 23 maart bekend ongelimiteerd staats- en hypotheekobligaties te gaan opkopen. Daarnaast zullen er directe leningen aan bedrijven worden verstrekt en ook bedrijfsobligaties worden opgekocht.

Desondanks zal een recessie niet worden vermeden, schrijft Pimco-econoom Tiffany Wilding in een analyse. Sterker nog: het is goed mogelijk dat de Verenigde Staten zich al in een recessie bevinden. Wel kan een depressie (langdurige krimp) volgens haar worden vermeden.

Intussen stelt Pimco vast dat Europa nog meer moet doen om ervoor te zorgen dat de coronacrisis slechts tijdelijke economische gevolgen heeft. Overheden staan borg voor bankleningen aan het mkb, maar in veel landen voor een laag percentage waardoor banken het risico alsnog niet aandurven. Daarnaast zullen veel ondernemingen behoefte hebben aan steun in de vorm van eigen vermogen – staatsdeelnames dus.

Grotere steunpakketten gaan in bepaalde Europese landen leiden tot ‘dubbelcijferige’ begrotingstekorten, verwacht Pimco. Dat is alleen maar te financieren als de Europese Centrale Bank nog verder gaat in het opkopen van staatsobligaties dan nu al het geval is, concludeert de vermogensbeheerder: ‘Er moet geen enkele twijfel bestaan over de rol als lender of last resort.’

24 maart: Belangrijke index wijst op heftige recessie

Door: Jeroen van Wensen

De inkoopmanagersindex van de eurozone is vandaag gepubliceerd. Hoe lager de index, hoe minder vertrouwen inkopers hebben in de economie. Met de industrie ging het al minder, nu komt daar de dienstensector bij. Het vervelende van deze PMI-index is dat het een heel goede recessievoorspeller is. Durk Veenstra, beurscommentator bij RTL Z, vat het handig samen met twee tweets:

23 maart: Stabiliteitspact wordt opgeschort

Door: Marijn Jongsma

De ministers van Financiën van de eurozone zijn het eens met de Europese Commissie: de lidstaten van de muntunie hoeven zich even niet aan de begrotingsregels (het stabiliteitspact) te houden. Deze ‘algemene ontsnappingsclausule’ kan alleen in werking worden gesteld als de hele Europese Unie of de hele eurozone te maken heeft met een ‘ernstige economische terugval’. Dat is door de coronacrisis het geval, en wel voor het eerst in de geschiedenis van de eurozone.

Het gebruik van deze clausule garandeert de ‘nodige flexbiliteit’ om de crisis te bezweren, aldus de Europese raad in een persbericht. Begrotingstekorten en staatsschulden kunnen nu oplopen zonder dat dit wordt bestraft – hetgeen overigens nog nooit gebeurd is.

23 maart: Wordt de coronacrisis een V, U, W of een L?

Door: Marijn Jongsma

Hoe diep wordt de recessie als gevolg van het coronavirus en de bestrijding daarvan? Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Kempen, onderscheidt drie mogelijke economische scenario’s: de V, U, W of de L. In het V-scenario is er een korte hevige recessie, waardoor in het derde kwartaal van dit jaar het ergste achter de rug is. Duurt dat nog een of twee kwartalen langer (dus tot in 2021), dan is dat het U-scenario.

Aben: ‘Met een beleggersbril op bekeken is de essentie dat aandelenmarkten in zowel het V- als U-scenario op enig moment licht aan het eind van de tunnel zien. En niet zullen wachten met opveren totdat we volledig uit die tunnel zijn. Tussentijdse verdere, forse dalingen, met name in een ‘U-omgeving’, zijn niet uitgesloten. Maar de kans is reëel dat beursindices zowel bij een ‘V’ als een ‘U’ over 12 tot 18 maanden fors hoger staan.’

Van Lanschot Kempen verwacht zelf een scenario dat tussen de V en U in zit. Maar de W en de L dan? Bij het W-scenario steekt het coronavirus weer de kop op, waardoor de markten na aanvankelijk optimisme weer een klap krijgen.

De L is het meest zwartgallige scenario. De maatregelen tegen het virus blijven uit noodzaak lange tijd van kracht, waardoor het centrale banken en overheden niet lukt de economie weer aan de praat te krijgen – met alle gevolgen van dien voor de aandelenmarkt.

23 maart: Gaan centrale banken inflatie ontketenen?

Door: Marijn Jongsma

Aan weerszijden van de Atlantische Oceaan pompen centrale banken honderden miljarden euro’s extra in het systeem, terwijl de overheden hun uitgaven fors opvoeren. Leidt dat uiteindelijk niet tot een oplopende inflatie?

Gilles Moëc, hoofdeconoom van de Franse AXA Group (verzekeraar en vermogensbeheerder) is er niet bang voor. De overheidsimpulsen zijn gericht op het op peil houden van lonen die anders zouden wegvallen, en op het draaiende houden van bedrijven door borg te staan voor leningen. Dat is geen extra vraag, maar het voorkomen van een scherpe terugval.

De acties van centrale banken zijn volgens Moëc vooral bedoeld om ervoor te zorgen dat het coronacrisisbeleid van overheden betaalbaar blijft in de vorm van een lage rente, en zal in deze omstandigheden niet leiden tot excessief lenen door bedrijven en burgers. Het monetaire beleid blijft volgens de econoom nog lang ruim nadat de samenleving weer op gang komt, simpelweg omdat de fors opgelopen staatsschulden anders niet houdbaar zijn. Daarnaast zal de vraag naar goederen niet direct naar het oude peil terugkeren, zodat het stimulerend beleid wenselijk is.

23 maart: ‘Hypotheekrentes gaan omhoog’

Door: Jeroen van Wensen

‘Afgelopen week gaf nog een wisselend beeld wat betreft hypotheekrente- wijzigingen. Aan het begin van de week zagen we alleen maar renteverlagingen. Aan het einde van de week zagen we vooral renteverhogingen en slechts een enkele renteverlaging. Inmiddels hebben tien kleinere geldverstrekkers de hypotheekrente verhoogd of aangekondigd dat ze de hypotheekrente gaan verhogen.’ De Van Bruggen Adviesgroep verwacht dat hypotheekrentes zullen stijgen door onzekerheid op de financiële markten.

23 maart: Corona gaat Duitsland honderden miljarden euro’s kosten

Door: Jeroen van Wensen

Het vooraanstaande Duitse IFO-instituut voorziet een economische krimp van 7 tot 20 procent. De kosten hangen af van de duur van de economische stilstand. Een lockdown van drie maanden kost algauw 700 miljard euro.

Door: Jeroen van Wensen

21 maart: Discussie over steun luchtvaartmaatschappijen klinkt bekend

Door: Jeroen van Wensen

Wereldwijd schieten overheden luchtvaartmaatschappijen te hulp. Zonder noodleningen, het overnemen van salarisbetalingen en andere steun van de overheid zouden de meeste maatschappijen al lang bankroet zijn. Die reddingsacties zorgen er echter ook voor dat aandeelhouders de voeten droog houden. In het Verenigd Koninkrijk keert Easyjet aan de ene kant dividend uit, terwijl het aan de andere kant vraagt om steun van de overheid. Dat roept nogal wat boze reacties op. En het doet denken aan de discussies in 2008 en de jaren erna. Alleen ging het toen om banken.

Ondertussen noteerde het aandeel Air France-KLM vrijdag aan het eind van de dag 4,62 euro, terwijl het bedrijf nagenoeg bankroet is. Aandeelhouders gokken erop dat dat de Franse en Nederlandse overheid het bedrijf (en de aandeelhouders) zullen redden. Lees meer over KLM en de coronacrisis hier.

20 maart: Wat kopen we (meer) online?

Door: Marijn Jongsma

Op verzoek van EW maakte internetwinkel bol.com een lijstje met artikelen die meer dan normaal worden verkocht. De meetperiode is donderdag 12 maart tot en met woensdag 18 maart, vergeleken met dezelfde periode in 2019.

• Schoonmaakdoek – 113 keer zoveel
• Badmintonnet – 72 keer zo veel
• Toiletpapier – 48 keer zoveel
• Toetsenbordreiniger – 36 keer zoveel
• Handzeep – 33 keer zoveel
• Chocoladecadeau – 26 keer zoveel
• Dumbbells (sportgewichten) – 23 keer zoveel
• Tuinaarde – 20 keer zoveel
• Weerstandsband – 19 keer zoveel
• Trampolinespringmat – 8 keer zoveel

20 maart: even slikken, en weer doorlenen. Staatsschuld stijgt hard

Door: Jeroen van Wensen

De staatsschuld stijgt door alle overheidsmaatregelen met 45 tot 65 miljard euro de komende periode. En niemand weet of dat genoeg is. CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën in een brief aan de Tweede Kamer:

‘Het kabinet houdt er rekening mee dat als gevolg van de economische verslechtering, maar vooral als gevolg van belastinguitstel, de belastinginkomsten de komende drie maanden ongeveer 35-45 miljard euro minder bedragen dan oorspronkelijk geraamd. In combinatie met de maatregelen aan de uitgavenkant en de onzekerheid daaromheen houdt het kabinet rekening met een extra financieringsbehoefte van ongeveer 45-65 miljard euro in de komende drie maanden. Uiteraard heeft dit alles gevolgen voor de staatsschuld. Dat kunnen we dragen want de overheidsfinanciën zijn op orde.’

20 maart: Gekte in de supermarkt

Door: Marijn Jongsma

Nederlandse supermarkten hebben vorige week (week 11) 243 miljoen euro meer omzet geboekt dan in dezelfde week een jaar eerder. Dat staat gelijk aan een stijging van ruim 32 procent, zo berekende onderzoeksbureau IRI. Deze week bevatte volgens de onderzoekers drie hamsterdagen: vrijdag, zaterdag en zondag.

De weekomzet van ruim 996 miljoen euro is 11 procent hoger dan in de kerstweek van 2019. Het hele jaar zien supermarkten hun omzetten al stijgen ten opzichte van dezelfde weken een jaar eerder. Ook in week 9 was er ineens een grotere omzetplus (+7,3 procent ten opzichte van dezelfde week in 2019). Tot en met week 11 hebben de supermarkten dit jaar een 7,1 procent hogere omzet geboekt.

Restaurants sloten afgelopen zondagavond om 18.00 uur de deuren. Daarom verwacht IRI voor komende week nog hogere omzetten, ook online.

20 maart: te weinig parkeerplaatsen voor vliegtuigen

Door: Jeroen van Wensen

Nu de luchtvaart op zijn gat ligt, moeten vliegtuigen ergens worden gestald. Internationaal is er een tekort aan parkeerplekken, maar Schiphol heeft nog ruimte. KLM kan er sowieso al zijn vliegtuigen kwijt, laat VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur vandaag weten – die ook uitleg geeft over de parkeerregels voor grote vliegtuigen (zoals de Boeing 777/787) en kleine vliegtuigen (zoals de Embraer).

20 maart: thuiswerk stuwt KPN-verkeer

Door: Marijn Jongsma

Omdat Nederland massaal thuiswerkt ziet KPN een enorme toename van het internetverkeer. Maandag lag dat 25 procent hoger ten opzichte van andere drukke dagen, zo laat een woordvoerder weten aan EW. Het ‘streamingverkeer’ lag ook hoger voor een maandag, maar nog steeds wel onder het niveau van een reguliere zondag. Voor problemen hoeft volgens de zegsman niet worden gevreesd: ‘Ons netwerk is goed uitgerust op piekbelasting, en we hebben ook genoeg reservecapaciteit.’

Thuiswerken of niet, er wordt nog steeds vergaderd – zij het door middel van conference call. KPN heeft de dienstverlening op dit terrein inmiddels verdubbeld, ‘en we bekijken of we daar nog meer capaciteit aan kunnen toevoegen’. Wat zal de invloed van de coronacrisis op de resultaten van KPN zijn? Dat wordt pas duidelijk in april, als de eerstekwartaalcijfers worden gepubliceerd.

19 maart: ‘Wat een achtbaan’

Door: Jeroen van Wensen

De pensioenspecialist van de ABN AMRO rekent de gemiddelde dekkingsgraden van pensioenfondsen door. Een achtbaan.

De dekkingsgraad geeft weer in hoeverre een pensioenfonds voldoende in kas heeft om straks pensioen van te kunnen uitbetalen. Bij 80 procent heeft een fonds slechts 80 euro gereserveerd voor een pensioen van 100 euro. Momenteel jojoot de rente op veilige staatsobligaties. En dat heeft grote gevolgen voor de waarde van de pensioenuitkeringen van de fondsen. Over kortingen op pensioenuitkeringen wordt (gelukkig) pas aan het einde van het jaar beslist.

19 maart: Het dilemma van de hypotheekverstrekker

Door: Jeroen van Wensen

Een KLM-piloot koopt een huis van een miljoen euro, en vraagt voor het volledige bedrag een hypotheeklening aan. Wat doe je dan als bank, de lening verstrekken of juist niet? Doe je het niet, dan voed je als bank de onzekerheid over de huizenmarkt. En onzekerheid over de huizenmarkt is zeker niet in het belang van de bank.

Verstrek je de lening wel, dan heb je binnenkort wellicht een werkloze piloot die de lening niet meer kan betalen. En met nog meer pech dalen de huizenprijzen, waardoor de lening hoger is dan de waarde van het huis. En dan hebben bank en piloot ook een probleem.

Het zijn ineens lastige tijden geworden voor banken, want wat zijn inkomens en winsten van hypotheekaanvragers nog waard? De hypotheekaanvragen die nu worden afgehandeld, zijn het gevolg van financiële beslissingen die maanden geleden zijn genomen: aankoop van een huis, verhogen van de hypotheek om te kunnen verbouwen. Verstandige beslissingen, die opeens niet meer zo verstandig lijken.

Vooralsnog gaan banken nog niet over tot het aanpassen van de zogeheten verstrekkingsnormen – hoeveel mag de klant lenen en welk inkomen telt. Te vroeg, zo laten geldverstrekkers weten.

Lees alle artikelen over het coronavirus in ons dossier