De arbeidsmarkt moet flink op de schop. Dat is de belangrijkste conclusie uit het rapport van de commissie-Borstlap. Donderdag presenteerde de commissie onder leiding van oud-topambtenaar Hans Borstlap haar langverwachte advies over de toekomst van ons werk. De acht belangrijkste punten op een rij.
1. Flexibilisering veel te ver doorgeschoten
De vergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt, met payrollers, flexwerkers, uitzendkrachten en gedwongen zzp’ers heeft de bodem bereikt, menen de experts. Werkgevers moeten veel vaker vaste contracten aanbieden, het aantal flexwerkers en zzp’ers moet omlaag.
Meer over werk: Voorman van CNV Vakcentrale Piet Fortuin: ‘Dertig uur werken is de nieuwe norm’
Alle signalen wijzen erop dat in Nederland te veel werknemers onzeker zijn over hun baan. Er moet daarom een einde komen aan de ‘wildgroei’ van soorten arbeidscontracten, waardoor niemand meer weet waar hij aan toe is. De commissie wil bijvoorbeeld geen payroll-constructies meer. Er moeten maar drie soorten werkenden overblijven: echte zelfstandigen, echte werknemers en echte uitzendkrachten.
Het bieden van een vast contract wordt door werkgevers te gemakkelijk gezien als louter een kostenpost. Korte contracten moeten plaatsmaken voor langere arbeidsrelaties.
De perioden van werkloosheid moeten korter worden, zodat de uitkeringen omhoog kunnen.
2. Bescherming vast contract moet worden ingeperkt
Commissie Borstlap stelt voor dat werkgevers eenzijdig je functie, werkplek of arbeidsduur kunnen aanpassen of je gedeeltelijk kunnen ontslaan. Zonder toestemming rechter of uwv.
Zo maak je miljoenen werknemers onzeker. Wat een dramatisch slecht idee:
Onacceptabel pic.twitter.com/uKDh4cFlqp
— Lodewijk Asscher 👩🏫🧑🏫 (@LodewijkA) January 22, 2020
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
3. Meer investeren in kennis en innovatie
De commissie stelt dat er veel meer moet worden geïnvesteerd in kennis en innovatie. Te veel werknemers zijn onzeker over hun baan. Dat heeft tot gevolg dat zij niet durven te investeren in hun opleiding en hun toekomst. En werkgevers zien vaak geen reden om in hun scholing te investeren omdat ze toch zo weer weg zijn.
Het aantal zzp’ers is in een aantal jaar tijd explosief gestegen.
Profiteurs of motor van de economie?
4. Grijpen we niet in, dan gaat onze welvaart eraan
Nederland kan zonder kennis niet goed meer meedoen met de rest van de wereld en dreigt daardoor zijn vertrouwde, hoge welvaartsniveau te verliezen, schrijft de commissie. Niet ingrijpen is geen optie. Doen we niets, dan heeft dat grote economische gevolgen en staat de welvaart op het spel.
Nog een risico: verdienen werknemers steeds minder geld, of zijn zij bang om hun verdiende geld uit te geven, dan kan dat leiden tot economische stilstand.
De commissie pleit voor een persoonlijk leerbudget voor elke Nederlander. Vanaf je geboorte krijg je een potje met geld, waarmee je kunt studeren. Ook als je al werkt. Zo moeten werkenden ervoor zorgen dat ze aantrekkelijk blijven voor (andere) werkgevers, mochten ze hun baan verliezen.
5. Grote maatschappelijke gevolgen
Ook op maatschappelijk niveau heeft de huidige arbeidsmarkt grote invloed. De commissie sprak ook met jongeren en die hebben steeds vaker een flexcontract. ‘Ze zijn bang om een huis te kopen of om een gezin te stichten. Daar moet je even bij stilstaan. Er is echt iets aan de hand,’ zegt Borstlap tegen de NOS.
Ook laagopgeleiden hebben een zwakke sociale positie. Zij werken vaker in flexibele constructies en hebben dus minder bescherming en minder aanspraak op sociale vangnetten. Bij een recessie vervallen zij als eersten in armoede.
Nog een risico: wie niet aan een baan kan komen of onzeker werk heeft, keert zich af van de maatschappij. De onderlinge solidariteit tussen werkenden verdwijnt. Dat geldt ook voor het draagvlak voor sociale voorzieningen, verwacht de commissie. Volgens de commissie is het een geluk dat het op dit moment economisch goed gaat met Nederland. We zijn slechts een recessie verwijderd van grote maatschappelijke problemen.
6. Arbeidsongeschiktheids-verzekering voor alle werkenden
7. Termijn doorbetalen bij ziekte moet omlaag
Ook de termijn waarop je baas je moet blijven doorbetalen bij ziekte moet omlaag van twee jaar naar één jaar. Daarmee wordt het vaste contract minder prijzig voor werkgevers. Want, aldus Borstlap: ‘We hebben het werkgeverschap de laatste jaren erg duur gemaakt.’ Flexibele arbeid wordt dan juist duurder.