De machtige Amerikaanse Senaat blijft schitteren in onafhankelijkheid

25 december 2021Leestijd: 3 minuten
De Amerikaanse Senator Joe Manchin. Foto: ANP

Net als talloze voorgangers worstelt president Joe Biden met de onafhankelijke Amerikaanse Senaat. Zijn belangrijkste wetsvoorstel werd deze week door partijgenoot Joe Manchin afgeschoten. Senator Manchin belichaamt zo een eeuwenoud ideaal van de Founding Fathers, schrijft Victor Pak.

Met een stevig nee verwees de Democratische Senator Joe Manchin Bidens Build Back Better-wet naar de prullenbak. Die wet moest de nalatenschap van Bidens presidentschap vormgeven. Goedkoper hoger onderwijs, lagere medicijnprijzen en gratis kinderopvang waren de fundamenten van de uitbreiding van het sociale vangnet dat Biden wilde.

Manchin belichaamt eeuwenoud ideaal

Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.

Partijgenoot Manchin uit het conservatieve West-Virginia zag er niks in. Hij wees op het prijskaartje van zo’n 1.500 miljard euro aan overheidsinvesteringen in een periode waar de inflatie al gigantisch is. Manchins bezwaren zijn al langer bekend, maar partijgenoten, onder wie de president, bleven maar sleuren aan de wet in de hoop dat Manchin zijn argumenten plotsklaps zou laten vallen.

Na de doodsteek kreeg Manchin felle kritiek uit eigen partijgelederen, hoewel hij niets nieuws deed. De Republikeinse Senator John McCain zorgde tijdens het presidentschap van Donald Trump eigenhandig voor het in stand houden van het door Trump gehate Obamacare. De eigenzinnige Manchin belichaamt momenteel een eeuwenoud ideaal.

Senaat is tegenhanger van vluchtige volkswil en machtige president

De Founding Fathers van de Verenigde Staten ontwierpen de Senaat als tegenhanger van de vluchtige volkswil die in het Huis van Afgevaardigden wordt verwoord en als controleur van de macht van de president. Vandaar dat het instituut altijd in derde delen wordt verkozen en de zittingstermijn van Senatoren zes jaar is.

In 1804 liet de Senaat voor het eerst zijn tanden zien. President Thomas Jefferson orkestreerde een afzettingsprocedure tegen hooggerechtshofrechter Samuel Chase. Jefferson meende dat Chase te federalistisch was en zich als rechter te veel macht toe-eigende.

Het Huis van Afgevaardigden stelde Chase op acht aanklachten in staat van beschuldiging. Veroordeling in de Senaat zou gemakkelijk zijn: de Democratisch-Republikeinse partij van Jefferson had zo’n ruime meerderheid, dat de benodigde tweederde meerderheid aan stemmen voor veroordeling gegarandeerd leek.

Iedere Amerikaanse president worstelt met de Senaat

Die meerderheid kwam er niet. Bij elke aanklacht bleken steeds weer genoeg Senatoren het eigen oordeel zwaarder te laten wegen dan de wens van hun partijgenoot en president om Chase af te zetten. Bij slechts drie van de aanklachten was een meerderheid voor veroordeling, maar die meerderheid was nooit groot genoeg om Chase uit zijn ambt te zetten.

Vrijwel iedere Amerikaanse president worstelt met de macht van de Senaat. Na de zaak tegen Chase volgden nog talloze voorbeelden van de onafhankelijk opererende Senaat. Zo strandde ruim een eeuw later het verdrag van Versailles dat president Woodrow Wilson uitonderhandelde, inclusief de oprichting van de Volkerenbond. Franklin Roosevelt zag vlak voor de Tweede Wereldoorlog zijn wens om het Hooggerechtshof uit te breiden eveneens stranden in de Senaat.

Joe Biden zal niet de laatste zijn die op de onafhankelijke Senaat botst. Ook na zijn presidentschap zal het instituut hopelijk onafhankelijke oordelen blijven vellen met weinig oog voor de wil van het volk of de macht van een president.