De winst van Joe Biden bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen blijft voer voor debat. Bij veel verkiezingen in het Westen verliezen de linkse partijen, maar dat gaat niet op voor Amerika. Toch biedt de succesformule van Biden geen zekerheid voor de Democraten, schrijft Victor Pak.
De Britse oud-premier Tony Blair ziet Biden als de uitzondering in een wereld die linkse politiek afwijst. In een geslaagd essay staat Blair stil bij de neergang van zijn eigen Labour en de verliezen van andere sociaal-democratische partijen in het Westen. In Frankrijk, Nederland, Duitsland – waar verliest de linkse politiek eigenlijk niet?
Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.
In Amerika dus. Naar verklaringen van Bidens winst is al druk gezocht. Amerikaanse journalisten zijn bedreven in het schrijven van zogenoemde post-election-boeken: autopsies van geslaagde en mislukte verkiezingscampagnes. Het eerste boek over 2020 verscheen afgelopen maart, getiteld Lucky – mazzel.
Meer dan geluk
Die titel spreekt boekdelen. Volgens de twee auteurs, Amie Parnes en Jonathan Allen, heeft Biden zijn overwinning vooral te danken aan geluk: zonder de coronacrisis en de gevolgen daarvan zou Biden nooit zijn gekozen.
Een logische verklaring die de auteurs redelijk overtuigend over het voetlicht brengen. Parnes en Allen zoomen in op de onenigheid binnen Bidens campagneteam. Zijn campagne ging na nederlagen bij de voorverkiezingen in Iowa en New Hampshire bijna kopje onder.
Maar het is te makkelijk om Bidens ruime overwinning geheel te verklaren uit mazzel. Blair staat in zijn essay stil bij de unieke karaktereigenschappen van de Amerikaanse president: een kundige, ervaren politicus die eenheid weet te bewaren in een verdeelde partij. Die verklaring doet Biden meer recht.
Behendige Biden verbond kiezersgroepen
De Labour-politicus roemt Biden ook voor zijn weigering om de Black Lives Matter-beweging volledig te omarmen. Biden hield de beweging dicht tegen de borst, maar hield ook op cruciale punten afstand. De leus om de politie weg te bezuinigen (‘Defund the police!’) sprak Biden nooit uit. Dat staat volgens Blair symbool voor de behendigheid waarmee Biden de zo verschillende kiezersgroepen aan zich weet te binden.
Die constatering blijkt gestut door cijfers.Uit onderzoek naar het stemgedrag van Amerikanen door onderzoeksbureau Catalist blijkt dat de zwarte Amerikanen in grote meerderheid (90 procent) voor Biden kozen. Daarmee scoorde Biden overigens 3 procent slechter dan Hillary Clinton vier jaar eerder. Toch groeide het totale aantal stemmen dat de Democratische kandidaat kreeg, doordat veel meer zwarte Amerikanen naar de stembus gingen.
Die zwarte steun bezorgde Biden overwinningen in de cruciale staten Georgia en Arizona. Zo verzamelde Biden 306 kiesmannen tegen 232 voor Donald Trump. Had Biden die steun niet gehad, dan was de verkiezing veel spannender geweest en had Biden maar 279 kiesmannen binnengehaald.
Demografische verschuivingen houden verkiezingen onvoorspelbaar
Ook leunde Bidens winst op de steun van de blanke, hoogopgeleide klasse, woonachtig in de Amerikaanse voorsteden. Voorheen stemde die groep overwegend Republikeins, maar Trump lijkt hen bij de partij te hebben weggedreven. Bidens gematigde toon trekt hen meer aan.
Latino’s kozen overwegend voor de Democraten, al boekte Trump forse winst bij die bevolkingsgroep. Blanke laagopgeleiden stemden in meerderheid op Trump. Zo is het niet puur geluk, maar Bidens politieke vakmanschap dat een winnende coalitie van kiezers smeedde.
Door de demografische verschuivingen in de Verenigde Staten wordt de samenleving diverser, terwijl de blanke, praktisch opgeleide groep krimpt. Gunstig voor de Democraten, maar de latino-bevolking blijft groeien en een groter deel daarvan koos voor Trump.
Biden zal weerstand moeten bieden aan de uiterst linkse stroming in zijn partij om zijn winnende formule te kunnen behouden. Te links schrikt latino’s en blanken uit de voorsteden af. Republikeinen kunnen een bedreiging vormen voor de Democraten door te appelleren aan de latino-bevolking. Voor toekomstige verkiezingen staat de uitslag nog zeker niet vast.