Trumps buitenlands beleid: succesvol of niet?

21 maart 2019Leestijd: 5 minuten
(FILE) USA TRUMP SHUTDOWN

Nu de vijandelijkheden tussen Noord-Korea en de Verenigde Staten voorlopig zijn gestaakt, rijst de vraag: is Trumps omgang met de rest van de wereld succesvol?

(For English click here)

Hoewel de recente ontmoeting van de Amerikaanse president Donald Trump met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un minder show opleverde, was het op het moment dat de Trump-entourage terugvloog naar Washington duidelijk dat de spanningen met Noord-Korea nog altijd lager zijn dan voorheen. We moeten Trumps vriendelijke benadering van de Noord-Koreaanse dictator dankbaar zijn omdat die de vijandelijkheden op het Koreaanse schiereiland heeft verminderd. Dit ‘succes’ zette me aan het denken over de successen en mislukkingen van Trumps buitenlandbeleid. In het bijzonder over de vraag wat Trump precies goed doet.

Het meest positieve aspect van Trumps presidentschap

Hij is geen oorlog begonnen. Dit is misschien wel het meest positieve aspect van Trumps presidentschap. Er zijn genoeg presidenten die meer verstand hadden van wereldpolitiek, maar die rampzalige besluiten namen of hun besluiten baseerden op een grandioze verkeerde interpretatie van de feiten ter plaatse – wat een vriend van me de ‘grond-waarheid’ noemt.

In 1953 bijvoorbeeld, toen een islamistische nationalist daar de olievoorraden nationaliseerde, vroeg president Dwight Eisenhower de CIA het Iraanse regime omver te werpen en te vervangen door een regering die vriendelijk stond tegenover de Amerikaanse en Britse belangen in dat land. Maar er is amper bewijs dat Eisenhower echt had nagedacht over wat deze interventie zou betekenen voor het verdere verloop van de Iraanse geschiedenis of de Amerikaans-Iraanse verhoudingen.

In een ander voorbeeld, in 1961, bracht John Kennedy een plan van de regering-Eisenhower ten uitvoer om in het geheim een groep Cubaanse rebellen getraind door de CIA aan land te brengen, met de bedoeling Fidel Castro ten val te brengen. Tweede Wereldoorlog-veteraan Kennedy, die toch beter zou hebben moeten weten, werd overgehaald door het concept van ‘plausible deniability’, de mogelijkheid te ontkennen dat hij er vanaf wist, wat zou betekenen dat die geheime actie niet kon worden teruggeleid naar het Witte Huis. Maar de mislukte invasie van de Varkensbaai leidde uiteindelijk tot de gebeurtenissen die de Cubaanse raketcrisis van oktober 1962 veroorzaakten.

Trump legt de vinger op de zere plek

Trumps egoïstische, narcistische, op deals gerichte mentaliteit beschermt hem wellicht tegen de neiging de American Hero te spelen. Neem het voorbeeld van de invasie van Irak door George W. Bush, die inmiddels een gigantische vergissing lijkt. De aanslagen op de Verenigde Staten van 9/11 veranderden Bush van een realist die tijdens zijn campagne een ‘bescheiden’ buitenlandbeleid en een afscheid van het interventionisme van Bill Clinton beloofde, in iemand die zichzelf in de rol van Amerikaanse held plaatste.

Het waren Bush’ karaktertrekken, zoals de wens om problemen aan te pakken en op te lossen en zijn visie op de mensheid die is gebaseerd op het geloof, die zijn overtuiging vormden dat het gebruik van militair geweld tegen Irak niet alleen gerechtvaardigd was, maar ook noodzakelijk. Vergelijk zijn persoonlijkheid eens met die van Trump, wiens corrupte en opportunistische wereldbeeld  geen sterke principes of diepe overtuigingen heeft die hij de moeite van het verdedigen waard vindt.

Daarnaast zijn er ook nog sommige standpunten waar Trump gelijk in heeft, zoals over de achterblijvende defensie-uitgaven van Europese regeringen. Zoals een vergelijkend artikel in het tijdschrift Survival, geschreven door Simon Duke, betoogt: ‘Ongeacht al zijn ontwrichtende gedrag, legt hij zijn vinger wel op de zere plek: de te grote afhankelijkheid van NAVO-bondgenoten op de Verenigde Staten, zelfs als de 2 procent-norm een weinig constructieve manier is om dit probleem aan te kaarten.’

Tot heden heeft de EU een serieuze benadering van de trans-Atlantische relatie en zijn eigen defensie vermeden. Dus kan een pluspunt van Trumps presidentschap zijn dat Europeanen eindelijk zullen beseffen dat zij deze discussie en een kritische blik op zichzelf niet nog langer kunnen uitstellen.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Trumps voorkeur voor dictators

Hoewel het klopt dat de spanning in relatie tot het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma is afgenomen, is het ook waar dat het Trump zelf was die de vijandelijkheden tot ongekende proporties had laten oplopen via zijn scheld-tweets. En via zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in september 2017, waarin hij waarschuwde dat de Verenigde Staten Noord-Korea ‘volledig met de grond zouden gelijkmaken’.

Voeg hierbij Trumps persoonlijke tactiek om Kim akkoord te laten gaan met de Amerikaanse eisen, die niets te maken heeft met realpolitik (je neemt vijanden zoals ze zijn, niet zoals je graag wilt dat ze zijn) maar wel met een voorkeur voor dictators, en het wordt problematisch. In inmiddels een hele reeks van situaties maakte de president duidelijk dat hij eerder een dictator gelooft dan zijn eigen veiligheidsdiensten en verdedigde hij Kim inzake de dood van de Amerikaanse staatsburger Otto Warmbier.

Hoewel het doel van minder spanning en denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland zowel positief als aanzienlijk zijn, is de realiteit dat Trumps regering te oppervlakkig is en te weinig capaciteit heeft om deze doelen na te streven tot ze zijn gehaald. Trumps regering heeft inmiddels onvoldoende geschikte medewerkers en Trump ontbeert de kwaliteiten om de juiste mensen aan te nemen om resultaten in deze kwestie te halen – of in elke andere grote internationale kwestie.

Tot 11 maart van dit jaar was het ‘vertrek-percentage’ van Trumps ‘A-Team’-  dus het percentage topadviseurs in zijn regering dat voortijdig vertrok, 65 procent, terwijl het vertrek-percentage onder zijn kabinetsleden recordhoogte bereikte (tot heden zijn dertien kabinetsleden opgestapt of weggestuurd, van wie tien zijn vertrokken in Trumps tweede jaar in functie). Kathryn Dunn Tenpas, die geldt als een deskundige op dit terrein, zegt dat zulke extreme personeelswisselingen problemen voorspellen.

Tragische vergissingen van ervaren politici

Onlangs zag ik met mijn zonen de film Vice. Hoewel ik denk dat het aandeel van Dick Cheney in de beslissing om Irak binnen te vallen flink wordt overdreven, bevestigt het verhaal de gedachte dat juist ervaren en betrouwbare politici tragische vergissingen kunnen begaan en Amerika in oorlog kunnen storten uit persoonlijk gewin.

Toch, alle voors en tegens afwegend, overschaduwen de negatieve gevolgen van Trumps buitenlandbeleid de positieve resultaten. Vooral omdat we niet weten hoe hij zal reageren op een wereldveranderende gebeurtenis zoals 9/11 en hij ook niet beschikt over een goed functionerende staf om met de dagelijkse buitenlandse kwesties om te kunnen gaan. Om een land te regeren heeft een president goed opgeleide medewerkers nodig. Trumps oppervlakkige presidentschap is niet in staat om een goede staf te behouden of in voldoende mate te rekruteren. En daarom is mijn oordeel over Trumps buitenlands beleid eerder negatief dan positief.