De auteurs Jessica Durlacher en Leon de Winter hebben het overbekende verhaal van Anne Frank op originele wijze op het toneel gebracht. Het is een beklemmende voorstelling, maar geen makkelijk stuk.
Als na de laatste scène van Anne de panelen zich sluiten, voelt een applaus ongepast. Het publiek is gedurende bijna drie uur meegesleept door de gevoelens van de leuke spring-in-het-veld Anne Frank die zich steeds benauwder voelt in het achterhuis, totdat zij met familie en medeonderduikers in de zomer van 1944 op een laatste transport naar de Duitse vernietigingskampen wordt gezet.
Anne zal in Bergen-Belsen sterven aan tyfus, en de enige troost die het doodgaan aan juist die ziekte biedt, is dat het sterven gepaard gaat met eindeloze koortsdromen, waarin je langzaam wegzakt.
Een van die ijldromen leverde de auteurs Jessica Durlacher en Leon de Winter het noodzakelijke perspectief om het overbekende verhaal van Anne Frank op originele wijze op het toneel te kunnen brengen.
Spoor
Anne, een prachtige rol van de 27-jarige Rosa da Silva, beleeft haar laatste koortsdroom in een adembenemend decor van kaalslag en wolken, met in het midden een spoor dat leidt van nergens naar nergens. Als Anne niet meer uit haar woorden kan komen, en daarmee sterft, is er opeens iets van hoopvolle rode gloed waarneembaar achter de wolken.
De panelen gaan dicht. Stilte lijkt, net als bij de Matthäus Passion, gepaster dan een klaterend applaus. Een seconde of tien stilte, minimaal. Maar het premièrepubliek in het speciaal voor deze voorstelling gebouwde Theater Amsterdam, inclusief koning Willem-Alexander, barst al na één seconde los.
Beklemmend
Anne is geen makkelijke voorstelling. Het is een beklemmend stuk. Dat is inherent aan het op het podium brengen van een dagboek, dat door zijn eenheid van plaats en handeling niet de spanning en dynamiek kan oproepen van bijvoorbeeld Soldaat van Oranje.
Dat euvel hebben de makers magnifiek opgelost door het achterhuis zelf een verrassend beweeglijke hoofdrol te geven. Het claustrofobische achterhuis waarin de acht bewoners elkaar langzaam verstikken.
Maar als een toneelstuk niet makkelijk is, betekent dat niet dat het niet goed kan zijn. Een medewerker van NRC Handelsblad legde het gebrek aan tweets over Anne uit als de gêne die het publiek zou voelen over de kwaliteit van het stuk. De man zou daarover tal van direct messages hebben gekregen – die hij niet openbaar maakte.
Flauw
Dat is flauw en strookt geenszins met de reacties na de première. Net zoals het flauw is om, zoals de directeur van het Anne Frankhuis, heel kinnesinneachtig te suggereren dat een dinerarrangement of een glas wijn rond deze voorstelling ongepast zou zijn.
Over een beklemmend stuk als Anne ga je niet himmelhoch jauchzend lopen twitteren. Nee, je praat rustig na, met een glas wijn, en je gaat kalm naar huis. Je eigen veilige huis. Dát was waarvan Anne Frank droomde, in het achterhuis.