De feiten: Karol Nawrocki wint presidentsverkiezingen in Polen
Karol Nawrocki heeft de Poolse presidentsverkiezingen van zondag 1 juni nipt gewonnen. De conservatieve nationalist haalde 50,9 procent van de stemmen. Zijn concurrent Rafał Trzaskowski van de centristische partij Burgerplatform, bondgenoot van de liberale, christen-democratische coalitie van premier Donald Tusk, bleef steken op 49,1 procent.
Op zondagavond wezen de exitpolls nog op een overwinning van Trzaskowski, maar na het tellen van de stemmen riep de Poolse kiescommissie Nawrocki uit tot winnaar. De oud-bokser Nawrocki kreeg de steun van de conservatief-nationalistische partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid), die met Andrzej Duda al sinds 2015 de president levert.
In Polen heeft de premier de meeste beslissingsbevoegdheden, maar de president heeft wel een vetorecht om wetten te blokkeren. Het parlement kan zo’n veto weer verwerpen bij een drievijfde meerderheid. Met zijn veto’s kan de Poolse president vooral invloed uitoefenen op buitenlandse zaken en defensie.
EW's visie: Verkiezingswinst Nawrocki forse tegenvaller voor Donald Tusk
Door: Matthijs van Schie, redacteur BuitenlandDe nipte winst van Nawrocki is een tegenvaller voor Donald Tusk. In eigen land geldt de christen-democratische premier als liberaal, onder meer omdat hij minder strenge abortuswetgeving wil en de onder vorige PiS-regering sterk gepolitiseerde rechtspraak wil hervormen. Met Nawrocki als president zal Tusk het lastiger krijgen om daarin voortgang te boeken.
In Brussel verandert op het eerste gezicht niet veel: daar blijft de ervaren oud-voorzitter van de Europese Raad Tusk Polen vertegenwoordigen. Wel zal de premier in eigen land moeilijker pro-EU-beleid kunnen voeren, doordat Nawrocki te boek staat als eurosceptisch. De conservatieve nationalist verwerpt ambitieus Brussels klimaatbeleid en verzet zich tegen EU-plannen voor een verdeling van asielzoekers over de lidstaten.
Hoewel ook Tusk – die het tegenhouden van ongecontroleerde migratie noodzakelijk noemde voor ‘het overleven van de westerse samenleving’ – strenger asielbeleid wil, is Nawrocki daarin pas echt een hardliner. ‘We hebben deportatiecentra nodig voor illegale migranten, geen centra voor hun integratie,’ zei hij tijdens de campagne.
Wat betekent de winst van Nawrocki voor Oekraïne?
Polen zal ook onder Nawrocki Oekraïne blijven steunen. Sinds de Russische invasie in dat land is Polen, dat zo’n 1 miljoen Oekraïense vluchtelingen heeft opgevangen, een van de belangrijkste bondgenoten van Kyiv. Nawrocki wil daar niet aan tornen, en is het met Tusk eens dat forse defensie-investeringen nodig zijn tegen Russische dreiging.
Wel is Nawrocki tegen Oekraïens lidmaatschap van de NAVO of de EU, omdat hij vreest dat dit zal leiden tot een groter conflict met Rusland. Trzaskowski noemde NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne juist essentieel voor de veiligheid van Polen.
Wat de winst van Nawrocki betekent voor de regering-Tusk
Nawrocki’s standpunt ligt daarmee dichter bij de visie van Donald Trump. De conservatieve nationalist geldt ook als bewonderaar van de Amerikaanse president, en wordt gesteund door het Witte Huis. De Amerikaanse minister van Binnenlandse Zaken Kristi Noem sprak vorige week op de conservatieve internationale conferentie CPAC in Polen nog haar steun uit voor Nawrocki.
Al met al maakt Nawrocki’s winst het voor premier Tusk lastiger. Zijn regering, die al weinig voor elkaar kreeg tijdens het presidentschap van Duda, werd in een peiling van afgelopen week slechts door 32 procent van de Polen gesteund, tegenover 44 procent die negatief oordeelt. Die verhouding zal door deze verkiezingsuitslag niet snel omslaan.
Wie zegt wat over de uitslag van de presidentsverkiezingen in Polen?
Bron: X- Verliezend kandidaat Rafał Trzaskowski plaatste rond middennacht op X alleen een foto met zijn vrouw en het bijschrift ‘Dziękuję’, bedankt.
- Zittend president Andrzej Duda van Recht en Rechtvaardigheid (PiS) reageerde verheugd op de winst van partijgenoot Nawrocki: ‘Aan de verkozen president, dr. Karol Nawrocki, nogmaals gefeliciteerd met de overwinning in de verkiezingen. Het was een moeilijke, soms pijnlijke maar buitengewoon moedige strijd voor Polen.’
- Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen bracht haar felicitatie over op X: ‘Gefeliciteerd @NawrockiKn. Ik heb er alle vertrouwen in dat de EU haar zeer goede samenwerking met Polen zal voortzetten. Samen staan we sterker in onze gemeenschap van vrede, democratie en waarden. Laten we daarom samenwerken aan de veiligheid en welvaart van ons gezamenlijke thuis.’
- De Oekraïense president Volodymyr Zelensky: ‘Gefeliciteerd @NawrockiKn met het winnen van de presidentsverkiezingen. Polen is en blijft een pijler van de regionale en Europese veiligheid, en een sterke stem in de verdediging van vrijheid en waardigheid voor elk volk. Door elkaar op ons continent te versterken, maken we Europa sterker in de wereldwijde concurrentie en brengen we echte en blijvende vrede dichterbij.’
- Er kwamen verheugde reacties uit Hongarije. Premier Viktor Orbán: ‘Wat een zenuwslopende verkiezing! Gefeliciteerd, president @NawrockiKn, met uw fantastische overwinning bij de Poolse presidentsverkiezingen. We kijken ernaar uit om met u samen te werken aan het versterken van de Visegrád-samenwerking.’ Dat betreft afspraken tussen Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije.
- Ook de Hongaarse buitenlandminister Péter Szijjártó liet van zich horen: ‘Weer een patriottische overwinning: gefeliciteerd @NawrockiKn! Polen en Hongaren, twee broedervolken.’
- De Tsjechische premier Petr Fiala bracht daags na de verkiezingswinst van Nawrocki zijn felicitaties over: ‘Gefeliciteerd @NawrockiKn met het winnen van de presidentsverkiezingen. Polen is een van onze naaste bondgenoten, en ik geloof er sterk in dat we onze betrekkingen, die zijn gebaseerd op solide democratische waarden, blijven versterken.’
Economie Polen: leven tussen hoop en vrees