Rond Vladimir Poetin zou een machtsstrijd gaande zijn tussen de ‘gematigde’ oligarchen en de pattriotistische haviken. Naar wie luistert de Russische president?
Met het neerhalen van MH17, vermoedelijk door pro-Russische separatisten, liggen nieuwe, strengere sancties tegen vooraanstaande Russen in het verschiet. Het is echter de vraag of Vladimir Poetin en zijn entourage onder de indruk zijn van de Westerse strafexpeditie.
Het Duitse weekblad Der Spiegel schrijft deze week dat de Duitse inlichtingendienst Bundesnachtrichtendienst (BND) pogingen doet om te achterhalen wat de adviseurs van Poetin hem precies vertellen.
Signalen
Er zijn signalen dat er flinke onenigheid bestaat over de te volgen koers in het machtsbolwerk in Moskou, zeker nu door de sancties de (financiële) belangen van de oligarchen in het gedrang komen.
BND-chef Gerhard Schindler zei onlangs in een overleg met de Bondsdag, het Duitse parlement, dat het heel goed mogelijk is dat deze steenrijke oligarchen Poetin ervan proberen te overtuigen dat economische belangen vóór de politiek-strategische gaan. De Russische leider moet voorkomen dat de situatie in het oosten van Oekraïne verder uit de hand loopt, omdat de economie anders enorme schade oploopt.
De Russische economie is na de ‘invasie’ op de Krim en de vermoedelijke steun aan de rebellen in oostelijk Oekraïne nagenoeg tot stilstand gekomen, mede doordat investeerders in rap tempo hun geld weghalen uit het land.
Sancties tegen oligarchen zijn noodzakelijk, zegt de Duitse minister van Economie, Sigmar Gabriel. Hoe meer zij onder druk komen te staan, hoe meer zij zich tegen Poetin zullen keren, is zijn redenatie.
Nazi
Tegenover de oligarchen staan de haviken, die niets willen weten van een matiging van de oorlogszuchtige toon, die de afgelopen tijd vanuit Moskou te horen was. Zo is er Sergei Glaziev.
Deze econoom, verantwoordelijk voor onder meer de relaties met Oekraïne, noemt de Oekraïense president Petro Porosjenko frequent een ‘nazi’ en wil dat de luchtmacht stellingen van het Oekraïense leger onder vuur neemt.
Ook op economisch vlak neemt deze invloedrijke Rus die zich ophoudt in de kringen van Poetin, flink stelling: Rusland moet zich terugtrekken van de Westerse markt en in de belangrijkste sectoren zelfvoorzienend worden. En niet het ‘ontaarde’ Europa, maar China moet de belangrijkste handelspartner zijn.
Het is niet verwonderlijk dat figuren als Glaziev de sancties – waar hij overigens ook zelf slachtoffer van is – verwelkomen: het vormt een perfect motief om de relaties met het Westen op te breken.
Koers
Naar wie zal Poetin, die na de Krim-operatie in zijn land mateloos populair is, luisteren? Laat hij zijn oren hangen naar de klachten van ‘zijn’ oligarchen?
De eerste signalen duiden daar niet op. Volgens de Amerikaanse regering is Rusland van plan om op korte termijn krachtigere raketlanceerinstallaties naar de separatisten te sturen, dat onherroepelijk een verdere escalatie in het conflict met het Westen betekent.
Die strategie is in lijn met een ontwikkeling die al veel eerder is opgemerkt. De nadruk is de laatste jaren komen te liggen op het versterken van de Russische militaire macht én de bevoegdheden van het centrale gezag: de ‘geleide democratie’, terwijl eerst hervorming van de economie voorrang kreeg. De president, die naar verluidt eigenwijs is en zich door niemand de les laat lezen, zal zijn ingezette patriottistische koers niet zomaar veranderen.