Wat kunnen inlichtingendiensten doen om IS te bestrijden? In deze analyse geeft Afshin Ellian het antwoord.
De Islamitische Staat (de IS) is pas in juli jarig. Maar nu al lijkt het erop dat het ‘kalifaat’ lang geleden is opgericht. Al maanden lang beheerst IS de mondiale berichtgeving. Ze zijn succesvol. Eigenlijk is de IS succesvoller dan alle andere islamitische terreurgroepen in de wereld.
Tijd voor bezinning. De Islamitische Staat heeft gekozen voor een andere politiek theologisch dogma dan moederorganisatie Al-Qa’ida. Deze ideologische omwenteling is van eminent belang voor het begrijpen van de IS en zijn toekomstige strategieën.
Wanorde
Al-Qa’ida hanteerde een dogma dat is gebaseerd op de politieke theologie van Ibn Taymiyyah (1263-1328).
Nadat het Abbasiden-kalifaat in 1258 ten val was gebracht door de Mongolen, ontstond chaos en wanorde. Discontinuïteit trad in in de islamitische geschiedenis.
Straf
Hoe kon dat? Was dat een straf van Allah? De eerste vier kaliefen (632-661) behoorden tot de naasten van de profeet Mohammed. Zij zijn heilig. Daarna namen afwisselend twee dynastieën het kalifaat over: de Omayyaden (661-750) en de Abbasiden (749-1258).
So far so good, omdat beide groepen behoorden tot de stam van de profeet, namelijk Quraish. Er bestond een continuïteit in de vorming en voortzetting van ummah, de islamitische universele gemeenschap als het politiek lichaam van de islam.
Verwarring
De val van Abbasiden bracht verwarring en verdeeldheid in de islamitische wereld. Die wereld bestond niet meer. De islamitische wereld kan alleen bestaan als het politieke hoofd letterlijk het politieke lichaam bestuurt.
De ummah werd onthoofd door wilde stammen uit Mongolië. De ummah was uiteengevallen en daarmee vielen ook de grenzen weg van de Dar al-Islam (het huis van de islam wat per definitie het huis van vrede is).
Precies in deze periode van ontheemding ontstond de politiek-theologische vraag naar de macht en de vorming van de staat in een wereld zonder het kalifaat.
Wetten van Allah
Hoe moest de ummah zijn eenheid en functionaliteit terugvinden, nu de islamitische staat er niet meer was in de vorm van het kalifaat? En wie ging voortaan de wetten van Allah toepassen?
Langzamerhand ontstond er angst voor vergetelheid. We moeten nooit uit het oog verliezen dat de islam door een universele staat werd gehandhaafd. Dat was tot dat moment de enige ervaring: de profeet Mohammed vestigde met geweld een staat en die werd met geweld gehandhaafd en uitgebreid.
Imara
De islam eiste ruimte omdat de islam via politieke ordening tot leven komt. Het maatschappelijke en het religieuze, het politieke en het goddelijke komen samen bij ummah van Mohammed, die een universele ruimte is en door een hoofd wordt geleid.
‘Het is een plicht om een staat (imara) als een religieuze handeling te overwegen, één van de handelingen die ons bij Allah brengt om dichtbij Allah te komen en door de uitoefening van macht Hem en zijn profeet te gehoorzamen. Het is de meest excellente vorm om dichtbij Allah komen,’ aldus Ibn Taymiyyah. De sociale en politieke organisatie maakt de uitoefening van de wetten van Allah mogelijk. Een staat voor moslims zonder toepassing van sharia is geen legitieme staat.
Vorstendom
Ibn Taymiyyah gebruikt het woord ‘imara’ en niet kalifaat. Ik heb imara als ‘staat’ vertaald, maar het kan ook worden vertaald als ‘vorstendom’. De toepassing van de wetten van Allah zal in de ogen van Ibn Taymiyyah bij een staat, een lokale staat (imara) de ummah verenigen rond de sharia.
Als overal imara’s de sharia gaan toepassen, en de macht uitoefenen zoals die door Allah is bevolen, dan zal de islamitische universele ruimte tot stand komen ondanks de pluriformiteit van regeringen en staten. De verweesde ummah zal niet langer ontheemd zijn.
Van siyasa kufriyya (politiek van ongeloof) naar siyasa shairah (politiek van sharia). Deze reformatie van dogmatiek heeft enorme invloed gehad op imam Khomeini bij het bedenken van zijn politieke theologie. Ook Al-Qa’ida is schatplichtig aan deze politieke theologie.
Mullah Omar
In de lijn van de politieke theologie van Ibn Taymiyyah werd Mullah Omar, de leider van de Taliban, ook de emir van Afghanistan. En Afghanistan werd een imara.
De Taliban hebben het over het ‘Islamitische Imarat van Afghanistan’. De bedoeling was om in alle islamitische landen imara’s op te richten met lokale emirs die via de heerschappij van de politiek van sharia verbonden zijn in de jihad tegen het Dar al-Kufr, het huis van het ongeloof. Dat is het westen en Israël.
Zo zou de continuïteit in de islamitische wereld terugkeren. Zonder din, de religie – en dat is altijd de ware religie, de islam – zou dunya, de wereld een oord van verdoemenis zijn.
Afstand
Met de oprichting van een kalifaat en de kalief-verklaring van Al-Baghdadi nemen de erfgenamen van Bin Laden afstand van de kern van de politieke theologie van Ibn Taymiyyah. Er is dan én Allah en één kalief voor de aarde.
De Islamitische Staat is voorbij Al-Qa’ida en Ibn Taymiyyah. Waar zijn ze nu? Bij de profeet Mohammed en zijn succesvolle opvolgers. En dat is precies de reden dat de islamitische landen IS zo vrezen.
Inlichtingendiensten
Als de inlichtingendiensten mijn analyse begrijpen, weten ze nu hoe ze deze bende kunnen uitroeien: zorg nu dat ze elkaar gaan uitroeien en zorg dat discontinuïteit het overheersende gevoel wordt.
Tot slot: de vraag is nu waarom en op grond waarvan heeft Al-Baghdadi niet voor imara gekozen, maar voor kalifaat? Deze vraag ga ik maandag beantwoorden.