Het lukt westerse media maar niet om evenwichtig te berichten over het conflict in Oekraïne. Wie van Vladimir Poetin een militaire vijand maakt, zoals veelvuldig gebeurt, is een gevaarlijke fantast.
Emoties beheersen de westerse wereld. Voor rede is even geen plaats. De Oekraïense affaire wordt voornamelijk op emotionele wijze benaderd.
De emotionele taferelen in Oekraïne begrijp ik volledig – ik kan er respect voor opbrengen. In verschillende reportages zag ik oprecht huilende vrouwen op de Krim: plotseling wordt de vlag van hun land Oekraïne vervangen door de vlag van Rusland.
Eruptie
Het aangrijpendste interview was een gesprek van Nieuwsuur met de Oekraïense luchtmachtofficier die van de Russische soldaten zijn luchtmachtbasis niet mocht betreden. De officier maakte een verpletterende indruk met zijn ingetogen toon, zijn zachte blik en de wanhoop in zijn ogen.
Hij wil geen oorlog. Niemand wil een interetnische oorlog in Euro-Azië.
De eruptie van emoties bij de westerse media en politici is onbegrijpelijk. Rusland handelt in strijd met het internationale recht, wordt beweerd. En dat klopt gedeeltelijk.
Bevel tot schieten
Maar we moeten niet vergeten dat de huidige politieke autoriteit in Oekraïne, een revolutionaire club die door de wil van de inwoners van Kiev aan de macht is gekomen, ook niet handelt volgens de wetten van democratie.
Uit een uitgelekt telefoongesprek tussen de buitenlandcoördinator van de Europese Unie en de minister van Buitenlandse Zaken van Estland blijkt dat niet de gevluchte president, maar kringen uit de heersende coalitie het bevel tot schieten zouden hebben gegeven.
Daarbij kwamen tientallen burgers en politieagenten om het leven. De minister van Buitenlandse Zaken van Estland zegt letterlijk: ‘Er wordt meer en meer gedacht dat niet Viktor Janoekovitsj, maar iemand van de nieuwe coalitie achter de scherpschutters zat.’
Anoniem
De opname van dit gesprek, waarvan de echtheid door de minister van Estland is bevestigd, dook op in de media. Wie heeft het afgetapt? En wie heeft het openbaar gemaakt?
Naar alle waarschijnlijkheid is dit gesprek door Rusland onderschept. Een belanghebbende is moeilijk aan te wijzen. Een paar weken geleden werd ook een opmerking van de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken afgetapt en anoniem openbaar gemaakt. Ook toen werd gedacht aan Rusland.
Dat land bereikte daarmee twee doelen: tonen dat ook de Russen in staat zijn om alles en iedereen af te luisteren. Daarnaast wil Poetin de feiten ten gunste van Rusland aan het licht brengen. Hij wil zo de NSA en de wereld duidelijk maken dat ook de Russische regering over machtige inlichtingendiensten beschikt.
Bad guy
Het journalistieke evenwicht inzake Oekraïne dreigt te verdwijnen. Waarom blijft een kant van het verhaal onderbelicht? Er wonen in Oekraïne Russen die heel anders denken dan hun tegenstanders. Maar hun verhaal wordt nauwelijks gehoord.
De journalistieke plicht wordt veronachtzaamt omdat anders de bad guy zou verdwijnen. Het verhaal zou ingewikkeld worden.
In deze beelden zien we de doorwerking van de emoties in de westerse media en het gebruik van argumenten die net zo goed tegen het buitenlandsbeleid van de Verenigde Staten kunnen worden ingebracht.
Wanneer journalisten en politici niet meer geïnteresseerd zijn in de waarheid, nemen emoties de overhand. Het pregnantste voorbeeld van overmatige emoties in de media las ik in de column van Thomas Freedman in The New York Times.
Fantast
Hij wil geen oorlog, wat buitengewoon geruststellend is, maar vindt dat we op een andere manier de strijd moeten aangaan tegen het regime van Poetin: maak zijn gas en olie waardeloos.
Eerst wakkert Freedman een soort semi-oorlogssentiment aan en daarna vraagt hij ons om de maffiastaat van Poetin aan te pakken. Die maffiastaat moet door de Russen worden aangepakt.
En wat olie en gas betreft, ligt het reële probleem niet in Rusland maar in de Arabische wereld. Poetins regime is een politieke concurrent en geen militaire vijand. Wie van Poetin en met hem van Rusland een militaire vijand maakt, is een gevaarlijke fantast.
Horror
Precies honderd jaar geleden begon de Eerste Wereldoorlog. Een verschrikkelijk en zinloos conflict. Ook toen waren de media bezig met het ophitsen van het volk, met onvoorzienbare gevolgen: complete horror in Europa.
Ik hoop dat u mij niet verkeerd begrijpt: president Poetin is een dictator en de kwestie rond Oekraïne moet diplomatiek en rechtvaardig worden opgelost.
Zinloze oorlogen ontstaan door een teveel aan emoties en verkeerde berekeningen. Ze beginnen altijd onverwacht. Het conflict met Rusland is geen ideologisch of strategisch conflict. We moeten voorkomen dat dit conflict onnodige schade aanricht. We moeten elkaar niet ophitsen.
Ironisch
Westerse politici die aan de lopende band Kiev bezoeken, moeten ook een bezoek durven brengen aan het andere deel van Oekraïne.
De Europese Unie is volgens de eurofielen de hoeder en de bakermat van vrede in Europa. In de Oekraïense affaire wordt de EU juist een splijtzwam tussen twee broedervolkeren. Het zou ironisch zijn als de EU een burgeroorlog in Euro-Azië zou ontketenen.
Ophitsers opgelet: er is dringend behoefte aan minder emotie en meer rede in het Oekraïense conflict.