Parijs: alle feiten en twijfels over aanslagen

13 januari 2015Leestijd: 11 minuten
'Google Maps'

We hebben de ontwikkelingen in Parijs via internet en op tv bijna live kunnen volgen. Toch zijn er nog wel wat onduidelijkheden. Wat weten we tot nu toe zeker en waarover bestaan nog twijfels?

Wat weten we zeker?

  • Op woensdag 7 januari dringen twee mannen de hoofdredactie van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo binnen aan de rue Nicolas-Appert nummer 10 in Parijs. Dit gebeurt omstreeks 11.30 uur tijdens een redactievergadering van het weekblad. De mannen dragen donkere kleren en bivakmutsen en hebben beiden een geweer van het type kalasjnikov.
  • Bij Charlie Hebdo doden de mannen elf personen. Het gaat om de cartoonisten Jean Cabu, Stéphane Charbonnier, Philippe Honoré, Bernard Verlhac en Georges Wolinski, de econoom Bernard Maris, de eindredacteur Mustapha Ourad, de psychoanalyticus Elsa Cayat, bewaker Franck Brinsolaro, onderhoudsman Frédéric Boisseau en de festivaldirecteur Michel Renaud, die te gast was op de redactie. Op de redactievloer roepen de mannen ‘Allah Akbar’ en ‘We wreken onze profeet’, zo verklaren getuigen later aan de politie. Ook buiten roept één van de mannen drie keer ‘We wreken de profeet Mohammed’ in het Arabisch, zo is te horen en zien op deze videobeelden.
  • Volgens openbaar aanklager François Molins vluchten de mannen in de zwarte Citroën C3 die ook op de bovengenoemde video te zien is. Ze nemen de Allée Verte waar ze op een politieauto stuiten. De mannen openen het vuur, waarop de agenten achteruit rijden om aan de kogels te ontkomen. De mannen rijden langs de agenten, die ongedeerd blijven, en vervolgen hun weg. Ook deze confrontatie is op de video te zien. De mannen, zo meldt nog altijd het OM, komen even verderop een fietspolitiepatrouille tegen. Tussen de agenten op de fiets en de mannen ontstaat een vuurgevecht. Er raakt niemand gewond en de mannen ontkomen. Op de boulevard Richard-Lenoir stuiten de mannen op een derde politiepatrouille. De twee stappen uit en openen het vuur op de agenten. Politieman Ahmed Merabet wordt geraakt in zijn been en valt op de grond. Op amateurbeelden is te zien hoe een van de gemaskerde mannen naar de agent loopt en hem van dichtbij door het hoofd schiet.
  • De gewapende mannen roepen wederom Arabische kreten, stappen weer in hun Citroën, één van hen raapt daarbij een schoen op van de straat, en vervolgen hun weg, achtervolgd door de collega’s van Merabet. De mannen rijden noordwaarts en op het Place Colonel Fabien, zo’n 3,5 kilometer vanaf de redactie van Charlie Hebdo, rammen ze een Volkswagen Touran van de weg waarbij de vrouwelijke bestuurder van de auto gewond raakt. Een paar honderd meter verderop, in de Rue de Meaux, stappen de mannen uit voor een bakkerij en dwingen ze de bestuurder van een Renault Clio uit te stappen. Met dit voertuig vervolgt het tweetal hun route richting de oostelijke ringweg. Hier verliezen de agenten de mannen uit het oog.
  • Enkele uren na de aanslag op Charlie Hebdo opent een dan nog onbekende man het vuur op een 32-jarige man die aan het joggen is in de wijk Fontenay-aux-Roses, in het zuidwesten van Parijs. De jogger wordt naar het ziekenhuis gebracht waar hij nog altijd in kritieke toestand verkeert. De politie verklaart later dat de dader de 32-jarige Franse Senegalees Amedy Coulibaly moet zijn geweest.
  • De politie verspreidt een opsporingsbericht onder collega’s waarin opgeroepen wordt uit te kijken naar drie verdachten. Het gaat om Saïd Kouachi (34), Chérif Kouachi (32) en Hamyd Mourad (18). De politie kwam de mannen op het spoor doordat in de Citroën C3 een identiteitskaart van Saïd Kouachi werd aangetroffen. Ook zaten de vingerafdrukken van Chérif Kouachi op een van de gevonden molotovcocktails. De politie treft in de auto ook jihadvlaggen aan.
  • In de avond van 7 januari doet de politie verschillende doorzoekingen in Parijs, Straatsburg en Reims. Op tv-beelden is te zien hoe arrestatieteams klaarstaan in Reims. Later maakt de politie duidelijk dat er negen arrestaties zijn verricht in verband met de aanval op Charlie Hebdo. Ook heeft de politie DNA-materiaal van de verdachten verzameld.
  • Vroeg in de ochtend van de volgende dag, donderdag 8 januari, meldt de jongste verdachte, Hamyd Mourad, zich bij de politie. De politie verdenkt hem er in eerste instantie van het voertuig van de twee aanslagplegers te hebben bestuurd. Later lijkt dit niet het geval te zijn geweest. De jongen zegt dat hij tijdens de aanval op school zat. Dit wordt bevestigd door leerlingen en leraren. Na tien uur verhoor wordt de jongen vrijgelaten.
  • Intussen duiken op donderdagochtend 8 januari twee mannen op waarvan het profiel sterk lijkt op dat van de daders van woensdag. Verschillende onbekende bronnen melden dat de mannen worden gesignaleerd in een witte Renault Clio met afgeplakte nummerborden op de tolweg in het departement Aisne ten noorden van Parijs. Een pomphouder van een AVIA-tankstation bij Vauchiennes belt de politie omdat hij is overvallen door ‘twee zwaarbewapende mannen in een Renault Clio’. De politie weet het dan zeker: dit moeten ze zijn. Er wordt een grote klopjacht op touw gezet waaraan in totaal 88.000 personen meewerken, meldt de Franse regering. Afritten worden afgesloten, helikopters ingezet, camerabeelden bij de tolpoortjes worden geanalyseerd. Journalisten ter plaatse melden dat teams van de politie doorzoekingen uitvoeren in de plaatsjes Long Pont, Corcy, Crépy-en-Valois en Villers-Cotterêts. Burgers worden in de dorpjes ondervraagd en gefouilleerd, melden media. In totaal, zo meldt de politie later, worden negentig personen gehoord. Negen personen zitten op dit moment in hechtenis. Saïd Kouachi wordt officieel verdacht van de moorden in Parijs een dag eerder. Ondanks de enorme klopjacht zijn de verdachten nog op vrije voeten wanneer de nacht valt.
  • Terwijl in het noordoosten van Parijs een grote klopjacht gaande is, ontstaat er een schietpartij bij een metrostation op een kruising van Avenue Pierre Brossolette en Avenue de la Paix in de wijk Montrouge in het zuidwesten van Parijs. De 27-jarige agente Clarissa Jean-Philippe wordt door het hoofd geschoten en overlijdt. Een straatveger raakt zwaargewond. De politie ontdekt dat de kogelhulzen overeenkomen met die van de schietpartij een dag eerder in Fontenay-aux-Roses. Hoofdverdachte van deze moord is wederom Coulibaly, die volgens de Franse autoriteiten in verband staat met de verdachten van de aanslag op Charlie Hebdo.
  • De klopjacht op de broers Kouachi gaat de volgende ochtend, vrijdag 9 januari, verder. Volgens het OM stelen de twee voortvluchtige mannen een Peugot 208 vlak bij het dorpje Crépy-en-Valois. Rond 9.30 uur stuiten de mannen op enkele leden van de gendarmerie. Er ontstaat een vuurgevecht waarbij Saïd Kouachi lichtgewond raakt. De mannen vallen vervolgens het kantoor binnen van de Création Tendance Découverte, een grote drukkerij in het plaatsje Dammartin-en-Goële op zo’n 50 kilometer ten noordoosten van Parijs. In de fabriek zijn op dat moment de eigenaar Michel Catalano en de grafisch designer Lilian Lepère aanwezig. De mannen gijzelen Catalano; Lepère vlucht naar een eetzaal op de tweede verdieping van het gebouw waar hij zich in een kastje in de keuken verstopt. Om 10.20 uur laten de mannen de eigenaar Catalano vrij. De politie wordt via de telefoon op de hoogte gehouden door Lepère, die zich nog altijd op de tweede verdieping verstopt. Lepère staat doodsangsten uit wanneer de mannen de keuken in komen om water te drinken, zo verklaart hij later in een Frans tv-journaal. Rond 11.45 uur proberen leden van de Franse elite-eenheid GIGN te onderhandelen met de twee verdachten, maar de twee reageren nergens op. De politietroepen benaderen het gebouw via het dak en verzamelen zich rond de deur waarachter de broers zich bevinden. Rond 17.00 uur worden er explosies gehoord in het gebouw. Kort daarna gaat de deur open en rennen de twee mannen de agenten schietend tegemoet. De GIGN-leden vuren terug en de beide mannen worden dodelijk geraakt. Twee agenten raken licht gewond. De twee burgers komen met de schrik vrij. In het gebouw vindt de politie verschillende automatische wapens, molotovcocktails en een raketwerpers van het type M82. Via sectie op de lichamen moet de identiteit van de twee mannen worden vastgesteld.
  • Eveneens op vrijdag 9 januari overvalt Amedy Coulibaly een koosjere Hypercacher-supermarkt vlak bij de stadsmuur Porte de Vincennes in het oosten van Parijs. Getuigen verklaren dat hij ‘om zich heen schietend’ de winkel binnenstormt. Coulibaly houdt enkele uren lang de bezoekers en personeel van de supermarkt gegijzeld. Het Franse TV-station BFMTV zegt over de telefoon te hebben gesproken met Coulibaly. In dit gesprek zegt hij de koosjere supermarkt te hebben uitgekozen vanwege de ‘onderdrukking van Palestijnen door Joden’. Omdat hij vergeet zijn telefoon op te hangen na het gesprek, kan de politie meeluisteren met wat er gebeurt. Hij zegt tegen de gegijzelden dat hij wraak wil nemen voor het onrecht dat moslims wordt aangedaan in Syrië en in Mali.
    Ongeveer tegelijkertijd met de ontknoping in Dammartin vallen de politietroepen de supermarkt binnen. Coulibaly wordt doodgeschoten. Zijn identiteit is door DNA-onderzoek vastgesteld. De politie treft twee AKS-74U-geweren en een Russisch Tokarev-pistool aan. Vier burgers zijn tijdens de gijzeling om het leven gekomen. Dit zijn de Joden Yohan Cohen, Yohav Hattab, Philippe Braham et François-Michel Saada. Zij zijn in Israël begraven.
  • Volgens de Franse premier Manuel Valls had Coulibaly een handlanger. Aanvankelijk werd gemeld dat dit Hayat Boumeddiene was. Dit bleek achteraf niet te koppen, omdat zij al het land uit was voordat de aanslagen werden gepleegd. Wie de handlanger wel is, wordt niet duidelijk. Ook lopen er altijd nog zes personen rond die banden zouden hebben gehad met de aanslagplegers in Parijs.
  • De aanslagen zijn opgeëist door de Jemenitische Al-Qa’ída-vertakking AQAP. Zij hebben de broers Kouachi en Amedy Coulibaly mogelijk geronseld en in het geheim trainingen laten doen in Jemen.
  • Op 20 januari zijn vier vermoedelijke handlangers van Coulibaly in Parijs gearresteerd, meldt de openbaar aanklager. Ze worden onder meer verdacht van ‘deelname aan terroristische activiteiten’. Ze zouden logistiek werk hebben verricht, vermoedelijk gaat het om het vervoeren van wapens en voertuigen, schrijft Le Monde.

Wat weten we vrijwel zeker?

  • De aanvallers op Charlie Hebdo droegen bivakmutsen, zij konden dus niet worden herkend. Maar volgens Franse justitie is het ‘zeer aannemelijk’ dat de broers Kouachi deze terreurdaad hebben gepleegd. In de Renault Clio trof de politie de ID-kaart van Saïd Kouachi en vingerafdrukken van Chérif aan. Bovendien dook hetzelfde voertuig de volgende dag weer op ten noordoosten van Parijs. Sectie op de lichamen van de twee gedode mannen in de fabriek in Dammartin moet uitwijzen of het inderdaad om de broers Kouachi gaat.
  • Er is een verband tussen de broers Kouachi en Coulibaly. Ze hadden dezelfde mentor: de radicale Djamel Beghal. Chérif ontmoette Beghal in de gevangenis. Later ging hij, net als Coulibaly, bij hem op bezoek. Op foto’s uit 2010 zijn de mannen samen te zien in een park waar ze samenkwamen. Ook Hayat Boumeddiene, de partner van Coulibaly was aanwezig bij de ontmoetingen. Er was ook telefoonverkeer tussen Boumeddiene en de Kouachi’s.
  • Hayat Boumeddiene was, hoewel dit eerder door de Franse autoriteiten werd gesuggereerd, niet direct betrokken bij de terreuracties in Parijs. Zij was al eerder het land uitgegaan via Madrid. Volgens Turkse autoriteiten is ze inmiddels in Syrië.

Wat is nog onduidelijk?

  • Aanvankelijk werd melding gemaakt dat de aanval op Charlie Hebdo werd uitgevoerd door drie personen. Franse autoriteiten wisten bliksemsnel te achterhalen dat het om de broers Kouachi ging, vermoedelijk op basis van de ID-kaart van Saïd die in de Citroën C3 is achtergelaten. Maar hoe wisten de Fransen dat ook Chérif betrokken was? Later werd dit duidelijk aan de hand van vingerafdrukken, maar hoe wisten zij dit zo snel zo zeker? En waarom werd de 18-jarige Hamyd Mourad verdacht. Hij bleek achteraf niet betrokken te zijn geweest. Op basis waarvan werd zijn naam verspreid onder de agenten?
  • Berichten meldden aanvankelijk dat er Russisch zou zijn gesproken. Dit is nergens op de beelden terug te horen. De daders praten overduidelijk Arabisch. Ook de Franse autoriteiten noemen het verder niet.
  • Op beelden is te zien dat één van de mannen, na de executie van de politieagent, een schoen oppakt voordat hij weer in de auto stapt. Is hij die schoen verloren bij het uitstappen?
  • Wie is de handlanger van Coulibaly? Premier Valls zei eerder dat hij zeker een handlanger moet hebben gehad. Maar er is niemand gevonden. De eerdergenoemde Boumeddiene was al het land uit.
  • Amedy Coulibaly was kort voordat hij zijn terreurdaden in Parijs beging, een paar dagen in Madrid. Vanaf 30 december tot 2 januari was hij in de Spaanse hoofdstad, weten Spaanse inlichtingendiensten. Hij heeft vermoedelijk oud & nieuws in de Spaanse hoofdstad doorgebracht waarna hij zijn vriendin op het vliegtuig heeft gezet.
  • Wat heeft zich precies in de supermarkt voorgevallen? Media berichten dat twee van de slachtoffers hebben geprobeerd wapens te pakken om Coulibaly te verrassen. Maar deze wapens werkten niet, waarop Coulibaly de mannen doodschoot. Dit verhaal is niet door het OM bevestigd. Ook is het niet zeker of de politie mee kon kijken in de supermarkt via gehackte beveiligingscamera’s. Ook deze informatie is niet officieel bevestigd. De politie zou na uren hebben ingegrepen toen Coulibaly ‘even wat uitrustte’. Dit zou de politie hebben geweten dankzij de camera’s, het openstaande telefoongesprek en sms-contact met bezoekers in de zaak.
  • Hoe zit het precies met Lassana Bathily, de man die eerst verdachte was en later de held werd? De Malinese man werkte in de koosjere supermarkt die door Coulibaly werd overvallen. Hij verstopte een groep bezoekers van de supermarkt in een koelcel en verdween vervolgens zelf. De mensen in de koelcel bleven ongedeerd. Bathily werd eerst als verdachte aangehouden, maar later door de politie vrijgelaten. Zijn heldenverhaal is intussen in alle media te lezen.
  • Wat was precies het verband tussen Coulibaly en de Kouachi’s? Coulibaly zou hebben gezegd dat hij iedereen zou doodschieten wanneer de drukkerij in Dammartin waarin de broers Kouachi zich bevonden, door de politie zouden worden bestormd. Maar de twee broers wilden een martelaarsdood sterven en stormden zelf de politiemacht tegemoet. Vervolgens deed Coulibaly niets. Stonden ze wel met elkaar in contact?
  • Volgens verschillende ‘experts’ oogden de broers Kouachi ‘professioneel’. Vermoed wordt dat zij een training hebben gehad. Aangezien de aanslag is opgeëist door de Jemenitische Al-Qa’ida-tak AQAP, bestaat het vermoeden dat dit in Jemen moet zijn gebeurd. Volgens Amerikaanse inlichtingendiensten is minimaal één van de broers in Jemen geweest. Jemenitische bronnen meldden dat beide broers in Jemen training hebben gehad. Franse inlichtingendiensten wisten dit ogenschijnlijk niet. Hoe kan dat?
  • Volgens de politie lopen er nog altijd maximaal zes personen vrij rond die tot hetzelfde jihadistenclubje kunnen worden gerekend als de Kouachi’s en Coulibaly. Wie zijn zij? In Bulgarije werd de 29-jarige Fritz-Joy Joachin gearresteerd. Deze Fransman van Haïtiaanse afkomst zou in contact hebben gestaan met Chérif Kouachi. Het is niet duidelijk wie de andere personen zijn naar wie de politie schijnbaar nog op zoek is.

Voor suggesties en aanvullingen die kunnen helpen bij de waarheidsvinding kunt u mailen met de auteur