Toen voormalig VVD-leider Frits Bolkestein zich vijftien jaar geleden verzette tegen de Poolse toetreding tot de NAVO, omdat hij vreesde dat niemand bereid was te sterven voor Gdansk, lachte iedereen hem uit. Maar intussen heeft Oost-Europa die conclusie ook zelf getrokken.
De Süddeutsche Zeitung is een degelijke krant. In september kreeg het dagblad inzage in een interne nota van de Europese Unie (EU) waarin werd onthuld dat de Russische president Vladimir Poetin zijn Oekraïense collega Petro Porosjenko had toegebeten dat Russische troepen in twee dagen in Kiev, Riga, Vilnius, Tallinn, Warschau en Boekarest kunnen zijn. Die uitspraak bevreemdt, aangezien Poetin Oost-Europa al lang in zijn zak heeft.
Onder druk
Na de Duitse hereniging in 1990 werd de NAVO drastisch uitgebreid. In 1999 traden Polen, Tsjechië en Hongarije toe. In 2004 volgden de Baltische staten, Slowakije, Roemenië, Bulgarije en Slovenië. In 2009 Albanië en Kroatië.
En er zijn nog vier staten die graag lid zouden worden: Georgië, Bosnië en Herzegovina, Macedonië en Montenegro. Die uitbreiding lag politiek gevoelig. Was het verstandig om Rusland zo onder druk te zetten?
De Oost-Europese landen wilden dolgraag tot de NAVO toetreden. Zij bewaren immers slechte herinneringen aan de bezetting door de Sovjet-Unie na de Tweede Wereldoorlog. Ze kregen hun zin.
Goede betrekkingen
In juli 2009 schreven bezorgde Oost-Europese politici en denkers echter een brief aan de Amerikaanse president Barack Obama omdat die in zijn eerste ambtsjaar aankondigde goede betrekkingen met Poetin te ambiëren.
Zij waarschuwden Obama dat de nieuwe elite in Rusland wellicht niet hetzelfde idealisme bezit als de oude, die de transitie naar democratie leidde. Volgens hen is Rusland geen goede partner van de Verenigde Staten, maar een revisionistische mogendheid die een negentiende-eeuwse agenda nastreeft met 21ste-eeuwse methoden.
Obama reageerde furieus. Hij verweet de briefschrijvers te lijden aan een ernstige vorm van russofobie. Inmiddels beseft Obama dat de Oost-Europeanen in 2009 gelijk hadden. Maar nu is het te laat en hebben de voormalige russofoben eieren voor hun geld gekozen. Tegenwoordig richten zij zich op Poetin.
Rode Leger
Viktor Orbán, de premier van Hongarije, een NAVO-bondgenoot, zegt dat hij Poetins Rusland beschouwt als een lichtend politiek voorbeeld. En wat dacht u van Robert Fico, de linkse premier van Slowakije, ook een NAVO-bondgenoot, die het bestond de mogelijke inzet van NAVO-troepen in zijn land te vergelijken met de Sovjetinvasie in 1968.
Martin Stropnicky, de minister van Defensie van Tsjechië, ook een NAVO-bondgenoot, maakte dezelfde vergelijking. En dan is er nog Servië, lid van het ‘partnerschap voor vrede’-programma van de NAVO, dat Poetin in oktober uitnodigde een militaire parade in Belgrado bij te wonen om te herdenken dat zeventig jaar geleden het Rode Leger de stad bevrijdde.
Drijvende kracht
Maar Polen zit toch nog wel in het westerse kamp? De Poolse regering was toch de drijvende kracht in de NAVO en de EU om Kiev te steunen en Poetins agressie af te straffen? Ook Warschau heroriënteert zich.
Vorige maand belastte de nieuwe Poolse premier Eva Kopacz haar minister van Buitenlandse Zaken met de taak om een ander buitenlandbeleid te gaan voeren. Zij deelde het parlement mee dat zij bezorgd is over een isolement in de Europese Unie als Polen zou doorgaan met het nastreven van onrealistische doelen in Oekraïne. Geen wonder dat de vorige minister van Buitenlandse Zaken en Poetin-criticus Radek Sikorski een andere baan kreeg.
Misverstanden
Om misverstanden te voorkomen: ik ben geen voorstander van onvoorwaardelijke steun aan Kiev. Maar Obama’s zelf-felicitatie dat hij de aanvoerder is van een verenigd westers front dat Poetin volledig isoleert, slaat nergens op.
Een niet onaanzienlijk deel van de NAVO is in alle stilte bezig om zich aan Poetin aan te passen. Die landen doen dat natuurlijk omdat zij economisch afhankelijk zijn van Rusland wat betreft export en vanwege de cruciale import van Russisch gas. Bovendien vrezen zij een escalatie van sancties.
Dreigement
Sommige van deze landen heroverwegen ook hun positie als het gaat om hun veiligheid. Zij vrezen dat Poetins opmerking dat hij in twee dagen Oost-Europa kan bezetten geen loos dreigement is. Zij houden er rekening mee dat de NAVO onder Obama’s leiding misschien geen bijstand verleent als het misgaat.
Europa is verdeeld. Toen voormalig VVD-leider Frits Bolkestein zich vijftien jaar geleden verzette tegen de Poolse toetreding tot de NAVO omdat hij vreesde dat niemand bereid was te sterven voor Gdansk, lachte iedereen hem uit. Inmiddels blijkt dat Oost-Europa dezelfde conclusie heeft getrokken.
Ingelogde abonnees van EWmagazine kunnen reageren
Bij het plaatsen van een reactie geldt een aantal voorwaarden. Klik hier voor de voorwaarden.
Reacties die anoniem worden geplaatst of met een overduidelijke schuilnaam zullen door de moderator worden verwijderd, evenals reacties die niets met het onderwerp van het artikel te maken hebben. Dit geldt evenzeer voor racistische of antisemitische reacties. De moderator handelt in opdracht van de hoofdredacteur.