De Taliban rukken verder op in Afghanistan. De terreurgroep veroverde de afgelopen week vijf provinciale hoofdsteden. De Afghaanse president Ashraf Ghani zegt dat een burgeroorlog in zijn land onvermijdelijk is. Honderdduizenden Afghanen ontvluchten het land en zetten koers naar Europa. Nederland wil graag uitgeprocedeerde Afghanen naar het verscheurde land blijven terugsturen.
De opmars van de Taliban volgt op de terugtrekking van Amerikaanse soldaten. Eind augustus verlaten de laatste Amerikaanse militairen het land na twintig jaar oorlog. Sindsdien verliest het Afghaanse leger veel terrein aan de Taliban die een gewapende strijd voeren om de macht over te nemen.
Lage verwachtingen voor nieuwe vredesbesprekingen met Taliban
De aftocht van het Amerikaanse leger werd vorig jaar afgesproken na onderhandeling in Qatar tussen de Amerikanen, Afghanen en de Taliban. Volgens de Verenigde Staten schenden de Taliban dat akkoord. De Amerikaanse gezant voor Afghanistan, Zalmay Khalilzad, spreekt deze week in Qatar opnieuw met de Afghanen en de Taliban.
De verwachtingen voor dat gesprek zijn laag. De Afghaanse president Ghani denkt niet dat er nog iets uit de vredesonderhandelingen tussen beide partijen komt, al blijft hij openstaan voor het gesprek, zei zijn woordvoerder tegen internationale media.
Afghaanse president voorziet burgeroorlog
Ghani bereidt zich voor op een burgeroorlog, vergelijkbaar met de situatie in de jaren negentig. Toen werden de Afghaanse autoriteiten ook overrompeld door de Taliban, nadat de Sovjet-Unie zich terugtrok. De president wil nu ook burgers bewapenen, zodat zij zich ook kunnen weren tegen de jihadisten van de Taliban.
De Afghaanse bevolking voelt zich in de steek gelaten door het leger. Dat geeft snel op en is traag met het inzetten van een tegenaanval in de onlangs verloren provinciale hoofdsteden. Ook is de angst groot voor de Taliban die strenge sharia-regels invoeren in de gebieden waar zij de macht overnemen. Van de jihadisten mogen meisjes niet naar school, moeten vrouwen boerka’s dragen en mannen hun baard laten groeien.
Afghanen ontvluchten de strijd en vertrekken richting Europa
Dit jaar raakten volgens de Verenigde Naties al meer dan 300.000 Afghanen ontheemd. Sinds mei vluchten elke week zo’n 30.000 Afghanen de grens over. Velen van hen vertrekken via Iran naar Turkije, met als einddoel de Europese Unie.
Lees ook deze blog van Afshin Ellian: Zonder Westen zegevieren de jihadisten in Afghanistan
Verscheidene Europese landen sturen aan op een nieuwe Turkije-deal. In ruil voor financiële steun zou Turkije dan de Afghanen moeten opvangen, zoals het na de oorlog in Syrië ook met Syrische vluchtelingen deed. In Turkije wordt dat idee bekritiseerd, het wil niet weer als opvangkamp voor Europa dienen.
Kamer wil haast met terughalen tolken
Het naar Nederland halen van Afghanen die voor Nederlandse troepen getolkt hebben, verloopt intussen uiterst traag. Begin juni spoorde de Tweede Kamer het kabinet nog maar eens aan om hiermee haast te maken. Maar daarvan komt nog weinig terecht, blijkt uit een reportage van Nieuwsuur maandag 9 augustus.
In de reportage komt een tolk aan het woord die vreest voor zijn leven. De Taliban hebben vrijwel alle uitvalswegen bezet, alleen de internationale luchthaven in Kabul is nog in handen van de Afghaanse regering. Wordt die luchthaven overgenomen, dan kan hij niet meer ontsnappen en valt hij onherroepelijk in de handen van de Taliban. Hij is er zeker van dat hij, zijn vrouw en twee kinderen dan worden vermoord. Zoals deze tolk zijn er tientallen, blijkt uit de reportage.
Maar CDA-minister van Defensie Ank Bijleveld blijft afhoudend. Volgens haar moet er eerst goed gekeken worden wie werkelijk voor Nederlandse strijdkrachten heeft gewerkt en wie niet. Zij is bang dat Afghanen die misbruik willen maken van de regeling naar Nederland komen. Daar kunnen volgens haar ook oorlogsmisdadigers tussen zitten.