China raakt ook Nederlandse parlement met felle tegensancties

Nadat de Europese Unie maandag 22 maart sancties had afgekondigd wegens mensenrechtenschendingen, sloeg China hard terug met tegensancties. Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) belandde op een zwarte lijst. Waarover gaat de diplomatieke rel? Vier vragen en antwoorden.

1. Waartoe dienen de EU-sancties tegen China?

Maandag legde de Europese Unie (EU) sancties op aan China wegens de behandeling van Oeigoeren in de provincie Xinjiang. China houdt deze moslimminderheid vast in speciale kampen waar sprake zou zijn van marteling, dwangarbeid en seksueel misbruik. Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Canada legden tegelijkertijd ook sancties op.

De sancties zijn gericht tegen vier Chinese overheidsfunctionarissen uit Xinjiang. Hun financiële tegoeden worden bevroren en ze mogen de Europese Unie niet meer in. Het is voor het eerst sinds 1989 dat de EU sancties afkondigt tegen China wegens schending van de mensenrechten. De laatste keer ging het om een wapenembargo na het bloedig neerslaan van protesten op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking.

2.Hoe reageert China op de sancties?

China sloeg direct hard terug en plaatste onder meer leden van het Europees Parlement, nationale parlementsleden, onderzoekers en een Duitse denktank op een zwarte lijst. In totaal gaat het om tien Europese individuen en vier organisaties. De Chinese sancties gaan ver. Naast medewerkers van de getroffen organisaties mogen ook familieleden van de individuen op de zwarte lijst niet meer naar China reizen.

China heeft altijd ontkend dat er sprake is van mensenrechtenschendingen in het land. De kampen waar de Oeigoeren vastzitten, zouden geen strafkampen zijn, maar ‘heropvoedingskampen’. Wie dit in twijfel trekt en zich hiertegen uitspreekt, maakt dus kans op een zwarte lijst te belanden. Volgens China hebben deze mensen ‘de soevereiniteit en belangen van China ernstig geschaad en leugens en desinformatie verspreid’. Onder hen is het Nederlandse Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma van D66.

3. Wat heeft China tegen Sjoerd Sjoerdsma?

Dat heeft alles te maken met de kritische houding van Sjoerdsma tegenover China. In februari nam een ruime meerderheid van de Tweede Kamer een motie van de buitenlandwoordvoerder van D66 aan waarin staat dat China zich schuldig maakt aan genocide op de Oeigoerse minderheid.

Daarnaast deed Sjoerdsma vorige maand een oproep om de Olympische Winterspelen in 2022 niet in China te houden. Volgens Sjoerdsma moet de Nederlandse regering aan het Internationaal Olympisch Comité vragen de spelen te verplaatsen zolang China zijn behandeling van de Oeigoeren niet aanpast. Voor China zijn de Spelen een groot prestigeproject.

Sjoerdsma laat het er niet bij zitten. In een tweet aan de Chinese ambassadeur in Nederland wil Sjoerdsma bewijs zien voor de aantijgingen van leugens en desinformatie:

4. Wat betekent dit voor de diplomatieke betrekkingen met China?

Demissionair minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) heeft de Chinese ambassadeur in Nederland ontboden om het Nederlandse ongenoegen te uiten. Demissionair minister-president Mark Rutte (VVD) noemt de Chinese contrasancties ‘onacceptabel’.

In EU-verband ligt de zaak gevoelig. Afgelopen december maakte de Europese Unie met China afspraken over een investeringsakkoord tussen beide machtsblokken: Comprehensive Agreement on Investment (CAI). Maar dit akkoord ligt onder vuur. Het is de vraag of het Europees Parlement ermee instemt nu China de leden die hierover moeten stemmen sanctioneert.