Brexit-deadline 30 juni: Johnson moet zijn land definitief uit de EU leiden

De Britse premier Boris Johnson overleed bijna aan het coronavirus. In de Brexit-onderhandelingen met de Europese Unie is zijn onderhandelingspositie door de mondiale heroriëntatie op natiestaten door corona evenwel versterkt. Het lijkt uitgesloten dat het Verenigd Koninkrijk voor de deadline van 30 juni besluit de definitieve Brexit op 31 december uit te stellen. Dat is een zegen, schrijft Jelte Wiersma.

Het Verenigd Koninkrijk is sinds 1 februari geen EU-lid meer. Het heeft geen stemrecht meer, geen EU-commissaris, geen Europees Parlementsleden enzovoort. Maar effectief valt het land tot minimaal 31 december dit jaar onder alle EU-regels. Het zit in de interne markt, betaalt mee en het Europees Hof van Justitie in Luxemburg is het hoogste rechterlijke gezag. Uiterlijk dinsdag 30 juni moeten het Verenigd Koninkrijk en de EU-landen besluiten of ze deze situatie met een of twee jaar willen verlengen. Dat is in de scheidingsovereenkomst tussen beide zo afgesproken om eventueel meer tijd te kopen om tot een nieuwe (handels-)relatie te komen.

Premier Johnson heeft in de campagne voor de Britse parlementsverkiezingen in december 2019 gezegd dat hij dit niet zou doen. Nadat hij eerst in zijn eigen partij pro-EU-parlementsleden had kaltgestellt, won hij de verkiezingen met overmacht dankzij zijn slogan: Get Brexit done. Traditionele Labourstemmers die tijdens het referendum in 2016 voor Brexit hadden gestemd, liepen massaal naar hem over. Ze waren het beu dat een deel van de Conservatieven, een groot deel van Labour en de Liberaal Democraten en Schotse Nationale Partij de referendumuitslag probeerden te saboteren.

‘Canada’ en slavenstaat zijn onmogelijk

Johnson sloot meteen na zijn verkiezingszege een scheidingsakkoord met de EU en sinds 1 februari is aldus het Verenigd Koninkrijk geen EU-lid meer, maar nog wel onderhorig aan de EU. Hoe verder? Johnson wil graag een vrijhandelsakkoord met de EU zoals Canada dat ook heeft. Daarbij kunnen nagenoeg alle goederen en diensten zonder importtarieven van de Europese Unie naar Canada en vice versa. De Europese Unie wil dit niet, want het Verenigd Koninkrijk heeft twee keer zoveel inwoners als Canada en ligt om de hoek en niet duizenden kilometers ver weg.

De EU wil dat het Verenigd Koninkrijk alleen tariefvrij mag handelen met de EU als het zich onderwerpt aan EU-regels zoals die wat betreft arbeidsstandaarden en staatssteun. De EU-landen vrezen dat bijvoorbeeld de arbeidsstandaarden in het Verenigd Koninkrijk anders worden verlaagd, en Britse en Noord-Ierse bedrijven staatssteun krijgen en met die voordelen bedrijven uit EU-landen vals beconcurreren.

Vanuit beide posities zijn het begrijpelijke opstellingen als ook onoverbrugbaar. De EU wil dat het Verenigd Koninkrijk een ‘slavenstaat’ wordt, het Verenigd Koninkrijk wil toegang tot de EU-markt zonder voorwaarden waaraan EU-landen wél moeten voldoen.