De Russische president Vladimir Poetin sprak donderdag zijn Turkse ambtgenoot Recep Tayyip Erdogan. In Moskou probeerden de twee nader tot elkaar te komen over de strijd rond de Syrische stad Idlib. Daar sneuvelden vorige maand 33 Turkse militairen bij een aanval van het Syrische leger dat wordt gesteund door de Russen. Sindsdien liggen de twee landen op ramkoers.
Hoe is de situatie in Idlib?
Met dank aan militaire steun van Rusland kon het Syrische leger opstomen naar Idlib. De provinciestad in het noorden van Syrië is een van de laatste rebellenbolwerken in het land. Turkije steunt de rebellen die de Syrische president Bashar Al-Assad met Russische steun wil verdrijven.
De poging van Assad Idlib in te nemen, heeft volgens de Verenigde Naties gezorgd voor een van de grootste humanitaire crises in de al negen jaar durende burgeroorlog. De bombardementen van het Syrische leger maken veel burgerslachtoffers. Ook kunnen burgers niet vluchten omdat Turkije de grens met Syrië dicht houdt. Turkije huisvest al zo’n 3,6 miljoen Syriërs en wil er niet meer bij.
Twee weken geleden kostte een aanval van het Syrische leger 33 Turkse militairen het leven. Sindsdien voert president Erdogan de druk op de internationale gemeenschap op om steun te krijgen voor zijn Syrië-beleid. Hij zette de Turkse grens open zodat vluchtelingen naar Europa kunnen reizen.
Lees ook het commentaar van Robbert de Witt: Europa moet Erdogan niet belonen, maar Grieken bijstaan
Wat willen Poetin en Erdogan bereiken?
Voor Erdogan naar Moskou vloog zei hij te verwachten dat hij snel een staakt-het-vuren bereikt met Poetin. Om een einde te maken aan het geweld in Syrië is de Russische president cruciaal. Zonder steun van Rusland kan Assad weinig uitrichten.
Erdogan wil voorkomen dat het Russische en het Turkse leger met elkaar in gevecht raken. Turkije verbeterde de afgelopen jaren de relatie met Rusland door een geavanceerd luchtafweersysteem van Rusland te kopen en niet van Amerika.
Naast een staakt-het-vuren wil Erdogan ook dat het Sotsji-akkoord (2018) wordt nageleefd. Daarin spraken Erdogan en Poetin een gedemilitariseerde zone rond Idlib af. Erdogan wil dat Rusland en Syrië zich aan die afspraak houden.
Wat is Poetins belang in Syrië?
Of Poetin openstaat voor Erdogans verzoek is de vraag. Voor Poetin is de Russische bemoeienis in Syrië een prestigeproject. Hij wil laten zien dat Rusland en niet de Verenigde Staten de toekomst van Syrië bepaalt. Rusland steunt president Assad sinds de burgeroorlog in 2011 uitbrak.
Ook heeft Rusland meerdere militaire bases in Syrië. Sommige werden eerder gebruikt door Amerikaanse troepen. Rusland wil met zijn militaire aanwezigheid het gat vullen dat de Amerikanen vorig jaar achterlieten. Vlak voor de besprekingen met Erdogan heeft Poetin zijn troepen in Syrië extra versterkt. In zes dagen zijn vijf oorlogsschepen naar het land gestuurd.
Heeft Erdogan succes met zijn strategie?
Door duizenden migranten naar de Griekse grens te transporteren, hoopt Erdogan meer geld te krijgen van de Europese Unie. Turkije krijgt jaarlijks al 1,5 miljard euro van Brussel voor de opvang van Syriërs in Turkije. Voorlopig is geen extra geld toegezegd.
Wel trekt Brussel de portemonnee om Griekenland te steunen. Er is 700 miljoen euro vrijgemaakt voor noodopvang. De voorzitter van de Europese Raad Charles Michel bracht eerder deze week samen met de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen een bezoek aan het grensgebied.
Wel krijgt Erdogan steun voor zijn militaire plannen in Syrië. Duitsland en Nederland steunen zijn idee voor een no-fly zone boven Idlib. Afgelopen week pleitte minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok voor zo’n zone waarin geen gevechtsvliegtuigen en helikopters zouden mogen opereren. Volgens Blok komt zo een einde aan de vele burgerslachtoffers.