Wat zijn de plannen van Kurz’ groen-rechtse regeringsexperiment?

Oostenrijk begint het nieuwe jaar met een politiek experiment, waarnaar ook Duitsland en Nederland nieuwsgierig zullen kijken. De christen-democraat Sebastian Kurz vormt samen met de Oostenrijkse partij Die Grünen een nieuwe regering. Uitgangspunten van de nieuwe regering zijn het beschermen van de eigen grenzen en het klimaat. Kurz’ ÖVP en Die Grünen kwamen als winnaar uit de stembus bij de parlementsverkiezingen van vorig jaar september.

Hoe verliepen de verkiezingen?

De Oostenrijkse politiek werd het afgelopen jaar geteisterd door schandalen. De coalitiepartner van Kurz, de rechts-populistische FPÖ, raakte verwikkeld in het Ibiza-schandaal. In een uitgelekt filmpje dat was gemaakt op het Spaanse eiland liet de toenmalige FPÖ-voorzitter zich ontvallen open te staan voor corruptie. Kurz zegde daarop het vertrouwen in de FPÖ op, waardoor zijn eerste kabinet viel.

Tijdens de verkiezingscampagne raakte Kurz’ ÖVP ook in schandalen verstrikt. Een partijmedewerker vernietigde harde schijven vlak na de val van de regering. Ook werd de partij van Kurz ervan beschuldigd het campagnebudget te overschrijden dat bij wet is vastgelegd.

Ondanks de schandalen boekte de ÖVP een winst van negen zetels ten opzichte van de vorige verkiezingen. De andere grote winnaar waren Die Grünen. De partij won 26 zetels nadat zij bij de vorige verkiezingen uit het parlement was verdwenen.

Wat zijn de plannen van de regering?

Na twee maanden van onderhandelen maakten de partijen op nieuwjaarsdag hun plannen bekend. Bij de presentatie van het regeerakkoord zei beoogd bondskanselier Sebastian Kurz dat het beste van beide partijen is verenigd in het akkoord.

De partijen lijken daarmee een soort uitruil van onderwerpen te hebben gedaan, wat doet denken aan het kabinet-Rutte II. Op de presentatie zei Kurz dat het mogelijk is zowel het klimaat als de grenzen te beschermen.

Zo komt er op verzoek van de ÖVP een verbod voor mensen onder de 14 jaar op het dragen van een hoofddoek op school. Ook wil de nieuwe regering dat het wordt toegestaan om asielzoekers vast te houden die gelden als een gevaar voor de veiligheid. Volgens Kurz wordt er met die regels opgetreden tegen de politieke islam en illegale immigratie.

Naast die pijlers wordt een groener Oostenrijk ook een van de doelen van het kabinet. Zo wordt het Oostenrijkse belastingstelsel ‘vergroend’ en komt er een ‘superministerie’ dat over de thema’s milieu, verkeer, infrastructuur, energie, technologie en innovatie beleid gaat maken. Werner Kogler, de fractievoorzitter van Die Grünen, wordt genoemd als kandidaat-minister voor dat ministerie.

Kan de Oostenrijkse regering een voorbeeld zijn voor andere landen?

Commentatoren van de Duitse politiek speculeren nadrukkelijk of het groen-rechtse kabinet in Oostenrijk ook in eigen land kan worden overgenomen. Bij recente lokale verkiezingen leden zowel de christen-democratische CDU als de sociaal-democratische SPD gevoelige nederlagen. Die verliezen gingen vaak ten koste van de Duitse groene partij en de rechtse partij Alternative für Deutschland.

In Duitsland wordt de christen-democratische CDU vaak gezien als mogelijke regeringspartner van de Duitse groenen. In de Duitse deelstaat Hessen vormen de twee partijen al sinds 2014 een coalitie, twee jaar later volgde eenzelfde lokale regering in de deelstaat Baden-Württemberg.

Ook in Nederland wordt met interesse naar de Oostenrijkse regeringscoalitie gekeken, blijkt uit reacties op Twitter. Thierry Baudets Forum voor Democratie werd bij de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen de grootste partij van Nederland. In de Eerste Kamer, die op basis van de Provinciale Staten wordt gekozen, verdubbelde GroenLinks het aantal zetels naar acht. Op Twitter noemt europarlementariër Derk Jan Eppink van Forum voor Democratie, de Oostenrijkse groenen ‘mentaal wat verder’ dan GroenLinks in Nederland.

Wie is Sebastian Kurz?

De ÖVP van Sebastian Kurz werd bij de verkiezingen de grootste partij. Hij zal ook de Oostenrijkse bondskanselier worden. Kurz maakte een stormachtige politieke carrière. Als 27-jarige werd hij minister van Buitenlandse Zaken. Kurz verwierf bekendheid door zijn felle kritiek op het open immigratiebeleid in Oostenrijk. Als minister van Buitenlandse Zaken sloot hij tijdens de migratiecrisis in 2016 de grenzen van het land.

Een jaar later werd Kurz bondskanselier nadat hij een coalitieakkoord sloot met de FPÖ. Ondanks het Ibiza-schandaal bij zijn coalitiepartner won Kurz opnieuw bij de afgelopen verkiezingen. Nu begint hij aan een nieuw politiek experiment.