Turkije-deal wordt overlopen

31 januari 2020Leestijd: 3 minuten
Vluchtelingenkamp Moria op Lesbos. Foto: AFP.

De Europese vluchtelingendeal met Turkije staat zwaar onder druk. De rem op het aantal migranten lijkt steeds minder te werken. Vorig jaar werden 72.630 migranten vanuit Turkije naar Griekenland en Italië gesmokkeld. Een toename van 49 procent ten opzichte van 2018.

De Turkse kustwacht onderschepte 56.778 illegale migranten. Tegelijkertijd nam Turkije nauwelijks vluchtelingen terug uit Griekenland. Deze cijfers staan in het Situatie Rapport 192 van de Europese Commissie.

In 2016 sloten Europese landen een overeenkomst met Turkije om een eind te maken aan de instroom van vluchtelingen en gelukzoekers. Turkije zou met Europees geld de opvang verzorgen en een einde maken aan de mensensmokkel over zee. Ook zouden illegalen vanuit Griekenland weer terug worden gehaald naar Turkije.

Slechts 177 personen vorig jaar terug van Griekenland naar Turkije

Lees ook dit spraakmakende artikel: Turkije-deal had geen effect op komst immigranten

Dat laatste gebeurt nauwelijks: slechts 177 personen gingen vorig jaar op grond van de EU-deal vanuit Griekenland terug naar Turkije. Daarnaast is er nog een bilaterale overeenkomst tussen Turkije en Griekenland, op grond waarvan de Turken vorig jaar slechts 601 migranten terugnamen.

Sinds de EU-Turkije deal van kracht werd (maart 2016), is ‘het aantal migranten dat door Turkije werd teruggenomen nog nooit zo laag geweest’, aldus het Situatie Rapport.

De levensomstandigheden in de kampen op de Griekse eilanden Lesbos, Chios, Samos en Leros zijn beroerd. Daar kwamen vorig jaar 57.401 extra migranten aan – vooral Afghanen, maar ook een sterk groeiende groep Bangladeshi – terwijl de kampen al overvol zitten. De Griekse autoriteiten brachten daarom 35.317 migranten over van de eilanden naar het vasteland.

Volgens een diplomatieke bron verdwijnen veel migranten vervolgens in de illegaliteit. Aangezien Griekenland tot de Schengenzone behoort, kunnen illegalen vrij gemakkelijk doorreizen naar West-Europa. Sommige landen hebben daarom opnieuw paspoortcontrole ingevoerd aan de grens, maar Duitsland en Nederland hebben dit niet gedaan. De route over land via de Balkan en Hongarije naar Duitsland is moeilijk, want vooral Hongarije bewaakt zijn grenzen. Vandaar dat de migranten of hun smokkelaars vliegtickets boeken.

‘Op sommige vakantievluchten van Griekenland naar Duitsland en Nederland is slechts drie kwart van de passagiers een terugkerende toerist. Een kwart van de mensen aan boord zijn migranten,’ aldus de bron.

EU-commissaris veegt VVD-plan van tafel

Europees Commissaris Ylva Johansson (55) zei gisteren in een gesprek met leden van de Tweede Kamer dat ‘de situatie op de Griekse eilanden onleefbaar is’. De Zweedse sociaal-democrate sprak van ‘een schande dat zo’n situatie zich voordoet in Europa’.  Ze deed een klemmend beroep op Nederland en andere Europese lidstaten om hulp te bieden.

Meer over het bezoek van Johansson aan Den Haag Europese Commissie: migratiebeleid EU gaat totaal op de schop

Het verplicht overnemen van migranten volgens een Europese verdeelsleutel is de afgelopen jaren echter onmogelijk gebleken. Met name Hongarije en Polen verzetten zich tegen de Europese quota.

Johansson zoekt het nu meer in een half vrijwillig ‘solidariteitsmechanisme’, waarbij de lidstaten op diverse manieren zouden kunnen meehelpen aan een oplossing: een quotum vluchtelingen; een financiële bijdrage of het leveren van medici; asieljuristen of grensbewakers.

Het idee van regeringspartij VVD om de asielzoekers alleen buiten Europa in procedure te nemen, zodat ze hier niet jarenlang de rechtsgang hoeven af te wachten, werd door Johansson afgeschoten. De VVD dacht aan asielcentra in bij voorbeeld Noord-Afrikaanse landen. Alleen wie echt politiek vluchteling is, zou dan mogen doorreizen naar Europa. Johansson maakte duidelijk dat dergelijke asielcentra zouden leiden tot ‘een nog veel grotere massa asielaanvragen’. Zij noemde het plan ‘niet realistisch’.