Johnson versus Corbyn: spanning stijgt in Verenigd Koninkrijk

Na wekenlang campagne voeren, gaat het Verenigd Koninkrijk donderdag naar de stembus. De door premier Boris Johnson geleide Conservatieven hopen op een meerderheid in het Lagerhuis om eindelijk uit de EU te vertrekken. Labourleider Jeremy Corbyn, die onduidelijk is over zijn Brexit-standpunt, wil dat juist dwarsbomen door alle aandacht te vestigen op gezondheidszorg. Wie van de twee omstreden politici komt als winnaar uit de bus?

Johnson heeft maar één doel: Let’s get Brexit done

Wie de debatten heeft gezien en Johnson op sociale media heeft gevolgd, kan het bijna niet zijn ontgaan. De premier wil het vertrek uit de Europese Unie (EU), waarvoor een meerderheid van de Britse bevolking in juni stemde, eindelijk afronden. ‘Let’s get Brexit done‘, luidt dan ook de campagneslogan van de Conservatieve Partij.

In oktober onderhandelde Johnson een akkoord uit met de regeringsleiders van de andere 27 EU-lidstaten, die hij bij winst van de verkiezingen door het parlement wil krijgen. Als dat lukt, moet het Verenigd Koninkrijk uiterlijk op 31 januari vertrekken. Dat het hem menens is, bleek eind november uit zijn antwoord op de vraag of hij liever premier wil zijn of de Brexit wil voltooien: ‘Ik haal ons liever uit de EU. Dat kan ik u zeggen.’

Brexit is niet het enige onderwerp op de agenda van Johnson en de Conservatieven. Zo heeft de premier beloofd ‘recordbedragen’ te investeren in het nationale gezondheidszorgstelsel NHS, wil hij strengere straffen en 20.000 extra politieagenten, en een immigratiemodel naar Australisch voorbeeld. Toch is het voor alle kiezers duidelijk dat er voor Johnson maar één speerpunt is: Brexit, zoals nogmaals wordt benadrukt in onderstaand campagnefilmpje, gebaseerd op de kerstklassieker Love Actually.

Corbyn praat liever over zorgsysteem en miljardairsbelasting

Jeremy Corbyn, leider van oppositiepartij Labour, heeft het juist liever zo min mogelijk over Brexit. De reden: hij heeft er geen duidelijk standpunt over, wat door premier Johnson ook voortdurend werd benadrukt in debatten. Hoewel de socialist van oudsher zeer kritisch is over de Europese Unie, houdt hij zich de laatste jaren op de vlakte. Labour wil bij winst binnen zes maanden voor een nieuwe Brexit-deal zorgen, die in een tweede referendum aan het Britse volk moet worden voorgelegd. Als het zover komt, zal Corbyn daarbij neutraal blijven, zegt hij zelf.

Het vertrek uit de EU lijkt voor Corbyn bijzaak: liever praat de Labourleider over nutsvoorzieningen, waar de overheid volgens hem veel meer geld moet investeren dan de Conservatieven de afgelopen negen jaar (onder respectievelijk de premiers David Cameron, Theresa May en Johnson) hebben gedaan. Vooral het genationaliseerde zorgstelsel, de NHS, heeft volgens Corbyn een miljardeninvestering aan belastinggeld nodig, net als de kinderopvang. Hij wil het hoger onderwijs zelfs ‘gratis’ maken en de spoor- en busbedrijven nationaliseren.

Naar schatting kosten de maatregelen een slordige 100 miljard euro. Dat geld wil Corbyn naar eigen zeggen niet weghalen bij ‘gewone’ Britten, maar bij de rijkste 5 procent van de bevolking. Niet voor niets zei hij bij de lancering van zijn verkiezingsprogramma, drie weken geleden, dat Labour de strijd aangaat met ‘bankiers, miljardairs en de gevestigde orde’.

Aan wie blijven schandalen kleven?

Beide partijleiders zijn in de afgelopen weken onder vuur komen te liggen in de publieke opinie. Het is de vraag hoezeer de schandalen aan Johnson en Corbyn blijven kleven als de Britse kiezers naar de stembus gaan.

Toen de premier maandag tijdens een interview met journalist Joe Pike van nieuwszender ITV NEWS werd geconfronteerd met een foto van een 4-jarige jongen die op de vloer lag in een ziekenhuis, omdat er geen bedden beschikbaar waren, wilde hij aanvankelijk niet kijken. Dat leidde tot veel woede op sociale media.

Liever praatte Johnson over de investeringen die hij in de NHS wil doen, die volgens hem niet mogelijk zijn als het Lagerhuis blijft steggelen over Brexit. Later keek hij alsnog naar de foto, die hij ‘heel naar’ noemde, en bood hij zijn excuses aan de ouders van de kinderen aan. Corbyn deelde de beelden op Twitter: ‘Twijfel niet: Boris Johnsons Conservatieven hebben deze crisis veroorzaakt door de NHS te beroven van de benodigde financiering.’

Corbyn ligt al veel langer onder vuur vanwege een groot antisemitismeschandaal in zijn partij. Zo doken vorig jaar foto’s op van de Labourleider die in 2014 aanwezig was bij een kranslegging voor Palestijnse terroristen, noemde hij in het verleden anti-Joodse terreurgroepen als Hamas en Hezbollah zijn ‘vrienden’ en verscheen hij op een protestmars waarin Israël werd gelijkgesteld aan de nazi’s. Ook liet hij meermaals na om op te treden tegen partijgenoten die zich antisemitisch en/of ‘antizionistisch’ uitlieten. Hoewel Corbyn herhaaldelijk zijn excuses heeft aangeboden en beloofde harder op te treden, blijft Jodenhaat in zijn partij voortwoekeren.

Twee weken geleden verscheen een onderzoeksrapport van de Jewish Labour Movement met verklaringen die (voormalige) Joodse Labour-leden onder ede aflegden over beledigingen, bedreigingen en stereotyperende opmerkingen die partijleden jegens hen uitten vanwege hun Joodse komaf. Het betreft zowel onlinegroepen als partijbijeenkomsten, waar onder meer de Holocaust werd ontkend of geridiculiseerd, complottheorieën over de wereldheerschappij zionisten de ronde deden en Joden als verraders en gierigaards werden afgeschilderd. Vorige week dinsdag bood Corbyn in gesprek met ITV News zijn excuses aan ‘voor alles wat er is gebeurd’.

De peilingen: Johnson hoopt op absolute meerderheid

In de peilingen heeft de Conservatieve Partij al enige tijd een flinke voorsprong op Labour, maar volgens de laatste peiling Opinium is die de afgelopen dagen wel geslonken. De partij van Johnson stond woensdagmiddag op 45 procent van de stemmen, Labour op 33 procent.

Het is dus nog allerminst zeker of de Tories afstevenen op de absolute meerderheid in het Lagerhuis waar ze op azen. Volgens peilingsbedrijf YouGov leek dat woensdagochtend nog wel het geval: toen stond de Conservatieve Partij op 339 van de 650 zetels in het Lagerhuis.

‘Dit kan niet spannender zijn, het kan zeer dicht bij elkaar zijn,’ zei Johnson woensdagochtend over de mogelijkheid dat zijn land een hung parliament krijgt, waardoor mogelijk meer vertraging rond Brexit ontstaat. ‘Ik zeg alleen tegen iedereen dat het risico reëel is dat we morgen weer naar een parlement zonder partij met absolute meerderheid gaan.’ Voor Labour lijkt de absolute meerderheid uitgesloten, maar een hung parliament zou voor Corbyn niet ongunstig zijn. Mocht Johnson er niet in slagen om een minderheidsregering te vormen, kan Corbyn dat proberen met de SNP (Scottish National Party) en de Liberal Democrats, die tegen Johnsons Brexit-akkoord zijn. Eén probleem: de Lib Dems hebben aangegeven niet in een regering te willen plaatsnemen die wordt geleid door Corbyn.

Er zijn in het Verenigd Koninkrijk 650 kiesdistricten (constituencies), waar elk één zetel in het Lagerhuis valt te winnen. Er zijn er 533 in Engeland, 59 in Schotland, 40 in Wales en 18 in Noord-Ierland. Bij de Britse parlementsverkiezingen geldt een meerderheidsstelsel: alleen de stemmen voor de grootste partij tellen, die voor de kleinere gaan verloren. In totaal zijn 3.322 potentiële Lagerhuisleden verkiesbaar. Om 08.00 uur Nederlandse tijd gaan de stembussen open voor 46 miljoen Britse kiesgerechtigden. Om 23.00 uur sluiten de stembussen, waarna de eerste exit polls spoedig volgen.