Amerika geeft Israël steun in de rug: ‘Nederzettingen niet illegaal’

De Verenigde Staten hebben maandag een grote koerswijziging bekendgemaakt in het Midden-Oostenbeleid: het Witte Huis beschouwt de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever niet langer als illegaal. Een welkome steun in de rug voor de Joodse staat, die van diverse kanten letterlijk en figuurlijk onder vuur ligt. Vier recente ontwikkelingen.

Regering-Trump ziet nederzettingen voortaan als legaal

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo maakte maandagavond bekend dat het Witte Huis de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever niet langer ziet als een schending van het internationaal recht. Sinds 1978 was Washington officieel van mening dat Joodse steden en dorpen in Judea en Samaria, de heuvelachtige regio in het midden van Israël, illegaal waren.

In een toespraak op maandagavond zei Pompeo dat de pogingen om vrede te bereiken tussen Israël en de Palestijnen niet zijn bevorderd door de Joodse nederzettingen als illegaal te betitelen. ‘Na het nauwkeurig bestuderen van alle kanten van het juridische debat, blijkt dat de vestiging van burgerlijke nederzettingen op de Westoever niet per definitie strijdig is met het internationaal recht,’ zei Pompeo tijdens een persconferentie op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Democratische presidentskandidaten als Joe Biden, Bernie Sanders, Elizabeth Warren en Pete Buttigieg hebben de stap veroordeeld omdat die ‘een obstakel voor vrede’ zou zijn, meldt de Israëlische krant The Times of Israel.

De Palestijnen zien de regio, die Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog (1967) veroverde op Jordanië en waar zo’n 600.000 Israëli’s wonen in ruim 200 dorpen en steden, als bezet gebied en als onderdeel van een eventuele Palestijnse staat. Daarvan zou Oost-Jeruzalem de hoofdstad moeten worden. Ook de meeste Europese en Arabische landen zijn die mening toegedaan.

Een woordvoerder van Mahmoud Abbas, leider van de Palestijnse Autoriteit op de Westelijke Jordaanoever, noemde de beslissing ‘volledig in strijd met het internationaal recht’. Rusland en Turkije lieten bij monde van hun ministers van Buitenlandse Zaken, respectievelijk Sergei Lavrov en Mevlut Cavusoglu, weten dat ze het oneens zijn met het Amerikaanse besluit. ‘Geen land staat boven het internationaal recht,’ twitterde Turkse minister.

De Europese Unie (EU) is dezelfde mening toegedaan. Hoge Buitenlandvertegenwoordiger Federica Mogherini noemde het Brusselse standpunt over ‘Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied duidelijk en onveranderd: alle nederzettingenactiviteit is illegaal volgens het internationaal recht en ondermijnt de levensvatbaarheid van de tweestatenoplossing en de vooruitzichten op een duurzame vrede’.

Vorige week benadrukte Brussel dat het de nederzettingen als illegaal beschouwt: het Hof van Justitie van de EU oordeelde dat op Israëlische producten uit de Westelijke Jordaanoever voortaan geen ‘Made in Israel‘ mag staan, omdat ‘de staat Israël in de Palestijnse Gebieden een bezettende macht is en geen soevereine entiteit’.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu is juist blij met de Amerikaanse beslissing. Hij noemt het een correctie van een ‘historisch verkeerde beslissing’, net als het besluit van Washington in maart om de Golanhoogten te erkennen als Israëlisch grondgebied:

In een reeks tweets schrijft de Israëlische premier dat hij heeft gebeld met Donald Trump, om de Amerikaanse president te laten weten dat de Westelijke Jordaanoever voor Israël geen ‘buitenlands land’ is. ‘Dit is al meer dan 3.000 jaar ons thuisland,’ zei Netanyahu. ‘De reden dat wij “Joden” worden genoemd, is omdat we hier vandaan komen, uit Judea.’ Ook zei hij dat het besluit de onderhandelingen niet bemoeilijkt, maar juist de ‘vrede bevordert, omdat het niet mogelijk is om echte vrede te bouwen op leugens’. Netanyahu’s politieke rivaal Benny Gantz liet in een tweet ook weten dat hij de beslissing van het Witte Huis toejuicht:

Raketten vanuit Syrië onderschept

De Amerikaanse steunbetuiging komt in een periode dat Israël vanuit diverse kanten letterlijk onder vuur ligt. Zo werden in de nacht van maandag op dinsdag vier raketten afgeschoten vanuit Syrië op het Noorden van Israël, schrijft het Israëlische leger IDF op Twitter.

‘We kunnen bevestigen dat ze alle vier werden onderschept in de lucht door Israëlische luchtverdedigingssystemen,’ doelend op de Iron Dome, Iron Beam en ander afweergeschut (zie kader). Diezelfde nacht meldden Syrische staatsmedia explosies nabij het vliegveld van de hoofdstad Damascus.

Van beide aanvallen is nog onduidelijk wie er precies achter zitten, maar de afgelopen jaren is Israël vaker vanuit Syrië beschoten. Volgens de IDF probeert de buitenlandse tak van de Iraanse Revolutionaire Garde, de Quds Brigade, vanuit het buurland aanvallen uit te voeren op de Joodse staat. Daarom voert het Israëlische leger geregeld preventieve- en vergeldingsaanvallen uit op militaire doelen in Syrië.

Vorige week werd Israël nog dagenlang bestookt met honderden raketten vanuit de Gazastrook door terreurgroep Islamitische Jihad, waarna donderdagochtend een wapenstilstand werd gesloten. In de nacht van vrijdag op zaterdag werd het staakt-het-vuren verbroken met een raketaanval op de stad Be’er Sheva, maar ook die aanval werd door het Iron Dome onderschept. Volgens Israël zit Hamas, de terreurorganisatie die in Gaza de scepter zwaait, achter die aanval.

VN-resoluties tegen Israël

Bij de Verenigde Naties (VN) blijft Israël een belangrijk doelwit van kritische resoluties. Zo heeft het ‘dekolonisatiecomité’ van de Algemene Vergadering van de VN vrijdag acht resoluties aangenomen tegen Israël. Zo krijgt het land een veeg uit de pan voor onder meer ‘onderdrukkende maatregelen’ tegen Syrische burgers in de Golanhoogten, nederzettingen in Palestijns gebied, het schenden van mensenrechten van Palestijnen en de behandeling van Palestijnse vluchtelingen. Andere landen kregen geen veroordeling; Israël staat aan kop op de ranglijst met meeste veroordelende resoluties in de VN (zie punt 4).

Naast Israël zelf stemden alleen de Verenigde Staten tegen alle acht moties. Opvallend is dat Nederland, net als onder meer Duitsland, vóór zeven van de acht resoluties stemde. En dat terwijl de Tweede Kamer in november 2017 instemde met een motie van Kees van der Staaij (SGP), gesteund door Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (Forum voor Democratie) die Nederland oproept ‘stelling te nemen tegen lidstaten in VN-organisaties die disproportioneel agenderen tegen Israël‘.

Hoe reageren Nederlandse politici?

Het nieuws rond Israël is zoals vaak een belangrijk punt van aandacht voor Nederlandse Tweede Kamerleden. Zo noemt Sjoerd Sjoerdsma (D66) – voormalig diplomaat bij de Nederlandse vertegenwoordiging bij de Palestijnse Autoriteit in Ramallah – het Amerikaanse besluit om de Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever niet langer illegaal te beschouwen ‘een historische misstap’:

Ook Sadet Karabulut (SP) is kritisch op het Israëlische nederzettingenbeleid. Zij sluit zich op Twitter aan bij een oproep om de import van producten uit Joodse gemeenschappen op de Westelijke Jordaanoever te verbieden in de EU. ‘Voor vrede voor Israëliers en Palestijnen, voor een einde aan de bezetting en annexatie’:

SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij is juist ontstemd over het instemmen met Israël-kritische resoluties bij de Verenigde Naties. ‘Nederland blijft stemmen voor anti-Israëlische resoluties bij de VN. Dit kan zo niet langer!,’ schrijft Van der Staaij op Twitter. ‘Ik zal verzoek indienen om het al toegezegde debat hierover zo snel mogelijk te plannen. Ik sta vóór een rechtvaardige behandeling van Israël!’:

Ook ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind is verontwaardigd over het Nederlandse stemgedrag bij de VN, waarover hij Kamervragen heeft gesteld. Hij licht een motie uit waarin, zoals de Israëlische krant The Jerusalem Post zondag meldde, de Tempelberg in Jeruzalem uitsluitend bij de Arabische naam Haram al-Sharif wordt genoemd, en niet bij de Joodse naam Har ha-Bayit. Volgens Voordewind is sprake van ‘totale geschiedvervalsing’ omdat door alleen de Arabische naam te gebruiken de suggestie wordt gewekt dat de Tempelberg niet met het Joodse volk is verbonden:

Een week eerder liet Voordewind zich ook al kritisch uit over het besluit om producten uit Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever apart te etiketteren. Het ChristenUnie-Kamerlid verzoekt het ministerie van Buitenlandse Zaken om ‘pas over te gaan tot etikettering als dit wordt toegepast op alle betwiste gebieden of anders niet’. Raymond de Roon heeft een ander voorstel: ‘Geen etiketteringseis voor Judea/Samaria,’ schrijft de PVV’er op Twitter. ‘Vermelding Israël op etiket is voldoende. Weg met die EU onzin en anti-Israëlhetze.’

Een dag eerder had De Roon ook al opgeroepen tot de ontmanteling van de VN-Mensenrechtenraad, omdat die vaker resoluties aanneemt tegen Israël dan tegen elk ander land: