Timmermans’ tegen Polen woekert onverminderd door

13 juni 2018Leestijd: 3 minuten
Timmermans in het Europees Parlement - Foto: AFP

Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans moet opnieuw naar Warschau wegens het aanhoudende conflict dat hij met Polen heeft over de rechtsstaat aldaar. Van de 72 rechters van het Poolse Hooggerechtshof dreigen er 27 over drie weken gedwongen met pensioen te moeten.

Timmermans is hierover ‘erg bezorgd’ en gaat maandag naar de Poolse hoofdstad om de regering toe te spreken over het functioneren van de rechtsstaat.

Unicum: Timmermans riep artikel 7-procedure in

Volgens Timmermans loopt de rechtsstaat in EU-lidstaat Polen ernstig gevaar. In december zette hij het zwaarste geschut in dat de Europese Commissie tot haar beschikking heeft: de artikel 7-procedure. Daarmee loopt Polen in theorie het risico zijn stemrecht in de Europese Unie te verliezen, een unicum. Maar de procedure lijkt bij voorbaat al kansloos, omdat de regering van de Hongaarse premier Viktor Orbán – een bondgenoot van Polen – heeft aangegeven een dergelijke uitkomst te blokkeren met een veto.

In het Europees Parlement zei Timmermans woensdag dat de nationalistische regering in Polen de afgelopen maanden enkele concessies heeft gedaan, maar dat belangrijke problemen nog altijd onopgelost blijven.

Ook andere onderdelen van het rechtssysteem dreigen volgens Timmermans onder politieke controle te komen. Polen mag de rechtspraak hervormen, zolang de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht maar niet in het geding komt, aldus Timmermans. ‘Ik hoop dat we een oplossing vinden. Het moet leiden tot concrete resultaten en herstel van de rechtsstaat.’ Hij vreest onherstelbare schade.

Timmermans wil formele hoorzitting voor verdediging Polen

Het is aan de lidstaten om te bepalen hoe het verder moet. De EU-ministers voor Europese Zaken bespreken de kwestie op 26 juni. Timmermans heeft gevraagd een formele hoorzitting te organiseren waar Polen zich kan verdedigen. Volgens ingewijden is de kans groot dat die volgende stap in de procedure doorgaat.

Timmermans is al 2,5 jaar bezig Polen te ‘helpen’ aan de Europese standaarden te voldoen, maar vanwege het belang van de scheiding der machten weigert hij ‘koehandel’. Premier Mark Rutte zei woensdag in Straatsburg vierkant achter zijn landgenoot te staan. Hij weersprak het Poolse standpunt dat het een puur nationale kwestie is en benadrukte dat Europa alleen werkt bij een goed functionerende rechtsstaat in alle lidstaten.

De Europese Commissie wil dat Polen eind juni met een oplossing komt. Zo niet, dan ‘zullen de ministers een volgende stap moeten nemen’, dreigde Timmermans vorige maand. Hij sprak toen van een ‘make or break-moment’ en hoopte dat Polen ‘genoeg progressie maakt om de artikel 7-procedure te kunnen intrekken’.

Nieuw voorstel in Europese langetermijnbegroting

In de nieuwe langetermijnbegroting van de EU is een voorstel opgenomen dat  Polen, en ook bondgenoot Hongarije, flink tegen de haren instrijkt. Het idee is om de verstrekking van EU-subsidie te koppelen aan een goed functioneren van de rechtsstaat. Hoewel Polen daarin niet met name wordt genoemd, is het duidelijk dat vooral Polen en Hongarije zich aangesproken moeten voelen.

De Poolse regeringspartij PiS heeft wat concessies gedaan om aan de eisen van de Commissie tegemoet te komen. Zo wordt onder meer de bevoegdheid van het Hooggerechtshof om vonnissen in gesloten zaken te herroepen beperkt.  Vermoedelijk zijn die concessies alleen gedaan wegens dreiging vanuit Brussel om de geldkraan dicht te draaien. En het is niet genoeg.

Artikel 7-procedure gaat niet zonder slag of stoot

De artikel 7-procedure lijkt overigens op voorhand kansloos. Lidstaten moeten unaniem instemmen met het inroepen van artikel 7. Maar Hongarije houdt Polen in dit geval de hand boven het hoofd. De Hongaarse regering onder leiding van premier Viktor Órban gaf al aan een veto uit te spreken tegen een dergelijke procedure tegen Polen. Zo kan het Hongaarse parlement de missie van Timmermans torpederen. Polen zal vermoedelijk hetzelfde doen bij een stemming over Hongarije, dat ook een artikel 7-procedure boven het hoofd hangt.

Eerder presenteerden Polen en Hongarije met de andere zogeheten Visegrad-landen, Tsjechië en Slowakije, een gezamenlijke verklaring waarin ze Brussel opriepen zich niet te veel met hun interne aangelegenheden te bemoeien.

Zij doelen daarbij niet alleen op de aanpassingen van de rechtspraak in Polen, maar ook op de door Brussel opgelegde plicht om migranten op te nemen. ‘EU-instituties moeten alle lidstaten gelijk behandelen en handelen binnen de grenzen van hun competentie. Het recht van lidstaten om nationale hervormingen door te voeren, moet worden gerespecteerd,’ aldus de verklaring van de Visegrad-landen.