EU-ministers willen snel hoorzitting in artikel 7-procedure tegen Polen

14 juni 2018Leestijd: 3 minuten
Frans Timmermans. Foto: AFP

Europese ministers van Buitenlandse Zaken staan erop: er moet een disciplinaire hoorzitting komen in het licht van de artikel 7-procedure die vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans eerder tegen Polen begon. De hoorzitting wordt deze maand nog gehouden.

Bronnen binnen de Europese Unie (EU) melden aan Politico dat het besluit laat zien dat de Europese Commissie niet gelooft dat de Poolse regering genoeg heeft gedaan om de rechtsstaat in het land te handhaven.

Timmermans bezorgd over geforceerd pensioen rechters

De eerste formele hoorzitting wordt al op 26 juni gehouden, liet een woordvoerder van Bulgarije – momenteel voorzitter van de Raad van de Europese Unie – donderdag weten. Volgens haar hebben ‘de meeste lidstaten’ zich inmiddels achter een disciplinaire zitting geschaard. Timmermans sprak woensdag opnieuw zijn zorgen uit over Polen: volgens hem loopt de rechtsstaat in de EU-lidstaat ernstig gevaar. In december zette hij het zwaarste geschut in dat de Europese Commissie tot haar beschikking heeft: de artikel 7-procedure. Hij reist maandag opnieuw af naar de Poolse hoofdstad Warschau wegens het aanhoudende conflict dat hij met Polen heeft. Van de 72 rechters van het Poolse Hooggerechtshof dreigen er 27 over drie weken gedwongen met pensioen te moeten. Timmermans is hierover ‘erg bezorgd’.

Daarmee loopt Polen in theorie het risico zijn stemrecht in de Europese Unie te verliezen, een unicum. Maar de procedure lijkt bij voorbaat al kansloos, omdat de regering van de Hongaarse premier Viktor Orbán – een bondgenoot van Polen – heeft aangegeven een dergelijke uitkomst te blokkeren met een veto.

In het Europees Parlement zei Timmermans woensdag dat de nationalistische regering in Polen de afgelopen maanden enkele concessies heeft gedaan, maar dat belangrijke problemen nog altijd onopgelost blijven.

Ook andere onderdelen van het rechtssysteem dreigen volgens Timmermans onder politieke controle te komen. Polen mag de rechtspraak hervormen, zolang de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht maar niet in het geding komt, aldus Timmermans. ‘Ik hoop dat we een oplossing vinden. Het moet leiden tot concrete resultaten en herstel van de rechtsstaat.’ Hij vreest onherstelbare schade.

Ministers dreigden met volgende stap

Timmermans is al 2,5 jaar bezig Polen te ‘helpen’ aan de Europese standaarden te voldoen, maar vanwege het belang van de scheiding der machten weigert hij ‘koehandel’. Premier Mark Rutte zei woensdag in Straatsburg vierkant achter zijn landgenoot te staan. Hij weersprak het Poolse standpunt dat het een puur nationale kwestie is en benadrukte dat Europa alleen werkt bij een goed functionerende rechtsstaat in alle lidstaten.

De Europese Commissie wil dat Polen eind juni met een oplossing komt. Zo niet, dan ‘zullen de ministers een volgende stap moeten nemen’, dreigde Timmermans vorige maand. Hij sprak toen van een ‘make or break-moment’ en hoopte dat Polen ‘genoeg progressie maakt om de artikel 7-procedure te kunnen intrekken’.

Nieuw voorstel in Europese langetermijnbegroting

In de nieuwe langetermijnbegroting van de EU is een voorstel opgenomen dat  Polen, en ook bondgenoot Hongarije, flink tegen de haren instrijkt. Het idee is om de verstrekking van EU-subsidie te koppelen aan een goed functioneren van de rechtsstaat. Hoewel Polen daarin niet met name wordt genoemd, is het duidelijk dat vooral Polen en Hongarije zich aangesproken moeten voelen.

De Poolse regeringspartij PiS heeft wat concessies gedaan om aan de eisen van de Commissie tegemoet te komen. Zo wordt onder meer de bevoegdheid van het Hooggerechtshof om vonnissen in gesloten zaken te herroepen beperkt.  Vermoedelijk komen die concessies voort uit het dreigement van Brussel om de subsidiestroom naar het land te stoppen.