De Europese Commissie is niet eensgezind over wat er moet worden gedaan met Polen. Terwijl voorzitter Jean-Claude Juncker dinsdag nog zei de geldkraan naar Polen niet te willen dichtdraaien, komt eurocommissaris Günther Oettinger nu juist wel met dat dreigement.
De Europese Unie (EU) en Polen liggen al geruime tijd met elkaar overhoop vanwege ondemocratische tendensen in het Oost-Europese land. De Poolse regering onder leiding van de conservatief-rechtse partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) ligt onder vuur, vooral van vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans, omdat ze de rechterlijke macht onder politieke controle probeert te brengen. Daarmee zou ze de trias politica (scheiding der machten, de basis van een moderne rechtsstaat) niet respecteren.
Oettinger suggereert geld als ‘beloning’ voor handhaven rechtsstaat
Met de hervormingen zou het parlement onder meer zeggenschap krijgen over de samenstelling van het Hooggerechtshof. De Europese Commissie kondigde in juli afgelopen jaar aan juridische stappen tegen Polen te gaan ondernemen en dreigde diverse keren te stoppen met EU-fondsen voor het land. Maar als het aan Juncker ligt, gaat dat toch niet gebeuren. ‘Ik ben niet in de stemming voor wilde dreigementen,’ zei Juncker dinsdag.
Volgens Elsevier Weekblad
Jelte Wiersma: ‘EU is vaak soepel. Waarom niet met Polen?’
Daarnaast liet de Europese Commissie vorige maand vanwege de juridische hervormingen in Polen artikel 7 uit het Verdrag van Lissabon in werking treden. Met die procedure zou eventueel het stemrecht van Polen binnen de EU kunnen worden ontnomen. Dit is een unicum.
Oettinger, die gaat over de begroting van de EU, zegt dat Polen zich aan de regels heeft te houden. Anders loopt het land het risico om subsidie kwijt te raken. Hij doet zijn uitspraak nadat de kersverse premier van Polen, Mateusz Morawiecki, in Brussel was aangekomen voor een charmeoffensief. Hij drong aan op een blijvend goede samenwerking tussen de EU en Polen, maar gaf geen blijk van eventuele plannen om de juridische hervormingen terug te draaien. ‘Ik geloof dat dialoog leidt tot de-escalatie,’ zei Morawiecki in Brussel.
Naderhand zei Oettinger tijdens een persconferentie: ‘De rechtsstaat en rechterlijke onafhankelijkheid zijn condities voor het recht op Europees geld. Het herstel van de rechtsstaat zou ook kunnen worden gezien als een manier om meer geld te krijgen.’
Tusk waarschuwt voor Polexit
De voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk waarschuwde woensdag dat het goed mogelijk is dat Polen de EU verlaat als Brussel de geldkraan dichtdraait. De eurosceptische PiS zou volgens hem een geheime agenda hebben om het land uit de EU te halen. Tusk denkt dat de Poolse regering bereid is om uit de EU te stappen zodra het geen netto-ontvanger meer is van EU-subsidies.
De subsidies voor Polen lopen nog door tot 2021. Daarna kan het land aanspraak maken op nieuwe subsidies.
Volgens Oettinger komt de Europese Commissie in april met een voorstel. De 28 lidstaten van de EU spreken bovendien op 27 februari over de Poolse hervormingen van de rechterlijke macht.