Waar moet het heen met de Europese Unie (EU) na de Brexit? Over die vraag buigt de Europese Commissie zich deze dagen. Voorzitter Jean-Claude Juncker deed woensdagmiddag vijf scenario’s uit de doeken.
‘Brussel’ vindt het tijd voor een nieuwe blik op de toekomst, nu de Unie steeds meer onder vuur ligt na de financiële crisis, de migratiestromen, de perikelen rond Griekenland en het Brexit-besluit van de Britten. Het komende jaar worden in parlementen, steden en regio’s in Europa debatten over de toekomst van de unie georganiseerd, waarbij de inbreng van burgers onmisbaar is. ‘Elke stem moet worden gehoord,’ schrijft de commissie in een zogenoemd witboek met vijf toekomstscenario’s.
De vijf opties
De eerste drie scenario’s komen neer op doorgaan op dezelfde weg. terugschakelen naar alleen een interne markt en de vorming van kopgroepen op bijvoorbeeld defensie-, belasting- of justitieterrein. Het vierde scenario wordt omschreven als ‘minder doen, maar efficiënter’, waardoor de unie veel slagvaardiger zou worden. In de vijfde ‘federale’ optie zouden de lidstaten op veel meer terreinen bevoegdheden aan Brussel overdragen.
Het is juist dit laatste pad dat op zoveel weerstand stuit van burgers in de 28 (straks 27) lidstaten. Dreigende federalisering ligt mede ten grondslag aan de opkomst van partijen als Front National en de PVV. Juncker zei woensdagmiddag bij de presentatie van het witboek in het Europees Parlement pas in september een voorkeur uit te spreken. ‘Ik ben geen dictator, ik doe niet aan presidentiële decreten’ zei de Luxemburger onder meer in een duidelijke sneer naar de Amerikaanse president Donald Trump.
Brussel-bashing
Hoewel Juncker dictaten zegt af te wijzen, sprak hij zich wel uit tegen de tweede optie. ‘Europa is veel meer dan een verbeterde vrijhandelszone.’ Verder liet de voorzitter, die geen nieuwe termijn ambieert, doorschemeren dat het beter is om met alle 27 landen op te trekken, ‘want met kopgroepen wordt Europa nog moeilijker te begrijpen’.
Hij keerde zich tegen wat hij ‘Brussel-bashing‘ noemt – volgens hem vaak een excuus voor wat nationale regeringen hebben nagelaten te doen. De toekomstscenario’s dienen als inspiratie voor de jubileumtop van eind maart in Rome, door Juncker omschreven als het ‘geboortemoment van de EU van 27’. Regeringsleiders vieren dan de zestigste verjaardag van het Europese samenwerkingsproject. De bedoeling is dat de lidstaten eind dit jaar een echte keuze maken over de te volgen route naar het jaar 2025.