Een Iraanse nucleaire wetenschapper die sinds 2011 in eigen land gevangen zat, is dit weekeinde geëxecuteerd. Volgens het bewind in Iran heeft Shahram Amiri ‘de vijand van belangrijke informatie voorzien’.
Het nieuws werd wereldkundig gemaakt door de moeder van de 38-jarige Amiri. Volgens BBC News is het ontzielde lichaam van de man overgebracht naar de plaats waar hij vandaan kwam, met ‘afdrukken van een touw’ op zijn hals. Dat toonde volgens zijn moeder aan dat haar zoon was opgehangen. Zijn familie heeft Amiri begraven.
Strop om de nek
Iran heeft de berichten inmiddels bevestigd. Een woordvoerder van de autoriteiten in Teheran zegt tegen het Iraanse staatspersbureau IRNA dat Amiri inderdaad de strop om zijn nek kreeg gelegd, omdat hij ‘de vijand vitale informatie had gegeven’. De vijand is (in dit geval, vaak ook Israël) de Verenigde Staten. Want ondanks het atoomakkoord is de islamitische ideologie van de ayatollahs nog altijd doorspekt met virulente Amerika-haat. Wist Amiri te veel van het nucleaire programma – en was hij een sta-in-de-weg voor het theocratische regime – of was hij inderdaad een spion? Naar het zich laat aanzien was hij goed op de hoogte van de Iraanse atoomproject.
Zijn verhaal is op zijn minst schimmig te noemen. Amiri verliet Iran in 2009 om op bedevaart naar Mekka te gaan – zoals iedere moslim dat zeker een keer dient te doen in zijn leven. Maar van die pelgrimstocht keerde hij nooit terug. Na enige tijd van de radar te zijn verdwenen, verscheen hij een jaar later in een video, die ogenschijnlijk was opgenomen in de Verenigde Staten. Hij zei daarin te zijn ontvoerd door de CIA, die ‘hem onder enorme psychologische druk had gezet om zo veel gevoelige informatie prijs te geven’. Amiri zou naar eigen zeggen naar een geheime locatie zijn overgebracht, waar ze hem een ‘verdovend middel’ toedienden.
Ontvangen als een held
De Amerikanen hebben die lezing altijd weersproken. Volgens anonieme functionarissen had Amiri nu eenmaal van kennis over het nucleaire programma, en liet hij zich daar flink voor betalen. Genoemde bedragen gaan richting de 5 miljoen dollar. Dat maakt vrijwillig overlopen aantrekkelijk. Maar Amiri hield vast aan zijn verhaal, en repte in juli 2010, nadat hij de Pakistaanse ambassade was binnengewandeld, zelfs over een ontsnapping uit een Amerikaanse gevangenis.
De toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton reageerde nuchter op Amiri’s relaas: ‘Hij kwam hier vrijwillig, en is vrij om te gaan en te staan waar hij wil.’ Zo geschiedde. Amiri keerde terug naar zijn thuisland, waar hij door familie en officials werd ontvangen als een held, als iemand die de Amerikanen maar mooi had getrotseerd. Die heldenstatus was van korte duur. In mei 2011 werd Amiri, vanwege verdenkingen van ‘verraad’, opgepakt en achter slot en grendel gezet. Zijn terugkeer een paar jaar geleden werd hem dit weekeinde fataal.