Het grotendeels economisch van de Europese Unie afhankelijke Schotland zit in zijn maag met de aanstaande Brexit. Mogelijke onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk heeft altijd al de interesse gehad van de Schotten, maar nu al helemaal.
De Schotse Nationale Partij (SNP) ziet heil in Schotse onafhankelijkheid. ‘Dat biedt ons de meeste kans op stabiliteit,’ zegt Nicola Sturgeon, voorzitter en eerste minister van Schotland, maandagavond in Ediburgh.
Angst voor ‘harde Brexit’
Als Schotland verzwakt door een Brexit, zal zij naar eigen zeggen een nieuw referendum over onafhankelijkheid in het leven roepen. Schotse onafhankelijkheid is weliswaar altijd de prioriteit van de SNP geweest, maar toch voerde de partij in aanloop naar het referendum campagne voor Remain, terwijl dat de kansen op onafhankelijkheid drastisch zou verlagen. De partij grijpt de Brexit-stem aan om het punt van onafhankelijkheid opnieuw te agenderen.
Hoewel de Britse premier Theresa May fervent voorstander is van een ‘zachte Brexit’, vreest Sturgeon dat de Britse regering inzet op een ‘harde Brexit’. Daarmee zouden de Britten de toegang tot de interne EU-markt worden ontzegt, en wordt het vrije verkeer van personen voor de Britten (zeer) beperkt.
De partij hint op een constructie waarbij Schotland onafhankelijk wordt en daarmee mogelijk in de EU kan blijven. Ze benadrukt dat in de periode voordat Artikel 50 wordt geactiveerd, de rest van het Verenigd Koninkrijk moet kijken naar opties waarbij ‘verschillende delen van dit multinationale koninkrijk andere uitkomsten kunnen zoeken’.
Regio’s die Leave stemden moeten uitzoeken wat de Brexit nou eigenlijk betekent, en anderen (zoals Schotland) moeten zich richten op hoe ze de bestaande banden intact kunnen houden, aldus de Schotse minister.
Onafhankelijkheid is geen ‘simpele oplossing’, aldus Sturgeon. De Schotten stemden met 62 procent voor Remain, daarmee blijft nog een groot deel van de bevolking over dat wel de EU wil verlaten.
Snel referendum
In een referendum over onafhankelijk in 2014 stemden de Schotten er met een kleine meerderheid voor om binnen het Verenigd Koninkrijk te blijven. Dat Verenigd Koninkrijk is nu echter fundamenteel aan het veranderen, zegt Sturgeon. ‘Het perspectief is onzekerheid, rumoer en onvoorspelbaarheid’. Zelfs al zouden de kiezers voor onafhankelijkheid stemmen is het daarbij ook maar de vraag of de EU akkoord gaat met een uitzonderingspositie voor Schotland, erkent Sturgeon.
Voor het referendum van 2014 gold dat de Schotten bij een ‘ja’-stem tegen onafhankelijkheid, zich binnen 18 maanden van de rest van het Verenigd Koninkrijk zouden losweken. Mochten de EU-onderhandelingen dus twee jaar duren, dan zouden de Schotten bij een snel uitgevaardigd referendum nog binnen de EU kunnen blijven zonder opnieuw in onderhandeling te gaan over herintreding.