Nieuwe huwelijksregels: gevolgen voor erfenis

Stellen die geen huwelijkse voorwaarden vastleggen, trouwen automatisch in een ruime gemeenschap van goederen. Vanaf 1 januari 2018 niet meer.

Dat heeft gevolgen voor wat er gebeurt met erfenissen, waarschuwt Bernard Schols (53), hoogleraar successierecht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Wie zonder na te denken trouwt, kan na het overlijden van zijn of haar partner fiscaal het schip in gaan.

Niet in boedel

Neem Jan en Johanna. Als zij in 2018 zonder huwelijkse voorwaarden trouwen, valt hun privévermogen niet meer automatisch in de gemeenschappelijke boedel. Dit jaar is dat nog wel het geval. Veronderstel dat Jan al een huis van 1,2 miljoen euro bezit. Schols: ‘Dit voorbeeld geeft aan waar het kan misgaan. Zijn huis blijft straks zijn privévermogen en als Johanna dat na zijn overlijden erft, krijgt ze een fikse rekening van de fiscus.’

Wel of geen erftaks

In de huidige situatie valt het huis wel in de gemeenschap. De helft is daardoor al van Johanna. Over de andere helft hoeft ze dankzij de vrijstelling van ruim 6 ton voor echtgenoten geen erftaks te betalen. Trouwen ze in 2018, dan moet ze, na aftrek van de vrijstelling, over een slordige 560.000 euro erfbelasting betalen. Dat is ruim een ton.

Om in de gaten te houden: de nieuwe regels gelden alleen voor mensen die vanaf 2018 trouwen. Voor eerder gesloten huwelijken verandert er niets. Aanstaande echtgenoten mogen ook van het nieuwe huwelijksvermogensrecht afwijken. Net als nu kunnen ze huwelijkse voorwaarden opstellen. Schols: ‘Laat de overheid niet bepalen wat de regels zijn. Kijk goed naar wat in jouw situatie het beste is en stel je eigen regels op.’ Dat kan bij de notaris.

Cd van jou cd van mij

Ook op een ander punt veranderen de regels volgend jaar. Alles wat echtgenoten tijdens het huwelijk erven en als schenking ontvangen, wordt niet meer gezamenlijk. Schols vat, net als eerder de Kamer, de nieuwe regels samen met een liedrefrein van Acda en De Munnik: ‘Cd van jou cd van mij. Cd van ons allebei. Maar gekregen van m’n moeder dus van mij.’ Het privévermogen van de echtgenoten neemt daardoor toe, net als de potentiële fiscale schade als een van beiden overlijdt.

Koude kant

Voorkomen dat de ‘koude kant’ aan de haal gaat met schenkingen of erfenissen is nu ook al mogelijk. Veel ouders nemen een ‘anti-schoonzoonclausule’ in testamenten op. Dat uitsluiten blijft de norm. Omdat aanstaande echtgenoten er straks voor kunnen kiezen om toch in volledige gemeenschap van goederen te trouwen – zij het dat ze dat bij de notaris moeten regelen – raadt Schols ouders aan de uitsluitingsclausule te blijven opnemen.

Scheiding

Nu kunnen er natuurlijk heel goede redenen zijn om vermogens tijdens het huwelijk wél gescheiden te houden, denk alleen al aan een scheiding. Gelukkig is er dan nog een noodrem om een fikse rekening van de fiscus te vermijden, mits het overlijden niet onverwacht komt. Schols: ‘Jan en Johanna kunnen op elk moment, ook op de valreep, besluiten dat hun bezit gezamenlijk wordt. Daar komt geen rechter aan te pas. Wel de notaris, die dat zelfs op het sterfbed in orde kan maken.’ Ook hier geldt: wel het hoofd erbij houden. ‘Als Johanna eerder een paar miljoen erfde, zonder uitsluitingsclausule, wordt dat daardoor in principe ook onderdeel van de gecreëerde ruime gemeenschap, en raakt ze van de regen in de drup.’

Verrekenbeding

Een andere optie om een aanslag te voorkomen, is een finaal verrekenbeding, dat vaak al deel uitmaakt van huwelijkse voorwaarden. Schols: ‘Ondernemers moeten opletten. Het is geen garantie dat ze aan de erfbelasting ontsnappen.’ Hij raadt hun aan om deskundig advies in te winnen. Het blijft maatwerk.