Trijntje Oosterhuis is zeker niet de eerste die de enorme kracht van sociale media onderschatte. Op internet verspreidt informatie zich niet volgens de gebruikelijke, door het menselijk brein te bevatten stappen.
Handig was het zeker niet: de belofte van zangeres Trijntje Oosterhuis om per like op Facebook een euro aan giro 555 over te maken. De oproep ging viral, en de teller voorbij de tweehonderdduizend likes. Oosterhuis krabbelde terug en was even het gesprek van de dag.
Maar zo gek is Oosterhuis’ onderschatting niet. Een kijkje op haar Facebook-pagina leert dat zij op normale berichten hooguit een paar honderd likes krijgt. Zij hield waarschijnlijk rekening met een wat hoger aantal, maar veel meer dan duizend waarschijnlijk niet: dat zou een mooie, gulle donatie hebben opgeleverd.
Moeilijk te bevatten
Maar ontwikkelingen gaan op internet niet lineair, maar exponentieel. Bij iedereen die een bericht liket verschijnt het bericht in de tijdlijn van zijn vrienden; als zij het weer liken, verspreidt het bericht zich onder hun vrienden, en zo verder.
Lineaire ontwikkelingen gaan stap voor stap, exponentiële ontwikkelingen verdubbelen bij elke stap. Van 2 naar 4 naar 8 is nog te overzien, maar dat de teller na twintig stappen ver boven het miljoen staat, is moeilijker te bevatten.
Telecombedrijf KPN maakte dezelfde fout toen de gratis sms-app WhatsApp opkwam in 2010. In het najaar had nog maar een klein deel van de abonnees WhatsApp geïnstalleerd, maar dat aantal nam in enkele maanden tijd exponentieel toe tot bijna 100 procent. KPN kwam in de problemen.
Meltdown
Of neem het voorbeeld van de YouTube-film Kony 2012. Jason Russell maakte een activistische film om aandacht te vragen voor een oorlogscrimineel.
Hij had wel wat aandacht verwacht, maar niet dat er binnen een week honderd miljoen mensen naar zouden kijken en op zouden reageren. Een paar dagen later liep hij na een mentale meltdown naakt over straat.
Het menselijk brein denkt nou eenmaal in lineaire stappen, niet in exponentiële. Er is in het Amerikaanse Silicon Valley zelfs een complete universiteit opgericht om dit soort ontwikkelingen beter in kaart te brengen, omdat personen en bedrijven zo met het concept van exponentiële ontwikkelingen worstelen: de Singularity University.
Zo gek is het dus niet dat Trijntje Oosterhuis de mist in ging.